ضرورت توجه به قصهگویی برای تحقق جهاد تبیین
به گزارش نوید شاهد به نقل از مهر، آئین پایانی بیستوچهارمین جشنواره بینالمللی «قصهگویی» پنجشنبه ۲۹ دیماه در سالن شهید «عباسنژاد» شهر «یزد» برگزار شد.
این جشنواره از ۲۵ دی در شهر «یزد» آغاز به کار کرد و طی مدت چهار روز قصهگویان در بخشهای ملی، بینالملل، زبان اشاره، پادکست، قصههای ۹۰ ثانیهای، آئینی سنتی و در بخش علمی مقاله، کتاب، پایاننامه و رساله و جستار با هم به رقابت پرداختند.
در ابتدای این مراسم پیام امام جمعه یزد آیتالله محمدرضا ناصری خطاب به جشنواره قصهگویی پخش شد. او در این پیام گفت: انسان متأثر از بیان است و این یکی از خصلتهای انسانی است که خداوند متعال قدرت شنیدن و گفتن را به او داده است و این قدرت را نیز به او نیز داده است که شنیدنیها را به چه نحوی بشنود و به چه نحوی بیان کند. این از عنایات خداوند است که بشر درک میکند.» او ادامه داد: «خداوند متعال حس زیبا دیدن، زیبا شنیدن و زیبا گفتن را به انسان داده است و او همیشه طالب آن است. در گذشته که وسایل ارتباطی نبود بیان قصهها خود یک هنر بود. بیان روایت واقعه کربلا و آوردن آن روی پرده برای روایت آنچه بر اهل بیت (ع) گذشت باعث شد تا در اذهان جاگیر شود و جای خود را بهتر پیدا کند. این هنری است که باید قصهگو داشته باشد. حتی در مدارس میتوانند از هنر پردهخوانی برای روایت آنچه که در جنگ ودفاع مقدس گذشت داشته باشیم تا در اذهان بچهها باقی بماند. پردهخوانی روایتی ساده است که میتوان چشم در چشم آن را بیان کرد.
قصه ابزار کشت بذر ایمان
مهران فاطمی استاندار یزد و رئیس اجرایی جشنواره گفت: علیرغم همه پیشرفتها و فناوریهایی که در حوزه سرگرمی، اوقات فراغت و فرهنگسازی در عصر جدید ما ایجاد شده، اما هنوز چیزی جای قصهگویی را نتوانسته بگیرد و خلاء قصه را پر کند. یکی از مهمترین ابزارها برای ساخت شخصیت کودک و نوجوان میتواند قصه باشد. ما عمده شخصیت و شکل پذیریمان مدیون قصههایی است که پدربزرگها و مادربزرگها و پدر و مادرها گفتهاند و هنوز عمق تأثیرگذاری آن قصهها در زندگی ما بسیار ملموس و روشن است.
وی افزود: آن قصههای قدیمی پر از حکمت و مسائل آموزنده است. سرگرمی محض شاید خیلی سازنده نباشد، آموزش هم اگر خشک باشد، آنچنان تأثیر نمیگذارد در این زمانه باید به سمت قصه برویم تا هم سرگرمی بچهها تأمین شود و هم آموزههایی که لازم است کودک و نوجوان برای ساخت شخصیت خود داشته باشد از آن بهرهمند شود. قصه بهترین ابزار برای کشت بذر ایمان در دل کودک و نوجوان است، چراکه اگر ایمان نباشد هیچ شخصیتی درست شکل نمیگیرد و شناخت و ایمان و معرفت مقدمه شخصیت سالم است. قصه و قصهگوست که میتواند با محتوای خوب این مسیر را دنبال کند.
