رساله مصور جانبازان برای اجرای احکام وضوی قطع نخاعی

به گزارش نوید شاهد، این ضروت «نشر شاهد» را بر آن داشت تا کتابی با عنوان «رساله مصور جانبازان» (احکام و مسائل جانبازان مطابق با فتوای هفت مرجع) را منتشر کند. با توجه به جامع بودن احکام در این کتاب، پایگاه اطلاع رسانی نوید شاهد تصمیم دارد برای برای سهولت در پاسخ دهی به پرسش های جامعه هدف بنیاد شهید با محور احکام شرعی، به آموزشی تصویری احکام بر مبنای کتاب «رساله مصور جانبازان» بپردازد.

بنا بر حکم اسلام که برای انجام هر کاری پاکیزگی در اولویت است، بخش های نخست این آموزش را انواع وضو برای عموم در نظر گرفتیم و بخش اول را به وضوی جبیره برای جانبازان عزیز اختصاص دادیم که گزارش آن از اینجا قابل دسترس است. مطلب دوم نیز به وضو با دستان مرتعش و لرزان اختصاص داشت. در گزارش سوم به احکام مصور وضو با وجود آنژیوکت برای جانبازان گرانقدر پرداختیم. بخش چهارم مربوط به موضوع احکام مسح بود.در این مطلب به آموزش احکام وضوی قطع نخاعی اشاره خواهیم داشت.

كیفیت وضوی قطع نخاعی

وظیفه نائب برای وضو دادن قطع نخاعی

 آیا به همان ترتیبی که وضوگیرنده باید وضو بگیرد، نایب و وضودهنده نیز باید آن را رعایت کند؛ برای مثال با دست راست، دست چپ را بشوید و نایب نیز باید همین کار را بکند، یا همه کارها را با ی کدست می‌تواند انجام دهد؟
حضرت امام خمینی(ره)،آیت الله بهجت، سیستانی و مکارم: مانعی ندارد كه همه را با دست راست (یا یک دستِ خود) انجام دهد.
حضرت آیت الله خامنه ای و آیت الله گلپایگانی: احتیاط واجب آن است که با دست راست پای راست، و با دست چپ، پای چپ را مسح نمایند.

استفاده از دست‌های بیمار در مسح و شستن

آیا لازم است نایب برای وضو دادن، حتماً از دست های خودِ فرد قطع نخاع شده برای شستن اعضا كمک بگیرد؟ در غیر این صورت، آیا جایز است كه نایب با دست های خود، دست و صورت فرد قطع نخاع شده را بشوید و مسح سر و پای او را انجام دهد؟
بله، نایب در صورت امكان باید برای مسح كردن از دست های خودِ فرد قطع نخاع شده استفاده كند و اگر ممكن
نیست، می تواند با دست های خود،مسح سر و پای او را انجام دهد؛ ولی در مورد شستن، استفاده از دستان بیمار لازم نیست.

نایب در صورت امكان باید برای مسح كردن از دس تهای خودِ فرد قطع نخاع شده استفاده كند

وضوی قطع نخاعی در حالت خوابیده

فردی که از گردن قطع نخاع شده و بر تخت خوابیده است، توسط شخص دیگری وضو داده می‌شود. آیا لازم است هنگام وضو دادن، سر شخص را کمی بلند کنند تا جریان آب از بالا به پایین که در وضو شرط است بر او صدق کند؟
در وضو باید صورت و دست ها از بالا به پا یین شسته شود؛ اگر چه به پشت خوابیده باشد و بلند کردن سر بیمار لازم نیست.

نایب باید صورت را از بالا به پایین بشوید. همچنین، برای شستن پهنای صورت باید اندازه بین دو انگشت شست و انگشت بزرگ میانی دست بیمار را در نظر بگیرد و برای این که یقین كند این مقدار شسته شده، لازم است كمی از اطراف آن را هم شست شو دهد.

شستن صورت به وسیله هر دو دست

 من جانباز قطع نخاع هستم. برای وضو نایب می گیرم و به کمک او یک طرف صورتم را با یک‌دست و طرف دیگر صورت را با دست دیگرم شست‌وشو می‌دهم و برای من این که همه صورتم را با یک دستم بشویم امکان ندارد. آیا وضوی من صحیح است؟
بله، وضو صحیح است و مانعی ندارد.

توضیح؛آنچه در وضو واجب است، شستن صورت به هر شکلِ ممکن است. و لازم نیست شستن صورت در وضو با دست راست انجام شود و اگر با دست چپ یا با هر دو دست یا با گرفتن زیر شیر آب و بدون دست کشیدن نیز این کار انجام و صورت شسته شود، وضو صحیح است و مانعی ندارد. در مورد مسح سر نیز برخی از فقها(حضرت امام(ره)،آیت الله بهجت و سیستانی)مسح سر با دست چپ را در حالت عادّی و غیر ضروری هم جایز می‌دانند.

