ابعاد شخصيت شهيد عماد مغنيه(1)

گفتگو با انيس نقاش، كارشناس لبناني مسايل راهبردي

درآمد


پس از جنگ 33 روزه ژوئيه سال 2006 يك نويسنده عرب با چاپ مقاله اي ضمن انتقاد از برخورد غير اصولي رژيم هاي عرب در برابر پيروزي چشمگير حزب الله در جنگ با رژيم صهيونيستي نوشت، اگر سيدحسن نصر الله دبيركل حزب الله لبنان تابعيت يك كشور اروپايي يا غربي را داشت، هيچ شكي نبود كه به نشانه سپاس و قدرداني از اين پيروزي بزرگ براي او در ميادين و پارك هاي عمومي تنديس نصب مي كردند. چندي پيش نويسنده ديگري در واكنش به همكاري و همدستي برخي دولت هاي عربي با رژيم صهيونيستي در اقدام خائنانه براي ترور فرمانده مقاومت اسلامي لبنان تأكيد كرد كه حاج عماد مغنيه موجب عزت و سربلندي ملت هاي مسلمان بوده و اگر چنين شخصيتي تابعيت يكي از كشورهاي اروپايي را داشت از او در محافل فرهنگي و سياسي تجليل و قدرداني به عمل مي آوردند.

ولي افسوس كه چنين شخصيت هايي در جهان عرب زندگي مي كنند، كه معيارهاي حاكم در آن وارونه است. آقاي انيس نقاش كارشناس مسائل راهبردي كه از دوران نوجواني همرزم و همراه حاج عماد مغنيه بوده در اين گفت و گو خاطر نشان ساخته كه حاج عماد كسي است كه سران جنبش هاي آزادي بخش و بسياري از شخصيت هاي مردمي جهان براي او احترام خاص قائل هستند. او در اين مصاحبه ابعاد شخصيت زنده ياد فرمانده مقاومت را بازگو كرده كه با هم مي خوانيم:


اولين سوال را درباره هويت حاج عماد مغنيه آغاز مي كنيم. ايشان چه نقشي در جنبش اسلامي لبنان و قضيه فلسطين داشت؟
 بسم الله الرحمن الرحيم. شهيد حاج عماد مغنيه مشهور به حاج رضوان يكي از فرزندان غيور و شجاع لبنان بود. از زماني كه بحران فلسطين در نيمه قرن گذشته ميلادي آغاز شد، و مردم مسلمان و متدين جنوب لبنان گرفتار تجاوزگري هاي دشمن صهيونيستي شدند، آگاهي ايشان از دوران جواني با انديشه اسلامي و آرمان فلسطين شكل گرفت، و فراگيري علوم ديني را از سن 15 سالگي در مدارس ديني علامه سيد محمد فضل الله آغاز كرد.

 جهاد و فؤاد دو برادر كوچكتر عماد نيز اين راه را ادامه دادند. عماد مغنيه و دو برادرش از دوران جواني كه جريانات چپگرا و ناسيوناليست در فضاي سياسي لبنان حاكميت داشتند، به گرايشات اسلامي، و پيگيري مسائل سياسي و انقلابي و مقاومت ضد صهيونيستي روي آوردند. شهيد عماد مغنيه از زماني كه خود را شناخت به انقلاب فلسطين نزديك شد و در دوره هاي آموزش نظامي و فرهنگي شركت كرد، و در زمينه شناخت مسائل سياسي و مبارزاتي و كسب اطلاعاتي عمومي به كمال مطلوب رسيد. در پي حمله رژيم صهيونيستي به لبنان در سال 1982 اوضاع سياسي و اجتماعي اين كشور رو به وخامت گراييد. حضور مقاومت فلسطين و حدود 300 هزار پناهنده فلسطيني در لبنان، براي اين كشور مشكل ساز شده بود. همچنين در آن مرحله موضوع بازگشت آوارگان فلسطيني به ميهن شان، در محافل سياسي لبنان و ميان احزاب ملي و طوايف مسيحي كشمكش هاي تندي به وجود آورده بود. اما يورش اسرائيل به لبنان و اشغال بخش وسيعي از خاك اين كشور، مسئوليت نيروهاي انقلابي و اسلامي را سنگين تر كرد، و همه اين تلاش ها روي آزادسازي جنوب متمركز شد.