تعلق قصه به شرق
حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز گفت: قصهگویی به عنوان کهنترین و اثرگذارترین قالب انتقال محتوا، نه تنها در کتابهای آسمانی بلکه در فرهنگها و تمدنهای مختلف نیز ریشه دارد و از آن میتوان به عنوان قدیمیترین شبکه جهانی انتقال پیام و مدیریت تأثیرگذاری، یاد کرد. قصهگویی با «بیان رو در روی ماجرا» و اضافه کردن احساسات و عواطف و انتقال احساسات مدیریت شده و ارتقا یافته به مخاطب، به شاخصه فرهنگی شرق جهان تبدیل شده و غرب جهان اگرچه از قصه بهره میبرد؛ اما خود معترف است که قصهگویی متعلق به شرق بوده و ایران نیز مهد قصهگویی شرق جهان به شمار میرود.
وی افزود: هر چند غرب بعد از قرون وسطا به سمت تقویت هنرهای نمایشی رفت، اما در شرقِ جهان، ادبیات شفاهی تقویت شد از این روست که امروز قصهگویی در شرق و به خصوص در ایران به یک جریان بزرگ فرهنگی تبدیل شده است و جشنواره بینالمللی قصهگویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز به عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی جهانی در بخش قصهگویی رخ مینماید. امروز آنچنان جشنواره قصهگویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فراگیر، عمیق، مؤثر و شاخص شده که افزون بر جریان قصهگویی، تولید دانش، کرسیهای اندیشهورزی و نقد و بررسی جریان قصهگویی نیز به عنوان یک رکن اساسی جشنواره تبدیل شده است و زایش نگاههای علمی و فنی جریان قصهگویی را نه تنها از هر گونه انحراف مصون کرده، بلکه زمینههای ارتقای محتوایی و فنی را نیز فراهم آورده است و این مسأله در برگزاری نشستهای پرشور نقد و بررسی قصهگویی در حاشیه جشنواره بیست و چهارم بسیار چشمگیر بود که تنها بخشی از آن در رسانهها منعکس شد.
روایت قصه زندگی
مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: هدف ما از برگزاری جشنواره بینالمللی قصهگویی این است که تلاش کنیم تا قصهگویی با حفظ رنگ و بو و هویتاش در مسیر اصلی خود، جریان تأثیرگذارش را در لایههای مختلف از پدربزرگ و مادر بزرگ، پدر و مادر، خواهر و برادر، معلم و مربی و روحانی حفظ کند و افزون بر آن بتواند به عنوان یکی از عوامل فرهنگی مؤثر و هوشمند، نقش روشن و تعریف شدهای در کاهش آسیبهای اجتماعی، درمانگری، هدایتگری، انگیزه بخشی فردی و اجتماعی و حفظ و تقویت خرده فرهنگها با استفاده از ظرفیتهای سازنده رسانه و فضای مجازی ایفا کند. قصهگویی ضامن حفظ هویت ملی و تبادل فرهنگی میان ملتهاست؛ قصهگویی روایت قصه زیبای زندگی است؛ قصه با هنر قصهگو بر ذهن و زبان مخاطب اثر میگذارد و تار و پود شخصیت کودک و نوجوان را میسازد. قصهگویی آموزش اخلاقیات است، تحریک احساسات است، قصهگویی تقویت تخیل و خلاقیت است. قصهگویی یک یادگیری سرگرمکننده است. قصهگویی تقویت مهارت شنیدن و گوش دادن است. قصهگویی ابزار گسترش دید کودکان و نوجوانان است. قصهگویی ابزار تقویت مهارتهای ارتباطی است.
علامتی افزود: همه اینها در این کلام مقام معظم رهبری تبلور یافته است که میفرمایند قصهگویی، هنر بسیار خوبی است. قصههای خوب، سازنده شخصیت کودک است. همان قصههای قدیمی را که از مادر خودمان از مادربزرگ و یا از پیرزن دیگری در کودکی شنیدهایم، امروز که مرور میکنیم میبینیم در آنها چهقدر حکمت وجود دارد.» کاربست قصه و قصهگویی در قرآن کریم و برای هدایت انسانها، نقطه اوج جایگاه معنوی قصهگویی است که نمیتوان برای آن جایگزینی پیدا کرد. چرا که پیچیدهترین کار جهان هدایتگری انسان است که استخدام قصه و قصهگویی آن هم از سوی خالق هستی، نقش و اهمیت این مسأله را ابدی و مقدس میکند. تا جایی که استخدام بیش از ۲۸۰ قصه در قرآن یک جریان مانا و تأیید شدهای را برای بهرهمندی قصهگویان در همه اعصار و قرون فراهم میکند و ما نیز در این جشنواره از آن بهرهمند هستیم.
