حمایت کشورهای عربی از عراق در جنگ در چه زمینه هایی بود؟
به استثنای چند کشور عرب چون سوریه و لیبی، بقیه کشورهای عرب در دوران جنگ ایران و عراق از حکومت عراق حمایت می کردند. این کشورها در زمینه های اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی و در قالب نهادهای عربی و اسلامی چون شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی به پشتیبانی و حمایت از کشور عراق می پرداختند که به برخی از آنها اشاره می شود:
1- کشورهای عربی در کنفرانس سران عرب که قبل از شروع جنگ در جده برگزار شد، در جریان حمله عراق به ایران قرار گرفته، موافقت خود را با تجاوز صدام اعلام کردند در این نشست تنها لیبی و سوریه با این اقدام عراق مخالفت ورزیدند و حمایت خودشان را از ایران اعلام کردند.
2- کشورهای منطقه با قول حمایت سیاسی و کمک 30 میلیارد دلاری قبل از شروع جنگ، صدام را پشتبیانی کردند. در راه نهادینه کردن این حمایت، شورای همکاری خلیج فارس در اسفند 1359 با شرکت شش کشور عربی حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، امارات، بحرین، عمان و قطر) شکل گرفت.
3- کردزمن محقق امور نظامی، در کتاب درسهایی از جنگ مدرن، درباره کمک های کشورهای عربی منطقه به عراق می نویسد: «اخبار تایید شده حاکی است که کویت، بحرین، قطر و عربستان سعودی، دو روز قبل از آغاز حمله عراق به ایران، موافقت کرده بودند که از نظر مالی به عراق کمک کنند.»
4- کویت اعلام کرد که در دو نوبت در فروردین و آبان 1360 هفت میلیارد دلار به عراق کمک کرده است. علاوه بر این، کویت مرز عبدلی، نویسیب و بندر شعیبه و همچنین جزیره بوبیان را برای نقل و انتقالات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامی و نیز استفاده نظامی در اختیار عراق قرار داد.
5- عربستان درآمد فروش نفت از منطقه بی طرف خفجی را به میزان 350 هزار بشکه در روز در اختیار عراق قرار می داد و زمانی که عراق نمی توانست نفت صادر کند، به جای عراق نفت می فروخت و درآمد آن را در اختیار آن کشور می گذاشت.
6- کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس، آنچنان که حاکم بحرین در اجلاس چهارم شورا (نوامبر 1983/ آبان 1362 در دوحه) اعلام نمود، تا آبان 1362، 40 میلیارد دلار به عراق کمک نقدی کرده اند که این کمک جدا از کمک های لجستیکی و تدارکاتی به عراق بوده است.
7- عربستان اجازه داد تا نفت عراق از طریق احداث لوله به بندر ینبع در جنوب غربی عربستان انتقال یابد و یا آنجا به خریداران فروخته شود.
کشورهای عربی همچنین در قالب اتحادیه عرب سعی می نمودند در جنگ از عراق پشتیبانی کنند. البته اقدامات این سازمان به دلیل ماهیتش، طبیعی به نظر می رسید. به عنوان مثال، کمیته 7 نفره اتحادیه عرب بعد از عملیات خیبر در منطقه هور و جزایر مجنون که رزمندگان ایرانی به پیروزی هایی دست یافتند، در بغداد تشکیل شد که هدف عمده آن ترغیب کشورهای جهان به نخریدن نفت از ایران و نفروختن اسلحه به آن بوده است و مسلماً در زمان یکه ایران در حال جنگ با عراق بود، این یک حرکت ضد ایرانی و در جهت حمایت از عراق محسوب می گردید. در سازمان کنفرانس اسلامی نیز به جز چند کشور معدود، بقیه کشورها جانب عراق را گرفته بودند و در آغاز جنگ نه تنها عراق را محکوم نکردند.
بلکه مواضعی اتخاذ کردند که به نفع حکومت عراق بود. در پایان جنگ نیز زمانی که ایران درست در موقعیت عراق در اوایل جنگ بود، ایران را به عنوان اشغالگر معرفی نمودند.
علاوه بر آنچه ذکر شد، هر یک از کشورهای عربی به تنهایی نیز به کمک عراق شتافتند. مثلا مصر تامین کنده نیازمندی های تسلیحاتی (ساخت روسیه) عراق بوده است و خلا قطع ارسال قطعات و لوازم یدکی را که از طرف روسیه در مقاطعی از دوران جنگ اتخاذ شده بود، پر می کرد. مصر همچنین تعدادی از تکنسین های خود را به پایگاه الرشید عراق (مرکز استقرار میگ های 25) برای آموزش اعزام کرد و با درخواست های مکرر عراق برای تجهیزات خاص مانند سیستم دفاع هوایی و غیره موافقت می کرد و تجهیزات مربوطه را نیز ارسال می نمود.
دولت اردن با در اختیار گذاشتن بندر عقبه خود در خلیج عقبه، راه های مواصلاتی عراق را برای تدارکات لازم تامین می کرد. این بندر در زمانی که عراق در خلیج فارس به لحاظ کشتی رانی با مشکل مواجه شده بودف برای این کشور اهمیتی حیاتی داشت. همچنین بعضی از کشورهای عربی چون سودان، نیروی داوطلب نظامی در اختیار دولت عراق قرار می دادند.
خلاصه اینکه کشورهای عربی به جز لیبی، سوریه و الجزایر، به طور انفرادی یا در قالب سازمان های عربی و اسلامی و حتی سازمان ملل متحد، مواضعی را اتخاذ می کردند که همه در جهت منافع عراق و پشتیبانی از این کشور بود. آنها در سه بعد اقتصادی، سیاسی و نظامی در جنگ از عراق حمایت کردند و نه تنها حاضر نشدند عراق را به عنوان متجاوز معرفی نمایند بلکه در اواخر جنگ که نیروهای ایران بخش هایی از خاک عراق را به عنوان تنبیه متجاوز تصرف نمودند، ایران را محکوم به عنوان اشغالگر معرفی کردند.
منبع: جنگ ایران و عراق/پرسش ها و پاسخ ها/ فرهاد درویشی/ 1385
