رساله مصور جانبازان برای اجرای احکام مسح

این ضروت «نشر شاهد» را بر آن داشت تا کتابی با عنوان «رساله مصور جانبازان» (احکام و مسائل جانبازان مطابق با فتوای هفت مرجع) را منتشر کند. با توجه به جامع بودن احکام در این کتاب، پایگاه اطلاع رسانی نوید شاهد تصمیم دارد برای برای سهولت در پاسخ دهی به پرسش های جامعه هدف بنیاد شهید با محور احکام شرعی، به آموزشی تصویری احکام بر مبنای کتاب «رساله مصور جانبازان» بپردازد.

بنا بر حکم اسلام که برای انجام هر کاری پاکیزگی در اولویت است، بخش های نخست این آموزش را انواع وضو برای عموم در نظر گرفتیم و بخش اول را به وضوی جبیره برای جانبازان عزیز اختصاص دادیم که گزارش آن از اینجا قابل دسترس است. مطلب دوم نیز به وضو با دستان مرتعش و لرزان اختصاص داشت. در گزارش سوم به احکام مصور وضو با وجود آنژیوکت برای جانبازان گرانقدر پرداختیم. در این مطلب احکام مسح بیان می شود.

رساله مصور جانبازان برای اجرای احکام مسح بر اعضایی که مسح برآن واجب است:
مسح رو کفش طبی

پاهای من به گونه ای آسیب دیده است كه باید دائماً كفش های مخصوص طبی به پا داشته باشم و برای كشیدن مسح پا، به ویژه در مواقعی كه خارج از منزل هستم، درآوردن کفش برایم بسیار مشقت دارد. چه باید بكنم؟
حضرت امام خمینی(ره)و آیت الله بهجت : در فرض سؤال، مسح كردن بر روی كفش اشكالی ندارد.
حضرت آیت الله خامنه ای: در فرض سؤال، اگر در آوردن كفش ؛ولو به كمک دیگران امكان دارد، باید روی پا را مسح نمایید؛ اگر چه با تأخیر نماز اول وقت باشد و اگر امكان ندارد یا مشقّت زیاد دارد، مسح روی كفش مانع ندارد.
آیت الله سبحانی: علاوه بر مسح بر كفش، باید تیمّم نیز بنماید.
آیت الله سیستانی: احتیاط واجب آن است كه مسح بر كفش نموده و تیمّم نیز بنماید.
آیت الله صافی گلپایگانی: اگر منظور از اینكه امكان ندارد این است كه در تمام 24 ساعت باید كفش در پای شما باشد و بیرون آوردن كفش ضرر دارد، مسح را از روی كفش بكشید و تیمّم هم بكنید.
آیت الله مكارم شیرازی: در فرض مسأله، می توانید روی كفش مسح كنید و اگر به زحمت نمی افتید، احتیاط آن است كه تیمّم را هم اضافه نمایید.

مسح کردن كسی كه دستش به پایش نمی‌رسد

 دست شخصی به علت نوعی از بیماری استخوانی به پایش نمی‌رسد و در نتیجه از مسح پا عاجز است. چنین شخصی در مسح پاها چه وظیفه ای دارد؟
حضرت امام خمینی(ره): باید نایب بگیرد و نایب باید از دست او رطوبت بگیرد و با آن رطوبت، پای او را مسح كند و بنابر احتیاط واجب در صورت امكان تیمّم هم بكند.
آیت الله بهجت: باید نایب بگیرد و بنابر احتیاط واجب، اگر در تیمّم كردن محذوری نبوده یا محذور كمتری باشد، تیمّم هم بنماید.
حضرت آیت الله خامنه ای: احتیاطاً برای مسح پاها نایب بگیرد و تیمّم هم بنماید.
آیت الله سیستانی: در صورت امكان از كسی بخواهد كه رطوبت دست او را بگیرد و به پایش بكشد و اگر ممكن نبود، مسح ساقط است.
آیت الله صافی گلپایگانی: باید نایب بگیرد و نایب با رطوبت دست آن شخص، پای او را مسح كند.
 آیت الله مكارم شیرازی: باید نایب بگیرد و نایب باید از دست او رطوبت بگیرد و با آن رطوبت، پای او را مسح كند و احتیاط واجب در صورت امكان این است كه تیمّم هم بنماید و اگر پیدا كردن نایب مشكل باشد، مسح از او ساقط است.

ممكن نبودن مسح صحیح، به سبب سوختگی

 به علت سوختگی انگشتانم جمع شده است؛ به طوری كه با كف انگشتانم نمی‌توانم مسح سر و پا انجام دهم. آیا باید با دست دیگر مسح كنم یا با پشت انگشتان همان دست یا با مقدار باقی مانده از كف همان دست؟
حضرت امام خمینی(ره)، حضرت آیت الله خامنه‌ای، آیت الله سیستانی و آیت الله مكارم: مسح با پشت انگشتان همان دست هم كافی است.
آیت الله بهجت: اگر با مقدار باقی از كف همان دست می توانید، پس با همان كف دست مسح كنید. همچنین، می‌توانید با كف دست دیگر سه موضع مسح را مسح نمایید.
صافی: واجب است مسح با كف دست باشد و اگر نتوانست با پشت كف دست و اگر نتوانست با ذراع دست مسح كند.

نایب باید برای مسح پا و سر از دست بیمار رطوبت بگیرد.

همسر و سایر محارم انسان (مادر و خواهر و ...)می توانند در انجام همه كارهای وضو نایب شوند؛ ولی اگر برای نیابت هیچ فردی به جز پرستار نامحرم وجود نداشته باشد، باید نایبِ نامحرم با استفاده از دستكش عمل مسح را انجام دهد.

طبق فتوای برخی از مراجع، کسی که دستش به پایش نمی رسد، علاوه بر مسح توسط نایب، باید تیمّم نیز بکند.

اگر یکی از دست ها داخل باند گچی باشد، می توان با دست سالم، مسح سر و پاها را انجام داد.

در صورت قطع یا سست بودن یکی از دست‌ها، می‌توان با دست سالم، مسح پا را انجام داد.