در اين ميان جريانات اسلامي لبنان كه از انقلابيون فلسطيني پشتيباني مي كردند، ضمن ادامه پشتيباني، تلاش هاي فزاينده خود را براي آزادسازي جنوب بكار گرفتند.

آموزش نظامي و پرورش فكري و استعدادهاي شهيد مغنيه ابتدا همگام با مقاومت فلسطين آغاز شد.

 چه دلايلي موجب شد كه ايشان به مقاومت اسلامي لبنان گرايش پيدا كند؟



در حقيقت حاج رضوان از دو فرهنگ موازي برخوردار بود. يكي فرهنگ ديني و اعتقادي و ديگري فرهنگ سياسي و انقلابي با گرايش جنگ مسلحانه در چارچوب مقاومت فلسطين. در جنبش فتح مسئله عقيده به هيچ وجه مطرح نبود. هويت فكري و فرهنگي جنبش فتح فقط سياسي و ملي بوده است. اما حاج مغنيه از زماني كه خود را شناخت فعاليت هاي خود را با نيروهاي اسلامي متعهد آغاز كرد. چرا كه در لبنان نيروهاي اسلامي سنتي نيز حضور داشتند و به فعاليت هاي فرهنگي نيز دست مي زده اند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران و در پي تشكيل حزب الله در لبنان، افراد بسياري به اسلام و دينداري گرايش پيدا كردند. لذا شهيد عماد مغنيه از سنين جواني به اسلام تعهد داشت و در رديف اسلامگرايان راستين عمل مي كرد.



آيا عماد مغنيه فرهنگ ديني خود را در مكتب علامه سيد محمدحسين فضل الله آموخت؟



ايشان در كلاس هاي درس علامه سيد محمد فضل الله شركت مي كرد. اما آموزش هاي نظامي و سياسي خود را در كلاس آموزشي بنده در پادگان جنبش فتح آغاز نمود و در چند دوره آموزش نظامي شركت كرد.

چگونه با شهيد مغنيه آشنا شديد؟


زماني كه حاج عماد مغنيه همراه تعدادي از جوانان مبارز لبناني كوشيد به انقلاب فلسطين بپيوندد، با ايشان آشنا شدم. اين برادران مبارز تصميم گرفته بودند در دوره هاي آموزش نظامي و فراگيري تكنيك هاي جنگ مسلحانه شركت كنند، و به انقلاب فلسطين كمك نمايند. اين اولين مرحله آشنايي من با شهيد عماد مغنيه بود كه بيدرنگ به پادگان نظامي پيوست.

رفتار ايشان در پادگان چگونه بود؟


رفتار و كردار حاج عماد در پادگان نشان داد كه او يك انسان وارسته و كم نظير و با ديگران تفاوت دارد. آنچه كه شهيد عماد مغنيه را از ديگران متمايز ساخته بود، تدين و تعهد او بود. در پادگان دو قشر از نيروهاي آموزشي وجود داشت. قشري از برادران متدين لبناني و قشر ديگري از وابستگان به احزاب و گروه هاي سياسي چپگرا و مائوئيست و كمونيست و ملي گرا. شهيد عماد مغنيه و شهيد شيخ محرم عارفي دو تن از نيروهاي متدين آن دوره آموزشي بودند. شيخ محرم عارفي مدت زمان نسبتاً طولاني فرماندهي گردان والفجر در شهر صيدا در جنوب لبنان را بر عهده داشت.