وی گفت: اینجانب ضمن قدردانی از همه دستاندرکاران جشنواره بینالمللی قصهگویی، داوران، نقادان، قصهگویان بر این نکته تأکید میکنم که نباید از هدف قصهگویی غفلت کنیم که همه آن در کلام حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی تبلور پیدا کرده است که میفرمایند: «سعی کنید در این قصهگویی و در این کار هنری، اولین چیزی را که در کودک ایجاد میکنید، ایمان باشد.» کاشتن بذر ایمان بر اساس سنت قرآن کریم در استخدام قصه و قصهگویی، مهمترین راهبرد و رویکرد ما در جشنواره بینالمللی قصهگویی بوده و انشاالله خواهد بود و در جشنواره بیستوپنجم نیز با استفاده از تجربیات ۲۴ دوره قبل و بهکارگیری ظرفیتهای جدید و با ابتکار و خلاقیت برای آن تلاش ویژهای خواهیم داشت.
بستری برای ظرفیت میلیونی
علامتی افزود نمونه موفق و ماندگار قصه و قصهگویی بر مبنای ایمان را میتوان در استاد «مهدی آذریزدی» شخصیت محبوب کودکان و نوجوانان در قالب کتاب «قصههای خوب برای بچههای خوب» دید که با توجه به برگزاری جشنواره بیستوچهارم در جهان شهر یزد، به عنوان شخصیت منتخب جشنواره در پوستر و در متن برنامهها مورد توجه قرار گرفت. جهان شهر یزد این روزها بوی قصه و قصهگویی داشت و هزاران دانشآموز و پدر و مادر در این برنامهها شرکت کردند. استفاده از بستر نرمافزار شاد و شبکههای دیگر اجتماعی نیز یک ظرفیت میلیونی را پیش روی جشنواره قرار داد و مخاطبان به صورت زنده از این برنامهها استفاده کردند. مشارکت شرکتکنندگان بینالمللی از کشورهای مختلف، برگزاری نشستهای علمی در سطح دانشگاه فرهنگیان، برگزاری نشستهای نقد و بررسی قصهها که تا نیمههای شب در محل اقامت شرکتکنندگان برگزار میشد و تجدید دیدار فعالان حوزه قصه و قصهگویی از دستاوردهای دیگر جشنواره بود که بر شیرینی جشنواره افزود.
وی گفت: در اینجا بر خود وظیفه میدانم از همه دستاندرکاران بیستوچهارمین جشنواره بینالمللی قصهگویی به ویژه از استاندار محترم یزد از همه مسؤولان استان یزد، ریاست، دبیر، مدیر اجرایی جشنواره و مدیرکل محترم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان یزد، هیأت محترم داوران، نقادان، کارشناسان بخش علمی و نقد، قصهگویان داخلی و بینالمللی، اصحاب رسانه، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و همه دست اندرکاران تشکر ویژه داشته باشم. قطعاً قصهگویی یکی از مهمترین ابزار تحقق جهاد تبیین است که باید به بهترین وجه از آن استفاده کنیم و تمامی سرمایه کسبشده در بیستوچهار جشنواره گذشته را باید سرمایه آغاز بیستوپنجمین جشنواره بینالمللی قصهگویی در سال ۱۴۰۲ نمائیم. بنده به عنوان مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از همه شما برای حضوری پرشور و نشاط در جشنواره بیست و پنجم دعوت میکنم و با برگزاری اختتامیه جشنواره بیستوچهارم، آغاز بیستوپنجمین جشنواره بینالمللی قصهگویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را نیز اعلام میکنم.
