خاطره نگار جنگ تجارت نمی کند/ پیشنهاد مطالعه کتاب نویسنده «کوچه نقاش ها»

نویسنده کتاب «سایه تاک» با بیان این که اگر امروز با راویان قدیمی جنگ که خاطراتشان به کتاب تبدیل شده دوباره مصاحبه کنیم، شاید فرم ظاهری کتاب تغییر کند، اما محتوا همان است، گفت: گذشت زمان آسیب زیادی به خاطرات می زند و آنها را از یادها می برد. این موضوع به این معنا نیست که مصاحبه دوباره با راویان قدیمی جنگ منجر به تغییر محتوای آثار می شود. شاکله شخصیت راوی و ارزش ها تغییر نکرده بلکه تحلیلشان نسبت به وقایع بازتر و عمیق تر شده است.

وی افزود: برای نگارش کتاب «برسد به دست خانم ف» نوارکاست مصاحبه هایی به دستم رسید که سال 1367 با راوی انجام شده بود. پس از گذشت حدود 30 سال هنگامی که برای تدوین کتاب، مصاحبه های تکمیلی با راوی انجام دادم، در سخنان او تفاوت نگاه را احساس می کردم به گونه ای نگاهش نسبت به گذشته اش و آدمهایی که در کنارشان جنگیده بود، پخته تر، بازتر و عمیق تر شده بود.

ابعاد انسانی جنگ جای زیادی برای تولید اثر دارد

صبوری با بیان این که در جنگ تحمیلی افرادی از قشرهای مختلف جامعه حضور داشتند که هرکدام یک قهرمانند، اظهار کرد: ابعاد انسانی جنگ تحمیلی به اندازه ای گسترده است که جای زیادی برای نوشتن و تولید آثار هنری مثل فیلم و تئاتر دارد و هنوز هم می توان در داستانها و رمانهای بسیار، درباره جنگ تحمیلی و آدمهایش حرف زد.

کتاب های جدید به واقعیت نزدیک تر است

نویسنده کتاب «کوچه نقاش ها» در ادامه با اشاره به رشد کمی و کیفی ادبیات دفاع مقدس از سال های نخست بعد از جنگ تاکنون گفت: در سال های اخیر تلاش شده در کتاب ها به واقعیت نزدیک شویم و از شعارزدگی دوری کنیم.

صبوری درباره مخاطب شناسی برای کتاب های حوزه دفاع مقدس با تاکید بر توجه به تفاوت نسل ها بیان کرد: برای نویسندگانی که در حوزه داستان و رمان فعالیت دارند، مخاطب شناسی بیشتر توجیه پذیر است. داستان نویس باید ابتدا مخاطبش را بشناسد و براساس سلیقه مخاطب و اجتماع به نوشتن بپردازد و این حق انتخاب بیشتری به او می دهد و می تواند با دست باز بنویسد.

وی افزود: در حوزه مستندنگاری و به ویژه خاطره نگاری که تخصص من است، وضعیت دیگرگونه است. مستندنگار نمی تواند تجربه های تاریخی را به خاطر سلیقه مخاطب تغییر دهد و به مخاطره بیندازد زیرا منجر به تحریف تاریخ می شود.

مستندنگار باید استقلال فکری خود را حفظ کند

این نویسنده ادامه داد: علاوه بر آن مستندگار باید استقلال فکری خود را در کارش حفظ کند تا بتواند کاری بدون تحریف و با نزدیکرین حالت به وقایعی که اتفاق افتاده بنویسد و مستندات را درست به مخاطب منتقل کند. البته این رویه به این معنا نیست که مخاطب برای من خاطره نگار اهمیتی ندارد. اتفاقا همه ی خاطره نگاران به دلیل احترامی که به مخاطب، سلیقه، هوشیاری و دقت نظرش قایل هستند، سعی می کنند سوژه های ناب و کاملی انتخاب کنند تا بتوانند در قالب حرف های این راویان، نمای کلی از اتفاقاتی در جنگ تحمیلی افتاده به مخاطبین و خوانندگان ارایه کنند.

نویسنده کتاب «مهمان صخره ها» اضافه کرد: روش های متداول و مختلف تدوین، شیوه نگارش و نوع چیدمان وقایع در این کتابها، همه نشان دهنده اهمیتی است که خاطره نگار به مخاظب می دهد اما چون خاطره نگار مسئولیت مهمتری بر دوش دارد و آن انتقال حرفهای راویان و خاطراتشان بدون کم و کاست و در چارچوب خاطره به مخاطب است، این مسئولیت را نباید فدای تجارت با این کتاب ها کرد.