 اين نيروها با اشغالگران صهيونيست مي جنگيدند.
نيروهاي آموزشي شيعه و سني در نمازهاي مشترك جماعت پادگان شركت مي كردند. نيروهاي آموزشي سكولار با نيروهاي مذهبي شوخي مي كردند و آنان را شيخ مي ناميدند.
به رغم تفاوت گرايشات سياسي و مذهبي نيروهاي آموزشي، ولي ميان شان الفت و محبت وجود داشت. ميزان بسيار بالاي آمادگي و استعداد عماد مغنيه و هم رسته هاي او براي فراگيري انواع تاكتيك هاي جنگ مسلحانه از ديگر ويژگي هاي آنان بوده است. آنان مي كوشيدند تاكتيك هاي جنگ مسلحانه و چريكي را خوب بياموزند.
حاج رضوان ديدگاهها و سخنراني هاي مربيان آموزش نظامي را يادداشت مي كرد. با اساتيد و مربيان به بحث و مناظره مي پرداخت. برنامه هايي كه در پادگان آموزش داده مي شد، راهبردي نبوده و بيشتر جنبه تاكتيكي داشت. اما حاج عماد علاقه داشت شيوه هاي كمين، هجوم، جنگ و گريز، شناسايي و شيوه پاتك زدن به دشمن را فرا گيرد.

 عماد با كدام يك از رهبران سازمان آزادي بخش فلسطين ارتباط داشت؟



در پي پيشرفت هايي كه در عملكرد و كيفيت فعاليت هاي عماد مغنيه حاصل شد، بي درنگ ميان ايشان و خليل الوزير (ابو جهاد) مرد شماره دو سازمان آزادي بخش فلسطين و سپس با ياسر عرفات(ابو عمار) رئيس سازمان آزادي بخش فلسطين ارتباط برقرار شد. من به علت اين كه از سال 1980 تا سال 1990 در فرانسه زنداني بودم از رويدادهاي لبنان بي خبر بودم. اما پس از آزادي و بازگشت به لبنان و تماس مجدد با حاج عماد بسيار غافلگير شدم. به رغم بحران هاي فزاينده اي كه در آن 10 سال گريبانگير لبنان بوده، و در نتيجه آن سازمان آزادي بخش فلسطين از اين كشور خارج شده بود، اطلاع يافتم كه ميان شهيد عماد مغنيه و ياسر عرفات روابط دوستانه وجود دارد. در همان حال ياسر عرفات به رغم مشكلات فراوان كه با آن مواجه بود عقيده داشت كه عماد مغنيه يك انسان بسيار جدي است، و مي توان به او اعتماد كرد. گفتار و كردار ايشان يكنواخت بود. هرگاه قول مي داد به آن عمل مي كرد.

 آيا با رهبران امنيتي و عملياتي جنبش مقاومت فلسطين همچون ابو اياد، داوود و ابوحسن سلامه هم همكاري داشت؟
 خير، با افراد ياد شده ارتباط مستقيم نداشت.

در جنبش فتح چه مسئوليتي داشتيد؟


در آن زمان مسئوليت روابط عمومي جنبش فتح را بر عهده داشتم، و پرونده ارتباط مبارزان ايراني با جنبش فتح به من واگذار شده بود. جنبش فتح به جنبش هاي انقلابي و مبارز در جهان كمك مي كرد.برخي از گروه هاي لبناني تقاضاي اسلحه و امكانات مي كردند، و جنبش فتح هم به آن ها اسلحه و امكانات مي داد. تا با اسرائيل بجنگند. از طريق جنبش فتح با انقلابيون ايراني مانند شهيد محمد منتظري، جلال الدين فارسي، شهيد محمدصالح حسيني، شهيد دكتر چمران كه در لبنان مستقر بودند، ارتباط برقرار كردم. برخي از انقلابيون ايراني به فلسطين اشغالي مي رفتند، و براي جنبش فتح اطلاعات جمع آوري مي كردند.

در آن زمان مسافرت ايرانيان به فلسطين اشغالي آزاد بود.

آيا انقلابيون ايراني در لبنان آموزش نظامي هم مي ديدند؟
 مبارزان ايراني در اردوگاه آموزشي منطقه الدامور در 15 كيلومتري جنوب بيروت دوره مي ديدند. البته عماد مغنيه هم در دوره هاي آموزشي اردوگاه هاي الدامور و الجيه در شمال شهر صيدا شركت مي كرد. اردوگاه ديگري هم در نزديكي شهر صور وجود داشت كه تعداد زيادي از ايرانيان وابسته به تشكيلات جلال الدين فارسي و محمد منتظري در آنجا دوره مي ديدند.