اهدای جوایز بخش نخست
در ادامه این مراسم نوبت به اهدای بخش نخست جوایز رسید که در این بخش عالیه قوامی مدیر اجرایی جشنواره، مهران فاطمی استاندار یزد، حامد علامتی مدیرعامل کانون، محمدکاظم رحیمینژاد مدیرکل آموزش و پرورش، علیاکبر عزیزی معاون سیاسی امنیتی استانداری، محمدرضا دشتیاردکانی نماینده مردم اردکان در مجلس اهدای جوایز را برعهده داشتند.
در این بخش نتایج به شرح زیر اعلام شد:
بخش جستارنویسی:
فاطمه احمدزاده (استان یزد) «جوی عسل»، پروانه کیانیان (استان تهران) «از پس تکرار فصلها»، آسیه رحمتی (استان خوزستان) «رازهای قصهگویی، بئاتریس مونته رو، نه، خاله داکه» سه برگزیده نخست این بخش هستند.
بخش رساله و پایان نامه:
آفرین پنهانی (لرستان) رتبه اول «بررسی کمک الگوها در قصههای بومی و محلی لرستان»، زهرا برجی (استان قزوین) رتبه دوم «مقایسه هوش هیجانی، خلاقیت و تحمل ابهام اعضا قصهگو و اعضای عادی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قزوین» و راضیه خدایی (استان لرستان) رتبه سوم «اثربخشی قصهگویی بر جراتمندی و کنترل خشم کودکان گروه سنی ج کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» این دوره را از آن خود کردند.
بخش کتاب:
زهرا پردل (استان سیستان وبلوچستان) رتبه اول با کتاب «پیکر گردانی» و مهدی آرایی (استان یزد) رتبه دوم «چلچراغ قصهگویی» را کسب کردند.
بخش مقاله:
مینا فراهانی و مریم غیاثآبادیفراهانی رتبه اول (استان مرکزی) «شناسایی عوامل مؤثر بر تقویت مهارتهای کودکان از طریق قصهگویی دیجیتال با استفاده از مرور نظاممند علمی»، سارا نادری و لایق رحمانی (استان کرمانشاه) رتبه دوم «بررسی اثربخشی مرور زندگی روش قصهگویی توسط سالمندان بر سلامت روان آنان و هوش هیجانی دانشآموزان تک فرزند شهرستان جوانرود» و زهرا جهانی و شیما ابراهیمی (استان خراسان رضوی) رتبه سوم «معرفی الگوی زبامغز به عنوان روشی مناسب در بازنویسی داستانهای مثنوی معنوی برای نوجوانان» بخش مقاله را از آن خود کردند.
بخش پادکست:
شیرین اسدی، طناز همت، سیدعباس علیمحسنی، مریم خلجی، مصطفی حدادی و نوشین نیکراه به عنوان برگزیده شناخته شدند.
بخش ۹۰ ثانیه:
محمدامین ابراهیمیان (استان تهران)، ترنم غوغایی (سمنان)، سمیه بافقی (فارس)، ضحی مختارپور (یزد)، آریانا طاهرخانی (قزوین)، اسرا قمی (مرکزی)، محمد سپهوند (لرستان)، مرجان دهستانی (یزد)، نیما پارسا (بوشهر)، مائده حمیدی (گیلان)، زهرا یکهفلاح (قزوین)، مطهره سادات رکنالدینی (یزد) در این بخش مورد تقدیر قرار گرفتند.
قصه حامل پیام صلح و دوستی
محمدرضا دشتیاردکانی نماینده مردم اردکان در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: ما در جلسههای بسیاری سخنرانی میکنیم و حضور داریم، اما بیستوچهارمین جشنواره قصهگویی بسیار متفاوت است، چرا که اینجا چهرهها همه خندان و بشاش است و بیشتر نیز بانوان قصهگو هستند. این نشان از اهمیت قصه و قصهگویی در زندگی ما ایرانیان دارد چرا که پیام صلح و دوستی را از طریق قصه خواهیم گفت. همانطور که مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اظهار کرد، قصهگویی در شرق در هر صورت بر غرب غلبه دارد. ما شرقیها، آسیاییها و به خصوص ما ایرانیان پیام دوستی خود را با قصه به کل عالم صادر خواهیم کرد.
