ستاره درخشان لشكر عاشورا

اولين تصوير جنگ در ذهن شما چگونه شكل گرفت؟
در شهريورماه سال 59 اولين بار با صحنه هاي جنگ آشنا شدم. هواپيماهاي عراقي تبریز را بمباران کردند. از پادگان، شاهد مانور هواپیماهای دشمن در آسمان تبریز بودیم. مسیر آمدن هواپیماهای دشمن از سمت دریاچه ارومیه بود که پس از عبور از آسمان دریاچه، از بالای پادگان عبور کردند و رفتند سمت تبریز، مسیر بازگشت بازهم از آسمان پادگان بود.
اولین بار خیلی غافلگیرکننده بود. فقط فهمیدیم چند فروند هواپیمایی که آمدند و رفتند، متعلق به عراق بوده و تبریز را هم بمباران کرده اند. نمی دانستیم کجا بمباران شده. چند روز بعد مطلع شدیم فرودگاه تبریز را بمباران کرده اند. این کارها برای ما تازگی داشت و در آموزش فقط نامی از حمله دشمن شنیده بودیم. اما اینجا به طور عملی تجربه کردیم.

موضوع سخنران يشان چه بود؟
آقا مهدي باكري لباس ساده بسیجی پوشیده بود، از جنگ صحبت کرد و عملیات رمضان را تشریح کرد. از رزمنده ها خواست آمادگی خودشان را تا انجام عملیات دیگر حفظ کنند و از فرماندهان خود اطاعت کنند. در پایان صحبت هایش بر لزوم اطاعت بی قید و شرط از ولایت فقیه تاکید کرد. صبحگاه تمام شد، رفت. دیدن آقا مهدی از لحاظ روحی همه رزمنده ها را تحت تاثیر قرار داده بود.

چطور با شهيد حميد باكري آشنا شديد؟
گفتم: «بله »
گفت: «گروهانت را آماده کن، برویم. » برگشتم طرف بچه ها و گفتم که آماده باشند. سپس پرسیدم: «شما کی هستید؟ » گفت: «حمید، حمید باکری. » این اولین دیدار من و حمید آقا بود. اسمش به گوشم خورده بود اما خودش را ندیده بودم. حضورش پیش از عملیات در میان نیروها چندان محسوس نبود. پرسیدم: « از عملیات چه خبر؟ تا کجا رفتند؟ » گفت: «گردان شما موفق عمل کرده اما سمت سلمان کشته به نیرو نیاز داریم. » تا گروهان آماده شود، بیست دقیقه ای طول کشید. حمید آقا، دو بیسیم چی اش و من جلوی ستون بودیم. مسیر حرکت بازهم از دره ها و شیارها بود. نرسیده به تنگه "سان واپا" از شیاری به سمت سلمان کشته پیچیدیم.
همینطور که در راه می رفتیم با حمید آقا گرم صحبت شدیم؛ فهمیدم که برادر آقا مهدی است و از کجا آمده، حمید، فرد خوش مشربی به نظر می رسید، خیلی زود با همدیگر جوش خوردیم؛ انگار سال هاست همدیگر را می شناسیم.
درباره عملیات خواستم بیشتر توضیح دهد. گفت: "نیروهای عمل کننده تیپ حضرت رسول موفق نشدند به سلمان کشته برسند و با تلفات سنگین عقب نشستند. برای این که دشمن دوباره از سلمان کشته به طرف ارتفاع "کرمه ژنو" و تنگه "سان واپا" که تصرف شده اند نیاید، شما را می بریم آنجا مستقر شوید تا جلوی دشمن را از سمت سلمان کشته بگیرید. خاطرم است كه عمليات مسلم ابن عقيل عمليات سنگيني بود و توانستيم جلوي دشمن بايستيم كه نقش حميد آقا را براي اولين بار به چشم ديدم. قبلا تعريفش را شنيده بودم اما اين بار از نزديك ديدم چه توانايي نظامي بالايی دارد.

از ويژگي هاي اخلاقي شهيد حميد باكري برايمان بگوييد.
حمید آقا فرد بسیار با حوصله اي بود. بسيار تيزهوش بود. مهربان بود. روابط عمومی قوی و حسن برخورد خوبی داشت. حمیدآقا واقعا فرد بزرگی بود. حمیدآقا خودش به تنهایی فرمانده تمام معنا بود.