 در اين دوره ها چه نوع آموزش هايي مي آموختند؟
 به كارگيري انواع اسلحه و استفاده از مواد منفجره و شيوه جنگ پارتيزاني مي آموختند. اصولاً جنبش فتح به هر متقاضي كمك مي كرد. روزي حاج عماد مغنيه از من اسلحه و امكانات تقاضا كرد. به او گفتم كه تقاضاي شما را به ابوجهاد منتقل مي كنم. اين تقاضا را با شهيد ابوجهاد در ميان گذاشتم، و به او گفتم كه يك گروه لبناني متقاضي امكانات نظامي شده است. ابوجهاد گفت: اگر اين گروه مي خواهد با صهيونيست ها بجنگند؟ نيازهاي او را تأمين كنيد. روزي خواهد رسيد كه لبناني ها با اسرائيل جنگ خواهند كرد. به همين دليل حاج عماد ميان ملت فلسطين شهرت يافته است. امروزه فلسطيني ها اعتراف مي كنند كه حاج عماد بيش از فلسطيني ها براي آزادي فلسطين مبارزه كرده است.


موقعيت جنبش امل در آن مرحله چگونه بود؟



در آن مرحله حدود هفتاد درصد اعضا و هواداران احزاب سياسي سكولار لبنان شيعه بودند، شيعياني با گرايشات كمونيستي و ناسيوناليستي و مائوئيستي. چنانكه بيشتر رهبران اين احزاب مسيحي بودند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران همه چيز دگرگون گرديد.

جنبش امل نيز كه يك سازمان كاملاً مذهبي نبود. برخي نيروهاي مذهبي آن به انقلاب اسلامي گرايش پيدا كردند. عماد مغنيه يك انسان مؤمن و نمازخوان و معتقد بود، و در آن مرحله همكاري با جنبش امل را نمي پذيرفت.

پس از گذراندن ده سال زندان سرگذشت روابط شما با شهيد حاج رضوان چگونه بود؟


از دوران جواني روابط برادرانه بر مبناي احترام متقابل با يكديگر داشتيم. اين روابط فراتر از مسائل سياسي بود. من به داشتن چنين برادري مباهات مي كردم. گاهي فكر مي كردم اگر به فرانسه نمي رفتم و 10 سال زنداني نمي شدم، شايد همكاري مان را ادامه مي داديم. زيرا همفكر و هم عقيده بوديم. پس از آزادي از زندان، هنگامي كه ديدم حاج عماد اينگونه پيشرفت كرده، و به قله هاي عظمت صعود كرده احساس غرور و افتخار كردم.
ايشان يك انسان خوش فكر و خلاق و شايد بتوان گفت مغز متفكر بود. اطلاعات گوناگون را جمع آوري و به صورت علمي و كارشناسي تحليل مي كرد. زيبايي و آرايش نظامي را دوست داشت. هرگاه نيروهاي مقاومت در مراسم خاصي در خيابان هاي بيروت و ساير شهرهاي لبنان رژه مي رفتند، دستور مي داد با آراستگي و نظم و ترتيب خاصي حركت نمايند، تا در دل دشمن رعب و وحشت ايجاد كنند.
حاج رضوان علاقمند بود رزمندگان از نظر لباس و غذا و تجهيزات نظامي و همه مسائل رفاهي تأمين شده باشند. همواره تأكيد مي كرد كه يك رزمنده بايد در سطح كمال رسيده باشد. احساس كمبود و بي نظمي رزمندگان را هرگز نمي پذيرفت. بر اين باور بود كه يك رزمنده در ميدان جنگ اگر به يكصد گلوله تفنگ نياز داشته باشد، بايد 120 گلوله در اختيار او گذاشت. اگر سلاح هاي پيشرفته به بازارهاي بين المللي آمده باشد، لازم است اينگونه سلاح ها را خريداري كرد. نبايد به سلاح هاي كهنه اكتفا كرد. بنابراين حاج عماد همواره مي كوشيد نيازهاي رزمندگان را تأمين كند، و از نظر كيفي و كمي بهبود بخشد.