اهدای جوایز بخش بینالملل
علی زرافشان عضو هیأت مدیره کانون، احسان عابدی مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان یزد، محمود مروج رئیس جشنواره، فرهاد فلاح مشاور مدیرعامل، روحالله عباسینژاد مدیر دفتر مرکزی حراست به روی صحنه آمدند تا جوایز این بخش را اهدا کنند.
مائوریتسیو پاتینو (کشور کلمبیا) با قصه «شاهزاده دانا»، سوسن حیاتی (استان بوشهر) با قصه «کریم و اوس کریم»، شادی پاکزاد (استان آذربایجانغربی) با قصه «واقعا جدی جدی» همچنین هیأت داوران نور اظهر اسحاق (کشور مالزی) با قصه «چگونه مورچهخوارها پولکدار شدند» را شایسته تقدیر دانست.
بخش زبان اشاره:
همچنین فرزانه قاسمی (زنجان) با قصه «چگونه لباس ساخته میشود»، غزل محمدنژاد (کرمانشاه) با قصه «ننه کلاغ و روباه»، سپیده ابراهیمی (چهارمحال و بختیاری) با قصه «شادترین روز زندگی»، ایمان رنگآمیز (خراسان رضوی) با قصه «خانه سالمندان»، المیرا پارسا (تهران) با قصه «خوب شد، بد شد»، مرضیه منصوری (خوزستان) با قصه «چه فکر خوبی» به عنوان برگزیده معرفی شدند.
پدربزرگها و مادربزرگها:
در این بخش که پدربزرگها و مادربزرگها به عنوان افتخاری حضور داشتند، از علیاصغر اسپرهم (استان فارس) با قصه «هفتاد و دو روایت»، اشرف ابراهیمی (استان یزد) با قصه «نذر» تقدیر شد.
پیوند تاریخی در طول هزارهها
در ادامه وحید خسروی مسئول کمیته غیررقابتی جشنواره بیانیه هیأت داوران بیستوچهارمین جشنواره بینالمللی قصهگویی در یزد را قرائت کرد.
در این بیانیه آمده است: «ایران زمین با قصهخوانی پیوندی دیرینه دارد؛ و این پیوند تاریخی در طول هزارهها هیچگاه دچار گسستگی نشده است. چرا که در فرهنگ این سرزمین، قصهها همانند آینهای هستند که در آنها زندگی بازنمایی میشوند. از این رو قصهگویان همواره نویدبخش زندگی بودهاند و هرگاه ابرهای یاس و ناامیدی این سرزمین را پوشاندهاند، قصهگویان خورشید آرمانشهر را بر مردمان تابانندهاند. بیست و چهارمین جشنواره بینالمللی قصهگویی در امتداد چنین تاریخ پرباری متولد شد؛ و قصهگویان برگزیده از سراسر ایران زمین در شهر تاریخی یزد گردهم جمع شدند تا یک بار دیگر سرود زندگی را زمزمه کنند. هیأت داوران بیست و چهارمین جشنواره بینالمللی این افتخار را داشتند که شنونده این قصهها باشند و هم در میان قصهگویان برگزیده به داوری بنشینند. در این جشنواره قصهگویان برگزیده کشور با هم به رقابت پرداختند تا گام بلند دیگری برای ارتقا هنر قصهگویی بردارند. همینطور قصهگویانی از دیگر کشورها به این جمع پیوستند تا این تجربه جمعی را غنا ببخشند. با وجود تمامی این نقطه قوتها نباید از نظر دور داشت که قصهگویان ما نیاز دارند تا متنهای تازهتری را برای قصهگویی جستجو کنند تا به تکرار دچار نشوند. همچنین نیاز دارند که به حفظ مرزهای قصهگویی با سایر هنرها از جمله بازیگری و سخنوری و خطابه توجه کنند تا اصالت این هنر و مهارت بومی حفظ شود.»
سیدعارف علوی مشاور مدیرعامل، حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری، محمود مروج رئیس جشنواره، پارسائیان مشاور عالی استاندار یزد، عالیه قوامی مدیر اجرایی به روی صحنه آمدند تا جوایز بخشهای باقی مانده را اهدا کنند.