همذات پنداری مردم با قهرمانان کتاب های دفاع مقدس

وی با بیان این که اغلب خاطره نگارانی مثل من، سعی و همه جهد و تلاشمان این بوده که وقایع جنگ تحمیلی را واقعی و همانطور که اتفاق افتاده بنویسیم و قضاوت را به مخاطب بسپاریم، گفت: به همین خاطر کتاب های مستند به خصوص در حوزه خاطره نگاری، به مرور زمان جای خود را بین مخاطبان باز می کنند. دفاع مقدس ما یک دفاع مردمی بود. مردم با این خاطرات احساس قرابت و نزدیکی دارند و با قهرمانان این کتابها همذات پنداری می کنند، آنها را می شناسند و ارتباط خوبی با آنها برقرار می کنند. چون این جنگ را خودشان اداره کردند و برای آن جان و مال و عزیزانشان را فدا کردند.

صبوری افزود: نکته مهم دیگر اینکه در این بین نقش تبلیغات و معرفی این حوزه ادبی را هم نباید نادیده بگیریم. گاهی در مکان های عمومی متوجه می شوم ، افرادی هستند که اصلا نمی د انند خاطرات جنگ چیست. وقتی برای آنها توضیح می دهم، تازه متوجه می شوند خاطرات رزمندگان به صورت کتاب چاپ می شود. به همین دلیل معرفی کتابهای خاطره، در شناخت و جذب مخاطبین خیلی موثر است. خوب است مردم بدانند عزیزانشان که در جنگ بودند، حرف ها و درد دلهایشان و خاطرات تلخ و شیرینشان در این کتابها ماندگار شده است.

خاطره نگاری با زبان طنز تاثیرگذار است

این نویسنده اضافه کرد: در حوزه ادبیات جنگ زبان طنز همیشه تاثیر گذار بوده است به خصوص برای رده سنی نوجوان. چون حقیقت جنگ، حقیقت تلخیست و پذیرش و درک آن شاید برای نوجوانان نسل امروز سخت باشد. برای همین زبان طنز، یا ادبیات هیجانی برای این رده سنی مناسب تر است. در این زمینه کتاب های آقای داود امیریان بسیار اثرگذار بوده و توانسته نوجوانان را تا حد زیادی به ادبیات دفاع مقدس جذب کند.

کتاب های صوتی از کتاب های چاپی جذابتر است

صبوری در ادامه به علاقه مخاطبان به مطالعه کتاب های صوتی و دیجیتال اشاره کرد و گفت: تهیه کتاب های چاپی در شرایطی فعلی اقتصادی هزینه بر است. تولید کتاب های صوتی و دیجیتال از این جهت که هزینه نگهداری و حمل و نقل و همچنین مصرف کاغذ و تکنولوژی چاپ ندارد، مقرون به صرفه است. انتشارات «سوره مهر» در حال حاضر برخی آثار خود را به صورت فایل «pdf» و کتاب صوتی منتشر کرده است. کتاب های دیجیتال باعث می شود کتابخانه ما بین المللی و بدون مرز شود. ما با تکنولؤژی کتابخانه دیجیتال می توانیم هزاران صفحه کتاب را با خود حمل کنیم یا در هر مکانی، حتی در ماشین شخصی گوش بدهیم.

وی افزود: اگر اشتباه نکنم، نسخه الکترونیک دو کتاب «مهمان صخره ها» و «کوچه نقاش» به صورت دیجیتال و اینترنی ارایه شده و قابل دسترسی است.

«فرنگیس» را بخوانید

این نویسنده که در حال حاضر نگارش کتاب خاطرات دکتر ظفرقندی از پزشکان تیم اضظراری زمان جنگ تحمیلی را در دست تحقیق و تدوین دارد، به مخاطبان نویدشاهد، مطالعه چند کتاب در حوزه دفاع مقدس را معرفی کرد. صبوری گفت: به خانم ها توصیه می کنم کتاب «فرنگیس» را بخوانند. قهرمان این کتاب بانوی رزمنده ای است که در جنگ تحمیلی شرکت کرد. کتاب «تصویری در دوردست»، خاطرات نصرت خدایاری معروف به «خواهر بسیطی» نیز خالی از لطف نیست.

وی در پایان بیان کرد: اگر جوانان می خواهند معنای واقعی عشق و وفاداری را درک کنند به آنها پیشنهاد می کنم کتاب «برسد به دست خانم ف»، خاطرات سید احمد نبوی که توسط خودم به رشته تحریر درآمده را بخوانند.