چه عواملي باعث شده بود كه شهيد مهدي باكري برادرش (شهيد حميد باكري) را به عنوان قائم مقام لشكر عاشورا انتخاب كند؟
حميدآقا در مسائل جنگ بسيار توانمند بود. از نظر فني و تاكتيكي از آقا مهدي هم بالاتر بود. خيلي از فرمانده لشكرها، آرزو داشتند كه فردي مثل حميد در كنارشان باشد. حميدآقا خودش به تنهايي مي توانست فرمانده لشكر باشد اما حميد و مهدي از بچگي كنار هم بزرگ شده بودند و حميد نمي خواست از مهدي جدا شود و در قيد و بند مطرح شدن و پست و مقام هم نبود. هيچكس دلش نمي آمد كه اين دو برادر را از هم جدا كند.
توانایی های حمیدآقا بسیار زیاد بود شاید از همه توانایی های حمیدآقا ما 10 درصد دیدیم چون ايشان زود شهید شدند. آقا مهدی با خودش فکر میکرد که اگر خودش شهید شود، حميد آقا لشكر را مديريت كند و واقعا هم می توانست مديريت کند. وقتی که خورشید طلوع میکند، ستاره ها در آسمان دیده نمی شوند. شهيد مهدي باكري خورشيد بودند و شهيد حميد باكري ستاره. شهيد مرتضی یاغچیان هم از ستاره های لشكر بود. این دو نفر بازوان قدرتمند آقا مهدی بودند. زماني كه شهيد مهدي باكري حميدآقا را مي فرستادند براي عمليات، ديگر خيالشان راحت بود كه حميد از پس عمليات بر مي آيد. حمیدآقا خودش را هیچوقت مطرح نمیکرد و هر چه آقا مهدی می گفت همان کار را انجام می داد. در جلسات نقطه نظرات سازنده خودش را مطرح میکرد اما هیچوقت کاری نکرد که روبروی آقا مهدی قرار بگیرد. حمیدآقا مثل حضرت ابوالفضل(ع) بودند برای اما محسین(ع). حضرت ابوالفضل(ع) در شجاعت کم نداشتند، اما زیر سایه امام حسین(ع) دیده نمی شدند.

اگر خاطره اي از شهيد حميد باكري در مدتي كه همراه ايشان بوده ايد در ذهنتان است بفرماييد.
بعدها كه آقا مهدي باكري را از نزدكي ديديد چه حسي داشتيد؟
در كنار منطقه اي که گروهان در آن محل مستقر بود رودخانه ای بود كه عمدتاً رزمندگان بعد از برگشتن از عمليات در آنجا استحمام مي كردند و لباس هايشان كه اكثرا خاكي بود را مي شستند. تازه از خط برگشته بوديم، رفتم استحمام كردم و لباس هايم را شستم و با زير پيراهن در حال برگشت به سنگر بودم كه آقا مهدي را ديدم، داشت به سمت من مي آمد! به من رسيدند، سلام دادم، ایشان بنده را نمی شناختند. گفتند: « آقای نظمی اینجا هستند؟ » نتوانستم بگویم که خودم هستم و نتوانستم بگویم که اینجا نیستند. با زیر پیراهن که بودم خجالت زده شدم و گفتم آقا مهدی اجازه دهید! همین را گفتم و داخل چادر شدم. پيراهنم را كه شسته بودم و خيس بود گذاشتم داخل چادر و دنبال یک پيراهن گشتم و پيراهن يك نفر ديگه رو پوشيدم و آمدم بيرون كه با آن اصطلاحش گفتند: «برادر آقای نظمی را می خواستم! »
گفتم آقا مهدی خودم هستم. بعد از احوالپرسی فرمودند «برویم خط کاری است آن را شما انجام دهید! » من گفتم آقا مهدی ما هنوز تازه آمدیم قضیه چی هست؟ پرسیدم: "ببخشید، کجا می رویم؟" گفت: "ماموریتی هست، انجامش می دهید و دوباره برمی گردی پیش نیروهایت." پرسیدم: "حالا چه مأموریتی است که باید تنهایی بروم؟"
گفت: " امشب قرار است عملیاتی انجام شود، حمید گفته فقط تو ازعهده اش بر می آیی." گفت: "یک گروهان امشب می رود عملیات کند. حمید تاکید کرده تو هم باشی." حميدآقا باعث شده بود آقامهدي به من اعتماد داشته باشند. این اوّلین آشنایی من با شهيد مهدي باكري بود و آن آشنايی تا آخر عمرم ماندگار شد.

