چرا ادبیات کودک و نوجوان مشتری ندارد؟

نویسنده کتاب «خوب من سرزمین من» درباره تعریف رده سنی کودک و نوجوان گفت: بهترین سن برای شروع درک مفاهیم ادبیات کودک و نوجوان، هفت سالگی است و ذهن کودک از تصویری به تحلیلی تبدیل می شود. بنابراین رده سنی کودک شامل 7 تا 12 سالگی و رده سنی نوجوان شامل از 12 تا 20 سالگی است.

عقب نشینی از داستان های رئال در سال های اخیر

فکور در ادامه با اشاره به مضمون ادبیات کودک و نوجوان در 40 سال گذشته، توضیح داد: در دهه های اول انقلاب، داستان ها برای این دو رده سنی، واقعی و رئال بود. رنج در این داستان ها مانند قصه ارباب و رعیت و همچنین سختی زندگی در روستاها به کار برده می شد. این رویه ادامه داشت تا این که نویسندگان به درک شخصیت در داستان های کودک و نوجوان پی بردند. از دهه 80 به بعد نسل جدیدی به وجود آمد که تخیل و فضاهای فرازمینی را وارد این ادبیات کردند که همچنان ادامه دارد. امروز یک عقب نشینی از داستان های رئال وجود دارد این در حالی است که جامعه به شنیدن این داستان ها با شیوه و گویشی جدید نیاز دارد.

اُفت محتوایی ادبیات پایداری کودک و نوجوان

نویسنده چند جلد از مجموعه «قصه فرماندهان»، دغدغه های شخصی و اجتماعی نویسندگان را یکی از عوامل اُفت محتوایی ادبیات پایداری کودک و نوجوان عنوان کرد و گفت: تولید آثار خلاقانه به شرایط و بستر خاصی نیاز دارد. نویسنده باید آرامش داشته و در حوزه فعالیت خود باسواد باشد. امروز نویسندگان از یک طرف درگیر مسائل شخصی و اجتماعی خود هستند و از طرف دیگر باید برای کودک و نوجوان بنویسند.

فکور افزود: متاسفانه بسیاری از نویسندگان به دلیل مشکلات شخصی از فضای کودک و نوجوان فاصله گرفته اند. باید مطالعه ای میدانی از وضعیت نویسندگان انجام شود تا دلیل فاصله گرفتن از آثار خلاقانه را موشکافی کنیم.

کودک درون باید بیدار باشد

وی با طرح این سوال که چرا برای کتاب های کودک و نوجوان در ایران صف کشیده نمی شود؟ اظهار کرد: این بی رغبتی مخاطبان دلایل مختلفی دارد. در تلویزیون یک مجری دو ساعت صحبت کرده و یک کتاب خوب معرفی نمی کند. علاوه بر آن نویسنده ای که بزرگ می شود دیگر نمی تواند برای کودک بنویسد بنابراین باید کودک درون خود را بیدار نگه دارد.

فکور با بیان این که وضعیت ادبیات کودک و نوجوان حرکتی متوسط رو به پایین دارد، گفت: ادبیات انقلاب در همه رده های سنی در حد یک بولتن تنزل پیدا کرده است. نویسنده هنگامی که برای نوشتن مجبور باشد، این اتفاق می افتد. ادبیات جنگ به جای آن که سندیکا داشته باشد، متولی دولتی دارد و این موضوع آسیب بزرگی است.

این نویسنده اضافه کرد: گاهی فضا درباره یک موضوع اشباع می شود اما مخاطب کم کم از دست می رود. برای مثال کتاب هری پاتر وقتی چاپ می شود، صف های طولانی شکل می گیرد. لایه های مختلفی در ادبیات وجود دارد که درباره آن حرف نمی زنیم و با گذشت زمان به مساله ای غیرقابل حل تبدیل می شود. بخشی از کتاب های تولیدی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، سفارشی نوشته می شود، نه به ضرورت و نیاز جامعه.

زمینه های ورود به نشر دیجیتال وجود ندارد

وی درباره تاثیر نشر دیجیتال در جذب کودکان و نوجوانان به کتاب خوانی گفت: در سال های گذشته به دلیل مشکلات مختلف در حوزه چاپ کتاب، آسیب هایی به وجود آمده که زمینه ورود به نشر دیجیتال را ایجاد نکرده است. علاوه بر آن در شرایطی که اینترت مناسب و همچنین بازار رقابتی نداریم، چگونه می خواهیم وارد این عرصه شویم؟ نشر دیجیتال به عنوان رسانه ای قوی و امروزی بسیار خوب است اما در شرایط فعلی کاربرد چندانی ندارد.

غفلت از «جنگ و انسان» در ادبیات پایداری

فکور در ادامه با اشاره به مضامین مغفول مانده در ادبیات پایداری کودک و نوجوان توضیح داد: در ادبیات مکتوب جنگ به موضوع «جنگ و خانواده» و در بیانی کلی تر «جنگ و انسان» کم توجه کرده ایم. ما نویسندگان دفاع مقدس، سال ها برای نوشتن درباره جبهه، شلیک، سنگر، گرد و خاک، تانک، صدای انفجار موشک، نارنجک و خمپاره نوشتیم اما خانواده و زندگی عادی را از جنگ حذف کردیم؛ این که جنگ چه تاثیری روی خانواده ها داشت.

نویسنده «مردی با چفیه سفید» اضافه کرد: من مشغول نگارش رمانی عاشقانه هستم و در این کتاب به بخش انسانی جنگ تحمیلی توجه کرده ام. این کتاب گفت و گوی عاشقانه یک زوج پزشک است. همسر شهید دکتر «مصطفی رستم پور» زمانی که روی تخت بیمارستان بستری است، داستان زندگی خود با شهید را روایت می کند.

وی در پایان به کودکان و نوجوانان پیشنهاد داد کتاب های «یوسف قوچوق» که ذهنیتی لطیف و کودکانه در نگارش کتاب دارد، مطالعه کنند.