نرسیدن آب به قسمتی از انگشتان

 انگشتان دست بعضی از افراد قطع نخاع در هنگام وضو باز نمی‌شود و آب وضو به قسمتی از انگشتان ایشان نمی رسد. وضو در این حالت چه حكمی دارد؟ وظیفه اش چیست؟
هر مقدار كه ممكن است در وضو شسته شود، باید به نیّت وضو شسته شود.

ریزش آب به صورت در هنگام مسح سر

فردی قطع نخاع هستم كه با دست‌هایم به سختی می‌توانم مسح بكشم، اما هنگام مسح كشیدن، آب از روی سر به صورتم م یریزد. آیا وضوی من صحیح است؟ در غیر این صورت، تكلیف من چیست؟
اشكال ندارد؛ ولی نباید دست را به آب صورت برسانید؛ به گونه ای كه مسح پا با آب صورت انجام شود.

مسح كردن با یك انگشت

فردی قطع نخاع هستم كه انگشتان دستم بسته است و تنها یك انگشت من حرکت می‌کند. آیا با نوک همان یک انگشت می‌توانم مسح سر و پا را بكشم؟
با همان یک انگشت می‌توانید مسح سر و پا را انجام دهید و مانعی ندارد.

مسح کردن با انگشتان بسته دست

جانباز قطع نخاعی كه انگشتان دستش بسته شده و باز نمی شود؛ آیا برای مسح سر و پا باید با همان انگشتان جمع شده این كار را انجام دهد یا اینکه می‌تواند با كف دست مسح كند؟
حضرت امام خمینی(ره) و ایت الله سیستانی: با هر قسمتی از كف دست، پشت دست و ذراع، سر و پاها را مسح كند، وضو صحیح است .
آیت الله بهجت: اگر با مقدار باقی مانده از كف همان دست می توانید، با همان دست مسح كنید. پس، واجب است ابتدا با كف دست، اگر نشد با پشت دست و اگر آن هم نشد با ذراع مسح كنید، و همچنین می‌توانید با كف دست دیگر، سه موضع مسح را مسح كنید.
آیت الله گلپایگانی: واجب است با كف دست مسح كنید و اگر نشد، با پشت دست و اگر نشد، با ذراع.
آیت الله مكارم شیرازی: واجب است مسح با كف دست باشد و احتیاط واجب آن است كه مسح با دست راست باشد و اگر نتوانست، با پشت دست و اگر باز هم نتوانست، با ذراع مسح نماید.

برخورد دستِ مرطوب به سر یا پا پیش از مسح کردن

فردی قطع نخاع هستم كه دست‌هایم بی اراده تكان می خورد و هنگام مسح سر یا پا، پیش از آنكه بخواهم مسح كنم، دستم بی اختیار به سر یا پایم كشیده می‌شود. آیا می‌توانم روی همان رطوبت سر یا پا مسح نمایم یا اینکه باید محلّ مسح را خشك كنم؟
آیت الله مكارم شیرازی: اگر خشك كردن محلّ مسح مشكل زیادی ندارد، خشك كنید؛ والاّ می توانید به همان صورت مسح كنید.
آیت الله گلپایگانی: حتی الامکان باید محل بعد از خشک شدن مسح شود و یا با کمک دیگران دست خود را ثابت نگه داشته و مسح کرد.

مسح پای قطع نخاعی در حالت خوابیده

برای فرد قطع نخاع از گردن که به پشت خوابیده و توسط شخص دیگری وضو داده می‌شود، مسح پا چگونه باید کشیده شود. آیا نایب می‌تواند از آب دست این فرد بگیرد و مسح پاهای او را انجام دهد؟
با فرض اینکه خود شخص نمی‌تواند وضو بگیرد و وظیفه اش نایب گرفتن است، مسح پاها را نیز نایب با رطوبتی
که از دست او گرفته انجام می‌دهد و بنابر احتیاط واجب،در صورت امكان تیمّم هم بنماید.

در مسح سر و پا توسط نایب، باید رطوبت از دست های بیمار گرفته شود و نایب نمی تواند با دست مرطوب خود مسح بكشد.

مسح بر انگشتان جمع شده پا

فردی قطع نخاع هستم و انگشتان پایم به گونه ای جمع شده كه امكان ندارد مسح پاها را از نوک انگشت بكشم. تكلیف من چیست؟
حضرا آیت الله خامنه ای، آیت الله سیستانی و مكارم: با فرض عدم امكان مسح از سر انگشتان پا، از هر جا كه امكان دارد مسح بكشید.

