کنگره ملی شهدای غریب در اسارت، نماد مظلومیت و ایستادگی است

به گزارش نوید شاهد سمنان، شهدای غریب در اسارت، قهرمانانی بودند که در دوری از وطن و خانواده، زیر شکنجه و فشار دشمن، با ایمان و صبر به شهادت رسیدند. یاد آنان یادآور مظلومیت، ایستادگی و عزتی است که در سکوت بندهای اسارت جاودانه شد. در آستانه برگزاری کنگره ملی شهدای غریب در اسارت، گفت‌وگویی با حسین شکرویان، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان سمنان ترتیب داده‌ایم تا با فعالیت‌های استان در این حوزه و راه‌های انتقال مفاهیم آن به نسل جوان بیشتر آشنا شویم.

قهرمانانی که در سکوت ماندگار شدند

غریب بودن این شهدا از فقدان حضور خانواده‌، یاران‌ و حتی هویت آشکار در پشت‌پرده زندان‌های دشمن آغاز می‌شود؛ بسیاری‌شان در بی‌خبری مطلق‌، بدون امکان تشییع یا وداع‌، به شهادت رسیدند. این غربت فقط جغرافیایی نبود؛ بلکه فرهنگی و عاطفی بود. دوری از وطن‌، زبان‌ و آیین‌، فشار مضاعفی بر روح و روان‌شان وارد می‌کرد. با این حال‌، ایمان و امید را در همین خلوت‌های تلخ زنده نگه‌داشتند‌ و با صبر خود معنای تازه‌ای از عزت آفریدند. امروز وقتی از شهدای غریب می‌گوییم‌، در واقع از قهرمانانی سخن می‌گوییم که حماسه‌شان در سکوت رقم خورد، اما اثرش در وجدان تاریخی ملت ماندگار شد.

بیشتر بخوانید: کنگره ملی شهدای غریب در اسارت وحدت آفرین است

سفیران خاموش حقیقت در تاریخ

تمایز اصلی این شهدا در مظلومیت‌ِ بی‌دفاعی و شهادت در پشت دیوار‌های بسته است؛ آنان نه نام و نشان می‌توانستند بروز دهند، نه امکان دفاع مشروع داشتند. میدان نبردشان نه جغرافیای جبهه، که میدان درونیِ ایمان و ثبات قدم بود؛ هر «نه» به وسوسه‌ها و فشار‌ها یک پیروزی اخلاقی حساب می‌شد. شهادت‌شان اغلب بدون تشریفات، در سکوت و تحت فشار جسمی و روانی رخ داد، به همین دلیل بار معنایی ویژه‌ای دارد. این سیر از رنج به رستگاری، آنان را به نماد‌های جهانیِ کرامت انسانی و مقاومت اخلاقی بدل کرده است. از این منظر، آنان سفیران خاموش حقیقت‌اند؛ کم‌صدا، اما عمیق و ماندگار.

نماد مظلومیت و ایستادگی

کنگره ملی شهدای غریب در اسارت، نماد پاسداشت مظلومیت و ایستادگی انسان‌هایی است که در سخت‌ترین شرایط، عزت و ایمان خود را حفظ کردند. این کنگره یادآور پیوند نسل امروز با ارزش‌های مقاومت، صبر و وفاداری به حقیقت است. پیام این شهدا، روشن و عملی است: «عزت را می‌توان حتی در تنگنای شدید حفظ کرد و امید را می‌توان از دلِ بی‌امیدی ساخت.» آنان یاد می‌دهند که مقاومت فقط جنگیدن با سلاح نیست، گاه ایستادگی در برابر دروغ و تحقیر، بزرگ‌ترین میدان نبرد است. برای نسل امروز، این پیام به زبان امروز ترجمه می‌شود: «صداقت در عمل، وفاداری به حقیقت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.» این شهدا از ما می‌خواهند ارزش‌های بزرگ را به انتخاب‌های کوچک روزانه تبدیل کنیم؛ در کار، تحصیل، رسانه و روابط. چنین زیست اخلاقی راه را ادامه می‌دهد، بی‌آنکه شعاری شود.