بخش نوجوان آئینی سنتی:
پیمان قاسمی (استان اصفهان) با قصه «جنگ خیبر»، درسا نکویی (استان خراسان رضوی) با قصه «بانو گشسب»، محمدمهدی مرادی (استان مازندران) با قصه «گذر سیاوش از آتش» به عنوان سه رتبه نخست این بخش شناخته شدند.
همچنین هیأت داوران در این بخش سبحان نصیرآبادی (استان سیستان و بلوچستان) با قصه «رزم آب و آتش» را شایسته تقدیر دانست.
بخش بزرگسال آئینی سنتی:
سیدمهرداد کاوسی (استان همدان) با قصه «رزم رستم و اشکبوس»، پویا بازرگان (استان کرمانشاه) با قصه «رزم رستم و اسفندیار»، فاطمه زارعی (استان گیلان) با قصه «نبرد دیو سپید» و آتنا بیات (استان مرکزی) با قصه «کنیز آزاددل» به صورت مشترک در بخش سوم برگزیدگان این بخش شناخته شدند.
همچنین هیأت داوران حسین غلامی (استان مازندران) با قصه «انتقام بستور از بیدرفش» را شایسته تقدیر در بخش بزرگسال آئینی سنتی دانست.
بخش ملی نوجوان:
فاطمه محمدی (استان قزوین) با قصه «قوقولی»، آرزو نیکزاد (استان اصفهان) با قصه «حکم ناحق»، زهرا جمشیدی (استان کرمانشاه) با قصه «فرشتهای از آسمون»، برگزیدگان به ترتیب نفر اول تا سوم شناخته شدند. همچنین ترنم رازقی (استان قم) با قصه «پادشاه زورگو» شایسته تقدیر دانسته شد.
بخش ملی بزرگسال:
مهدیه کشوریمقدم (استان یزد) با قصه «چوب گربهزنی»، معصومه شهریاری (استان گلستان) با قصه «همیشه پشیمان»، علیرضا روشنضمیر (استان خوزستان) با قصه «پهلوان پنبه» سه برگزیده نخست این بخش بودند. همچنین عصمت نصیرزاده (استان خراسان رضوی) با قصه «هی، با من دوست میشی» شایسته تقدیر شناخته شد.
بخش برگزیدگان:
بهنوش بساککاظمی با قصه «حکیم و سفر» (استان خوزستان)، فریده محمودی (استان مرکزی) با «قصه آبگوشت غاز»، لیلا ابراهیمی (استان قزوین) با قصه «هزار بوسه»، داود ریحانی (استان خراسان رضوی) با قصه «یک بار جستی ملخک»، آسیه رحمتی (استان خوزستان) با قصه «شیرینتر از عسل»، مهدی محمدیان (استان تهران) با قصه «غم نامه رستم و سهراب»، سولماز صادق زاده (استان آذربایجان شرقی) با قصه «دورت بگردم»، سمیه اصحاب صحف (استان یزد) با قصه «انگشت دونه» و قمر غلامیان (استان بوشهر) با قصه «ممدعلی کچل» به عنوان برگزیدگان این بخش معرفی شدند.
در پایان نیز حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عالیه قوامی مدیرکل کانون استان یزد از همسر عالیه قوامی که طی این مدت او را همراهی کرده بود، تقدیر کردند.
در این مراسم اعضای مرکز تفت و دو نفر از برگزیدگان بخش قصهگویی به اجرا پرداختند.
همچنین احمد آخوندی ابراهیمآبادی مدی کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان، فرهنگ دوست نویسنده، محمدرضا دشتیاردکانی نماینده مردم اردکان در مجلس شورای اسلامی و احسان کریمیمیبدی مدیرکل صداوسیمای استان، احسان عابدی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، محمدحسین رفیعی مدیرکل نهاد کتابخانههای عمومی استان یزد و روحالله عباسینژاد مدیر دفتر مرکزی حراست کانون از جمله مدیران کشوری و استانی بودند که در این مراسم حضور داشتند.