آموزش احکام وضوی جبیره‌ای/بخش دوم
به گزارش نوید شاهد، این ضروت «نشر شاهد» را بر آن داشت تا کتابی با عنوان «رساله مصور جانبازان» (احکام و مسائل جانبازان مطابق با فتوای هفت مرجع) را منتشر کند. با توجه به جامع بودن احکام در این کتاب، پایگاه اطلاع رسانی نوید شاهد تصمیم دارد برای برای سهولت در پاسخ دهی به پرسش های جامعه هدف بنیاد شهید با محور احکام شرعی، به آموزشی تصویری احکام بر مبنای کتاب «رساله مصور جانبازان» بپردازد.
بنا بر حکم اسلام که برای انجام هر کاری پاکیزگی در اولویت است، بخش های نخست این آموزش را انواع وضو برای عموم در نظر گرفتیم و بخش اول را به وضوی جبیره برای جانبازان عزیز اختصاص دادیم که گزارش آن از اینجا قابل دسترس است. مطلب دوم نیز به وضو با دستان مرتعش و لرزان اختصاص داشت. در گزارش سوم به احکام مصور وضو با وجود آنژیوکت برای جانبازان گرانقدر پرداختیم. بخش چهارم مربوط به موضوع احکام مسح بود. بخش پنجم مربوط به موضوع احکام وضوی قطع نخاعی است. در این مطلب به آموزش بخش دوم احکام وضوی جبیره‌ای می پردازیم.
انواع جبیره
اگر روی زخم يا شكستگي بسته شده، جاهایی را که می شود شست، باید بشوید و با دست مرطوب روی آنچه به وسیله آن زخم یا شكستگی را بسته است(جبیره)دست بکشد. به این وضو وضوی جبیره‌ای می گویند.
نکته: «جبیره »(بر وزن نَبیره)در لغت از ریشه «جبر »(بر وزن صبر، یعنی استخوان شکسته را بستن)به معنی تخته‌هایی است که روی عضو شکسته بسته می شود. در اصطلاح فقهی نیز عبارت است از: چیزی مانند پارچه، گچ، پلاستیک، باند، چسب و ... که با آن زخم ها و شکستگی‌ها را می‌بندند و نیز دوایی که روی زخم و مانند آن می‌گذارند. چون موجب جبران و بهبودی زخم می‌شود به آن جبیره می گویند.
توجه: در احکام جبیره، فرقی بین وضوهای مستحبی و واجب نیست و اگر کسی بخواهد وضوی مستحبی هم بگیرد، اگر شرایط وضوی معمولی را ندارد، می تواند وضوی جبیره‌ای بگیرد.
اگر قسمتی از اعضای شستن به سبب آسیب دیدگی بسته باشد و نتوان آن را باز کرد، باید روی آن دست مرطوب کشیده شود.
اگر در اعضای مسح، جایی برای مسح باقی نمانده باشد و همه قسمتها باندپیچی شده باشد باید روی باند را با رطوبت دست مسح کرد.
وضو گرفتن با وجود جبیره ابریشمی
در وضو، غسل و تیمّم استفاده از پارچه حریر و ابریشمی برای بستن زخم و به عنوان جبیره، مانعی ندارد.
توجه: تا زمانی كه می شود وضوی معمولی(ترتیبی و ارتماسی) گرفت، وضوی جبیره ای صحیح نیست و چنانچه مانعی از قبیل: چسب یا پانسمان و امثال آن روی اعضای وضو باشد، در صورت امكان باید برای وضو برطرف گردد؛ حتّی اگر با فروبردن عضو وضو در آب می تواند آب را به آن عضو برساند و این کار برای او ضرر ندارد، باید چنین كند؛ ولی چنانچه هیچ چاره ای جز وضوی جبیره ای نیست، باید جبیره به اندازه لازم بر روی زخم باشد نه بیش از آن، و به هر اندازه از جای شستن یا جای مسح بدون جبیره که امكان شستن یا دست كشیدن را دارد، نباید از جبیره استفاده كند.
وضوی ارتماسی به جای جبیره ای
شخصی مدتی دستش را برای وضوی جبیره ای در كیسه پلاستیكی قرار داده بود؛ اما وضوی ارتماسی می‌گرفت، یا به جای دست كشیدن روی جبیره، دستی كه داخل پلاستیک بود را، زیر شیر آب می‌گرفت و سپس نماز می‌خواند. آیا نمازهای او صحیح است؟
در جبیره باید دست سالم را به قصد وضو تر(مرطوب)كنند و روی جبیره بكشند یا روی كیسه بكشند(نه آنكه آن را بشویند یا در آب فروببرند)لذا در فرض سؤال، وضوی او باطل است و باید نمازهایی كه با این وضو خوانده، قضا كند و در صورتی كه وقت باقی است، اعاده كند. وضوی جبیر های را نمی توان به صورت ارتماسی انجام داد.
وضوی جبیره‌ای را نمی توان به صورت ارتماسی انجام داد.
وضو گرفتن با دست گچ گرفته
كسی كه تمام دست راستش در گچ است، چگونه باید وضو بگیرد؟
ابتدا صورت را با گرفتن زیر شیر یا فروبردن در آب یا به وسیله دست چپ بشوید و سپس دست راست را وضوی جبیره ای بدهد؛ به این صورت که با دست مرطوب بر روی باند یا گچ بكشد و بعد دست چپ را با گرفتن زیر شیر آب یا فروبردن در آب، وضو بدهد و با رطوبت دست چپ، سر و روی پاها را مسح كند.
آیت الله بهجت و آیت الله سبحانی:پس از انجام مراحل فوق بنابر احتیاط واجب، تیمّم هم بنماید.
آیت الله مكارم شیرازی: بنابر احتیاط واجب، باید هم وضوی جبیر های بگیرد و هم تیمّم كند.
آیت الله صافی گلپایگانی: البته بعد از شستن دست چپ مقداری صبر کند تا آب های زیادی دست چپ بریزد و بعد مسح کند و احتیاط لازم ضمیمه کردن تیمم است.
مسح با دست گچ گرفته
دست راست شخصی را(به طور کامل)بر اثر شكستگی گچ گرفته‌اند و از اینرو، نمی‌تواند پای راست و سر خود را مسح كند. آیا میتواند سر و پای راست خود را با دست چپ مسح كند، یا اینكه باید نایب بگیرد؟
میتواند با دست چپ مسح كند و احتیاجی به گرفتن نایب نیست.
آیت الله بهجت و آیت الله سبحانی:پس از انجام دادن مراحل فوق،بنابر احتیاط واجب، تیمّم هم بنماید.
آیت الله مكارم: بنابر احتیاط واجب، باید هم وضوی جبیر های بگیرد و هم تیمّم كند.
اگر یکی از دست‌ها داخل باند گچی باشد، می‌توان با دست سالم مسح سر و پاها را انجام داد.