اين از نظر ظاهري بود. شهيد عماد مغنيه از نظر كيفي و محتوايي هم به خوبي درك كرده بود كه جنگ مراحل متعددي دارد. روند عمليات و رويارويي از يكديگر متفاوت هستند. من بر اين باورم كه تاكتيك هاي متنوع مقاومت اسلامي لبنان در جنگ هاي قبل از سال 2000 و جنگ ژوئيه سال 2006 فرماندهان نظامي رژيم ارتش صهيونيستي را غافلگير كرد.

 عمليات مقاومت بر ضد اشغالگران در مراحل ابتدايي به شيوه جنگ پارتيزاني بوده است. اين عمليات در آغاز بصورت نصب كمين، بمب گذاري و هدف گيري نظاميان اسرائيل انجام مي شده است. مقاومت اسلامي پس از آزادي بيشتر خاك جنوب لبنان در سال 2000 شيوه و روش و تاكتيك هاي جنگي خود را دگرگون كرد. شيوه تاكتيك هاي پيشين را كنار گذاشت، و ابتكارات و مفاهيم جديدي بكار گرفت. هنگامي كه دشمن صهيونيستي در سال 2006 با حزب الله وارد جنگ شد، گمان كرده بود مقاومت با همان شيوه ها و تاكتيك هاي پارتيزاني گذشته با او مي جنگد. اما شيوه ها و تاكتيك هاي جديد رزمندگان مقاومت اسلامي دشمن را غافلگير كرد.
من بر اين باورم اگر دشمن صهيونيستي در آينده بخواهد مجدداً به لبنان حمله كند، و با حزب الله وارد جنگ شود، بي ترديد غافلگير خواهد شد. چرا كه حاج عماد مغنيه قبل از شهادتش مفاهيم و روش هاي جديدي در عقيده جنگي مقاومت اسلامي وارد كرد كه بدون شك با روش هاي گذشته متفاوت است.
پس از آزادي از زندان، با حاج عماد در جلسه اي ملاقات كردم. او خودش را به نام ديگري معرفي كرد. گمان كرده بود او را نمي شناسم يا فراموش كرده ام. به او گفتم كه او عماد مغنيه است. بعد متوجه شدم كه هويت خود را از دوستان نزديك هم پنهان مي كند. من براي رعايت مسائل امنيتي احترام قائل هستم.

شما يكي از همرزمان شهيد مغنيه بوديد، آيا براي آزادي تان از زندان فرانسه تلاش هم كرد؟


آري تلاش هاي فراواني به عمل آورد. پرونده زنداني بودن من و همراهانم را پيگيري مي كرد.

 اصولاً عملياتي كه در صدد انجام آن در فرانسه بوديم بسياري از جوانان متعهد و دلسوز و مدافع آزادي لبنان و فلسطين را تحت تأثير قرار داد. بسياري از اين افراد به جنبش هاي مقاومت پيوستند. پس از آزادي از زندان ميزان گرايش جوانان انقلابي را به روشني درك كردم. اگرچه عمليات پاريس ناكام ماند، اما اين حركت انقلابي براي بسياري از انقلابيون به نماد تبديل شد. اين حركت نشان داد كه افرادي براي جانفشاني و زنداني شدن در راه دفاع از اعتقادات و باورهاي ملت هاي منطقه آمادگي و استعداد كامل دارند. تيمي كه سرپرستي آن را بر عهده داشتم از افراد ايراني لبناني فلسطيني تشكيل شده بود. تركيب اين گروه نمادين بودن اين حركت را مي رساند.


گفته شده كه ربودن دو فرانسوي در لبنان در سال 1365 توسط سازمان جهاد اسلامي، تلاشي براي نجات شما بوده است؟
 گروگان گيري فرانسوي ها در لبنان فقط به خاطر من نبود. مسائل ديگري نيز در بر داشته است. در آن سال دولت فرانسه در يك اقدام بي سابقه دو تن از مخالفان صدام را تحويل رژيم عراق داد. يكي ديگر از خواسته ربايندگان فرانسوي ها بازگرداندن آن دو عراقي از عراق بود. خواسته چهارم آدم ربايان اخراج گروهك منافقين از خاك فرانسه بود.

 منبع: ماهنامه شاهد ياران، شماره 49