همراهي با حميد و مهدي باكري چه تاثيري در روحيه و تجربه نظامي شما داشت؟
در عملیات مسلم ابن عقیل، نسبت به آقامهدی و حمید آقاي باکری شناخت بیشتری پيدا كردم. به نظرم شخصیت نظامی ام در این عملیات شکل گرفت و آبدیده شدم. ناملایمات و سختی هایی را که در این عملیات دیدم در جاهای دیگر جنگ ندیدم. مدتی که اینجا ماندیم همه کاره محور خودم بودم و توانسته بودم نظر مثبت حميدآقا را نسبت به خودم جلب كنم. از تجربيات حميدآقا خيلي بهره بردم و در كنار ايشان بودن برايم افتخار بود. هم از نظرمعنوي درس هاي زيادي از ايشان گرفتم و هم از نظر نظامي تجربياتش را فرا گرفتم.

توجه حميد باكري نسبت به مسائل شرعي چگونه بود؟
آقا مهدي مقدم های گفتند و در ادامه اشاره داشتند كه هیچ مسئولیتی بر عهده شما نیست. شما بايد هرآنچه در توان دارید را انجام دهید تکلیف بقیه از گردن شما ساقط است. جنگ بالاخره شهادت دارد، جراحت دارد و بايد شما نهايت سعي خودتان را بكنيد براي حفظ جان رزمندگان. این قضیه کاملا در آنجا از بين رفت.

چطور از عمليات خيبر مطلع شديد و حضورتان در اين عمليات چه زماني بود؟
در عمليات والفجر 4 زخمي شده بودم و پايم هنوز خوب نشده بود. با همان پاي زخمي به لشكر رفته بودم كه جلس های با حضور آقا مهدی باكري برگزار شد. در جلسه همه فرماندهان بودند. زخم پایم هنوز درست و حسابی بهبود نیافته بود. به جای پوتین، کتانی می پوشیدم و موقع نشستن پایم را دراز میکردم. در جلسه كنار آقامرتضی نشستم. رویم نشد پایم را دراز کنم. زود به زود جابه جا می شدم. بیشتر از آقامهدی رودربایستی داشتم، آقامهدی متوجه شد که معذب هستم.
برگشت گفت: "آقاجمشید راحت بشین، پایت را دراز کن." گفتم: "نه! راحتم." اما دیدند که راحت نیستم. آقامرتضی از پایم گرفت و کشید. گفت: "می دانیم که پایت بیش از این دراز نمی شود!" همه خندیدند. به اجبار پایم را دراز کردم. جلسه بیشتر در مورد برآورد نیرو، فرماندهان و سازماندهی جدید لشکر بود. بعد از این، یکی دو جلسه دیگر با حضور آقامهدی داشتیم که باز هم سازمان لشکر بیشتر مورد بحث بود و آمادگی برای عملیات آينده. پس از چند روز، اراده فرماندهی بر این شد که کل لشکر از پادگان ابوذر دوباره بیاید کاسه گران موقعیت شهید مدنی در ۱۲ یکلومتری گیلان غرب. با رفتن به موقعیت شهید مدنی (کاسه گران) کارها جدی تر شد و بحث شکل گیری گردان ها و سازماندهی نیروها موضوع اصلی بود.
گفت: "تا چند روز دیگر، فکرهایت را بکن و نظرت را به حمید بگو که قبول میک‌نی یا نه." معمولا با حمید آقا و آقامرتضی در یک چادر بودیم. فکرهایم را کردم و توانم را ارزیابی نمودم، دیدم می توانم. دو، سه روز بعد به حمید آقا جواب مثبت دادم.
این بار، گردان حضرت ابوالفضل(ع) را در کاسه گران احیا کردیم. بیشتر نیروهای گردان از بچه های اردبیل، مراغه، مشکی نشهر و تعدادی هم تبریزی بودند. معمولا فرماندهان گردان ها مشتری پر و پا قرص نیروهای تبریزی بودند؛ اما من چنین عادتی نداشتم. برايم اهميت نداشت كجايي باشند. با سواد، بي سواد، شلوغ بود نشان هم مهم نبود. فقط برايم مهم بود كه كارايي لازم را در جنگ داشته باشند.گردان ها ساماندهي شدند. حول و حوش همين برنامه، جلس هاي در ستاد لشكر تشكيل شد. در جلسه، فرماندهان از روند آمادگي گردان ها و واحدهاي خودشان گزارش داد.

