میدان‌ها، موضوعات و ضرورت‌های تاریخ شفاهی ایثار و شهادت

علم تاریخ مقدمه‌ای برای تحلیل تاریخ و ارزیابی حوادث تاریخی است و مقصود از آن، یافتن قدرت پیش‌بینی حوادث برای عبرت‌آموزی و پیش‌گیری از حوادث ناگوار و الگوبرداری از شخصیت‌های تاریخی مثبت و ارزش‌مند است. تاریخ شفاهی نیز یکی از شیوه‌های مهم تاریخ‌نگاری برای نگارش تاریخ معاصر می‌باشد. این شیوه‌ی پژوهش، دارای استانداردهای علمی خاص خود است که از ضروریات آن محسوب می‌شود. از آنجا که انعکاس زندگی فردی و اجتماعی نقش‌آفرینان عرصه‌ی ایثار و شهادت به عنوان شخصیت‌های تاریخی و ارزش‌مند این مرز و بوم، تأثیر بسزایی در عبرت‌آموزی نسل جوان و حفظ جامعه‌ی اسلامی از خطراتی که آن را تهدید می‌کند دارد، پرداختن به این مهم، از ضروریات پژوهش‌های کنونی محسوب می‌شود، ولی بیشتر پژوهش‌هایی که تاکنون در این حوزه انجام شده جنبه‌ی روایی، نقلی و توصیفی داشته و نگارش آنها بر پایه‌ی تجزیه و تحلیل علمی نبوده است، این امر لزوم بازنگری اساسی در نگارش این بخش مهم از تاریخ انقلاب اسلامی را ایجاب می‌کند. از آنجا که یکی از زمینه‌های کاربردی تاریخ شفاهی، استفاده از آن در جهت انتقال ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی یک جامعه است، تاریخ شفاهی ایثار و شهادت می‌تواند به عنوان پنجره‌ای واقع‌بینانه و علمی به روی نقش‌آفرینان این عرصه گشوده شود و با پژوهشی عالمانه، به انعکاس عملکرد مصداق‌های عینی ایثار و شهادت در جامعه بپردازد. لازمه‌ی انجام موفقیت‌آمیز این‌گونه پژوهش‌ها، رعایت اصولی چند و دوری از معایبی است که موجبات خدشه‌پذیری آن را فراهم می‌آورد، از جمله آشنایی حرفه‌ای با شیوه‌ی مصاحبه، آشنایی با مصاحبه‌شونده و ارتباط صمیمانه با وی، انجام مراحل مختلف مصاحبه براساس اصول علمی، برنامه‌ریزی مناسب و زمان‌بندی لازم، پرهیز از شتاب و راحت‌طلبی، دوری از دخالت اغراض و اهداف خود و توجه به افکار و عقاید مصاحبه‌شونده، توجه به عنصر فراموشی و تلاش در جهت فعال‌سازی ذهنی مصاحبه‌شوندگان، تخصص در موضوع، پرهیز از خسته کردن مصاحبه‌شوندگان و توجه به ویژگی‌های جسمی و روحی آنان و ... از مواردی است که در این پژوهش بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها: تاریخ شفاهی، تاریخ شفاهی ایثار و شهادت، مصاحبه‌کننده، مصاحبه‌شونده، آفات تاریخ شفاهی ایثار و شهادت و ...

پژوهشگر: طیبه عاصمی

دریافت متن کامل مقاله