روایت دقیق برای ماندگاری شهدا

زنده نگه‌داشتن یاد آنان با روایت دقیق، هنر متعهد و تربیت نسلی معنا پیدا می‌کند، مراسم و یادمان‌ها مهم‌اند، اما کافی نیستند. تولید مستند‌های روایی، موشن‌گرافیک‌های آموزشی، پادکست‌های خاطره محور و نمایشگاه‌های تعاملی، پیام را به زبان امروز نزدیک می‌کند. پژوهش و آرشیو منظم اسناد و خاطرات، از تحریف جلوگیری و امکان دسترسی عمومی را فراهم می‌سازد. پیوند یادمان‌ها با برنامه‌های آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها، یاد را از مناسکی بودن خارج و به کنش اجتماعی تبدیل می‌کند. وقتی یاد شهدا در زندگی جاری شود، ماندگار می‌ماند.

فعالیت‌های بنیاد شهید استان سمنان در پاسداشت شهدای غریب

در استان ما برنامه‌های مختلفی مانند برگزاری مراسم سالگرد، روایت‌گری خاطرات، تولید مستند و کتاب و نام‌گذاری مکان‌های عمومی به نام این شهدا انجام می‌شود. همچنین حضور خانواده‌های شهدای غریب در اسارت در مراسم‌ها و انتقال روایت‌های آنان نقش مهمی در زنده نگه‌داشتن یاد این شهیدان دارد. هر سال هم‌زمان با سالگرد شهادت این شهدا، مراسم ویژه‌ای با حضور خانواده‌های معزز آن‌ها، مسئولان و مردم برگزار می‌شود. طرح‌هایی مثل «لاله‌های همیشه جاوید» برای کاشت گل به یاد هر شهید در محافل و مساجد استان اجرا می‌گردد. اجلاسیه شهدای غریب در اسارت که در سال ۱۴۰۳ به‌صورت استانی و با حضور گسترده خانواده‌های معظم شهدا و ایثارگران و خانواده‌های معظم شهدای غریب در اسارت، مردم و مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی برگزار شد؛ این برنامه شامل اجرای نمایش، تولید بروشور از شهدای مذکور استان و نمایشگاه آثار آزادگان استان بود. دیدار از خانواده‌های غریب در اسارت در چندین نوبت با حضور مسئولان استانی، کشوری و شهرستانی انجام شد. همچنین، تهیه بروشور و کتاب‌چه برای شهدای غریب، مصاحبه با هم‌رزمان و هم‌بند‌های دوران اسارت و جمع‌آوری خاطرات آن‌ها از این شهدا صورت گرفته است.

مادران و همسران شهدا، حافظان فرهنگ ایثار

خانواده‌های معزز این شهدا با صبر‌های طولانی، نخستین حافظان نام و آرمان شهدا بودند. در فقدان خبر و نشانه، امید را پاس داشتند و پس از آشکار شدن حقیقت، روایت را به جامعه منتقل کردند. مادران و همسران شهدا با حضور فعال در مراسم‌‌ها، تاریخ شفاهی و فعالیت‌های فرهنگی، یاد را به سرمایه جمعی تبدیل کردند. نقش خانواده‌ها فقط عاطفی نبود؛ آنان در شکل‌گیری ادبیات مقاومت و فرهنگ وفاداری، ستون‌های اصلی‌اند. قدردانی از خانواده‌ها، بخشی از عدالتِ روایی و اخلاقِ عمومی ما است.

رسانه، حافظ مظلومیت و عظمت شهدا در زبان امروز

رسانه‌ها مسئولیت دارند که حقیقت را بدون تحریف منتقل کنند و شهدای اسارت را نه صرفاً به‌عنوان نماد، بلکه به‌عنوان انسان‌هایی با آرمان و ایمان معرفی کنند. این مسئولیت اخلاقی و فرهنگی، تضمین می‌کند که نسل جوان با واقعیت‌ها آشنا شوند و ارزش‌ها را درونی کنند. رسانه می‌تواند با تولید محتوا‌های متنوع از مستند و گزارش گرفته تا برنامه‌های گفت‌و‌گو محور، زندگی و رشادت‌های شهدای اسارت را به تصویر بکشد. این بازنمایی نه تنها تاریخ را زنده می‌کند، بلکه نسل جوان را با ارزش‌های ایثار، مقاومت و ایمان آشنا می‌سازد. رسانه با قدرت روایتگری خود، می‌تواند مظلومیت و عظمت این شهدا را به زبان امروز منتقل کند.

گفتگو از حمیدرضا گل‌هاشم