منطقه عمليات خيبر چه تفاوت هايي با مناطق ديگر داشت؟
منطقه جزيره با مناطق ديگر تفاوت داشت چون اين منطقه پر از آب و نيزار بود و جنگ در آن تفاوت داشت. عمليات با هدف تصرف جزاير شمالي و جنوبي مجنون به وسعت 200 كيلومتر مربع در منطقه هورالعظيم صورت مي گرفت كه از شمال به العزير و از جنوب به القرنه  طلائيه محدود مي شد. وجود مخالفين رژيم بعثي عراق اطراف هور و شهر القرنه نيز به نفع ما بود. دور تا دور جزيره آب بود و به وسيله جاده اي كه از وسط آب مي گذشت اين دو جزيره به هم وصل مي شد. راه مواصلاتي دو جزيره از جزيره جنوبي بود و جزيره جنوبي هم به وسيله پل شحيطاط به خشكي وصل مي شد.
ماموريت شما در اين عمليات چه بود؟
لشكر عاشورا به منظور تصرف قسمت غربي جزيره مجنون و پل شحيطاط وارد عمل شد و بعد هم عمليات را به سمت جنوب تا النشوه و ساحل شط العرب برد. طبق برنامه عملياتي،بايد گردان ما(گردان حضرت ابوالفضل) به عنوان اولين گردان وارد منطقه مي شد. ضلع غربي جزيره جنوبي و پل شحيطاط را تصرف مي كرد. به ما گفتند كه نيروهايي كه اعزام مي شوند براي تصرف پل به فكر بازگشت نباشند و هيچ امكان بازگشت نيست. حميد باكري هم در ماموريت بي بازگشت با ما به پل شحيطاط مي رفت. فرماندهي و هدايت 2 گردان پس از پياده شدن و هلي بورد در جزيره برعهده او بود و كاري به ماموريت ما نداشت.

قبل از شروع عمليات چه اقدامي از سوي شهيد حميد باكري براي اين عمليات انجام شده بود؟
قبل از شروع عمليات و مراحل شناسايي عمليات خيبر، حميدآقا به من گفتند" برای رفتن به منطقه عملیاتی آماده باشید. به ما گفت كه مدتي است نیروهای شناسایی بیکار ننشسته اند و روی منطقه کار کرده اند." حالا نوبت ما بود که برویم و با منطقه آشنا شويم.
خاطرم است پانزده، بیست روز مانده به شروع عملیات تا پای تپه ماهوری که کمین داشتیم، رفتیم. تا بالای تپه کانال زده بودند. از داخل کانال رفتیم روی تپه و در روز روشن منطقه را دیدیم. همه جا کانال کنده بودند و استتار و اختفا به وسیله همین کانال ها صورت می گرفت. حمید آقا توضیحات لازم را داد وگفت که این عملیات را با ارتش به صورت مشترک انجام می دهیم.

عمليات خيبر چگونه آغاز شد و در اين عمليات چه اتفاقاتي روي داد؟
سوار بلم ها شديم و حركت كرديم. عمليات آغاز شد، بيسيم ها خاموش شدند. تا چشم كار مي كرد نوك ني ها بود و سياهي نيزار. بعد از طي مسافتي با درگيري كوچك توانستيم پل را تصرف كنيم. فرداي آن روز، پاتك دشمن شروع شد. تا چشم كار ميكرد سربازان عراقي بودند. عراقي احساس خطر كرده بودند و اهميت جزاير را خوب مي دانستند براي همين با همه نيروهاي خود آمده بودند تا جزاير را حفظ كنند.مهمات ما بسيار كم بود و با توجه به اينكه نيروهاي كمكي نتوانستند در محل مور دنظر هلي بورد شوند، هم كمبود نيرو داشتيم و هم مهمات. حميد آقا پل را تصرف كرده بود و ما در حال تلاش براي حفظ جزاير بوديم. بعد از چند روز، خستگي امانمان را بريده بود كه من در اين عمليات زخمي شدم و چشمم را كه باز كردم در بيمارستان بودم و بعد از مرخص شدن از بيمارستان خبر شهادت حميد را شنيدم كه واقعا غصه خوردم كه ايران يكي از فرماندهان بزرگ خودش را در اين عمليات از دست داد.

وضعیت حميد باکری در آخرين بار كه ایشان را ديديد چگونه بود؟
آخرين باري که حميد را ديدم بعد از تصرف پل بود و حدود عصر. من مجروح شده بودم و بر روي زمين دراز كشيده بودم تا زخمم را پانسمان كنند .خونريزي ام شديد بود و بايد به بيمارستان منتقل مي شدم. حميد داشت نيروها را هدايت ميکرد که يادش افتاد نماز ظهرش را نخوانده. سريع رفت وضو گرفت آمد. جايي قامت بست و نماز خواند که در تير رس بود. هر لحظه امکان داشت فاجعه اتفاق بيفتد. او با طمأنينه و آرامشي خاص نمازش را مي خواند که من دردم را فراموش کردم و فقط به او خيره شدم .حتي وقتي بلندم کردند که ببرندم، برگشته بودم به آرامش نماز خواندن حميد نگاه ميکردم.

منبع: ماهنامه شاهد یاران شماره 157