مسح بر پای مرطوب

فردی قطع نخاع هستم كه در هنگام وضو، روی پاهایم آب می‌چكد. آیا برای مسح پا باید نایب بگیرم تا روی پا را خشكك کند؟ اگر نایب وجود نداشته باشد باید چه کنم؟ حال آن که خشک كردن روی پا برای من مشقّت دارد؟
مسح از سر یكی از انگشتان یا از كنار آن جایی كه آب چیكده، صحیح است.
آیت الله مكارم: و در صورتی كه مشقّت دارد، خشك كردن آن لازم نیست.

مسح کردن روی كفش یا جوراب

فردی قطع نخاع هستم كه خود توانایی وضو گرفتن را دارم، امّا برای كشیدن مسح پا، درآوردن كفش یا جوراب برایم مشقّت دارد و كمگرفتن از دیگران نیز برایم دشوار است. آیا از روی كفش می توانم مسح بكشم؟ از روی جوراب چه؟
حضرت امام خمینی(ره)، بهجت و خامنه ای: خیر، مسح روی جوراب و كفش صحیح نیست؛ ولو با كمک گرفتن از دیگران باید روی پا را مسح كند؛ مگر در شرایط اضطراری یا مواردی که مشقّت داشته باشد، كه در این صورت مسح بر كفش هم صحیح است.
آیت الله سبحانی: بر كفش یا جوراب مسح كند و تیمّم نیز بنماید.
آیت الله سیستانی: احتیاط واجب آن است كه مسح بر جوراب و كفش نموده و تیمّم نیز نماید.
آیت الله گلپایگانی: اگر منظور از اینكه امكان ندارد این است كه در تمام 24 ساعت باید كفش در پای شما باشد و بیرون آوردن كفش ضرر دارد، مسح را از روی كفش بكشید و تیمّم هم بكنید.
آیت الله مكارم: كافی است كه روی همان كفش مسح كنید و احتیاطاً تیمّم هم بنمایید.

مسح کردن روی كفش طبی

به خاطر فلج شدن هر دو پایم، به مساعدت ك فش طبی و عصای چوبی راه می‌روم و بیرون آوردن بوت (كفش) در موقع وضو، به هیچ‌وجه برایم امكان ندارد. تكلیف من برای مسح پاها چیست؟
اگر بیرون آوردن كفش برای مسح پاها برای شما خیلی سخت و دشوار است، مسح بر روی كفش كافی و صحیح است.
آیت الله سبحانی: بر كفش یا جوراب مسح كند و تیمّم نیز بنماید.
آیت الله سیستانی: احتیاط واجب آن است كه مسح بر جوراب و كفش نموده و تیمّم نیز نماید.
آیت الله گلپایگانی: اگر منظور از اینكه امكان ندارد این است كه در تمام 24 ساعت باید كفش در پای شما باشد و بیرون آوردن كفش ضرر دارد، مسح را از روی كفش بكشید و تیمّم هم بكنید.
آیت الله مكارم: كافی است كه روی همان كفش مسح كنید و احتیاطاً تیمّم هم بنمایید.

عدم امكان مسح از سر انگشتان پا

 فردی قطع نخاع هستم كه دستم نمی‌رسد تا از نوک انگشت پا مسح بكشم، ولی از بالاتر
می‌توانم مسح کنم. تكلیف چیست؟
حضرت ایت الله خامنه ای: در فرض مرقوم، باید نایب بگیرید و اگر امكان دارد، نایب دست شما را گرفته و از سر انگشتان مسح كند و در غیر این صورت، نایب از تری(رطوبت)دست شما رطوبت گرفته و مسح نماید.
آیت الله سیستانی: از دیگری كمک بگیرید.
آیت الله مكارم: همین مقدار كافی است.
آیت الله گلپایگانی: چنانچه ممکن است باید با کمک دیگران با دست خودتان مسح متعارف انجام دهید و اگر ممکن نشد برای مسح نایب بگیرید.

مسح از مفصل تا نوك انگشتان

فردی قطع نخاع هستم که اگر خودم بخواهم پایم را مسح کنم، از بالا به پایین، و از مفصل پا به طرف نو كانگشتان مسح كشیده می‌شود. آیا كافی است یا باید نایب بگیرم؟
حضرت امام خمینی(ره)،آیت الله بهجت، سیستانی و مكارم: مسح با حالتی كه ذكر شد، جایز است.
حضرت آیت آیت الله خامنه ای: باید نایب بگیرید.
آیت الله گلپایگانی: احتیاط واجب این است که مسح از نوك انگشتان تا مفصل پا باشد. چنانچه بشود با کمک دیگران با دست خود شخص مسح متعاف کرد انجام دهد و در غیر اینصورت نایب بگیرد.

این گونه مسح کردن، طبق فتوای آیات عظام :حضرت امام خمینی (ره) امام، آیت الله بهجت، سیستانی و

مکارم(حتی در حالت عادی)صحیح است.