زندگی نامه کامل و شرح مبارزات شهید محمدجواد باهنر

به گزارش نوید شاهد،حجت الاسلام والمسلمين شهيد دكتر محمدجواد باهنر، از ياران و شاگردان مبرز حضرت امام خميني)ره( و سومين نخست وزير نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران، سال 1312 شمسي در خانواده اي مذهبي و فقير در محله اي به نام «شهر » در كرمان متولد شد. خانواده اش تعداد نُه فرزند داشتند و او دومين آن ها و پسر ارشد اين خاندان محسوب مي شد. پدرش مرحوم علي اصغر باهنر از كسبه مؤمن و پرهيزگار شهر بوده و با وجود آن كه فقط سواد قرآني داشت، آن چنان زهد و تقوايش در ميان مردم شهره بود كه «شيخ علي اصغر » صدايش مي كردند. ايشان مغازه كوچكي در همين محله داشت و از اين طريق امرار معاش مي كرد. شهيد باهنر، جايي درباره سال هاي كودكي اش گفته است: «در پنج سالگي به مكتب خانه اي سپرده شدم كه نزديك منزل مان بود، چون اولاً در آن ايام مدارس چندان زيادي ]در شهر[ نبود. اگر هم بود خانواده هايي مثل ما به آن دسترسي نداشتند. اتفاقاً پيش آمدِ ]تأسيسِ[ مكتب خانه بسيار خِير بود. براي آن كه در آن جا بانوي متدينه اي بود كه قرآن را نزد ايشان خواندم. ]اين خانم[ فرزندي داشت به نام آقاي حقيقي كه از تحصيل كرده هاي آن روز بود و بعد وارد حوزه علميه كرمان شد. « شهيد، در همان خانه نزد حجت الاسلام والمسلمين حقيقي، خواندن و نوشتن و درس هاي معمول روز را فرامي گيرد. در ادامه با راهنمايي همين شخص به مدرسه معصوميه كرمان راه مي يابد و با گذراندن دروس رسمي حوزوي، به سلك طلاب درمي آيد. مدرسه معصوميه در دوران رضاخان سال ها بسته و فعاليت آن ممنوع بود.

سرانجام از شهريور 1320 شمسي اين مدرسه بازگشايي شد و نسبت به جذب و پرورش طلاب اقدام تازه اش را از سر گرفت. ورود شهيد باهنر به اين مدرسه حوالي سال هاي 3 - 1322 رخ مي دهد و در كنار اين ها ايشان و دوستانش تحصيلات جديد آموزش و پرورش را نيز به صورت داوطلبانه و به شيوه متفرقه پي مي گيرند.

سال 1332 شهيد باهنر بيست ساله است و موفق به كسب مدرك تحصيلي پنجم علمي نظام قديم مي شود. در اين زمان، ايشان دروس حوزوي خود را تا حدود سطح ارتقاء داده است. در تمام اين مراحل، شهيد، از نعمت همراهي، دوستي و هم درس بودن با پسردايي بزرگوارش حجت الاسلام والمسلمين شهيد علي ايران منش برخوردار است. اين دو هم محله بودند و البته شهيد ايران منش يك سال از پسرعمه گرامي اش بزرگ تر بود. پدر شهيد باهنر در اين باره گفته است: «علي آقا نزد من آمد و گفت كه مدرسه معصوميه طلبه مي پذيرد و من مي خواهم در آن جا درس طلبگي بخوانم.

از سال 1333 به درس خارج رفتم. اساتيد ما در درس خارج، عمدتاً رهبر بزرگوارمان حضرت آيت الله العظمي امام خميني بودند كه ما اولين درس خارج، درس فقه و درس اصول را از محضر ايشان استفاده كرديم و تا سال 1341 ، يعني بيش از هفت سال، درخدمت امام بوديم... هنوز هم بسياري از يادداشت هاي درسي آن روز به عنوان يادگار و ذخيره علمي براي ما باقي مانده است. » شهيد باهنر و دوستانش همچنين سر كلاس هاي دروس فقهي مرحوم آيت الله العظمي بروجردي)ره( حاضر مي شدند. اين تلمذ تا پايان حيات پربركت آن مرجع عاليقدر ) 1340 شمسي( ادامه يافت. از ديگر اساتيد شهيد، مرحوم علامه طباطبايي)ره( بود كه آقاي باهنر درس فلسفه اسفار را به مدت شش سال نزد ايشان گذراند. درس تفسير مرحوم علامه نيز در نوع خود زبان زد بود و شهيد باهنر فرصت را مغتنم دانست و از اين كلاس بهره ها برد: «اولين روزهايي كه علامه، درس تفسير را شروع كردند ابتدا درس مي گفتند، سپس مطالب در جمع طلاب مورد بحث قرار مي گرفت. بعد از رفع اشكالات، درس را مي نوشتند كه بعدها به صورت «الميزان » يعني همان دوره كتاب هاي تفسير عالي بيرون آمد. ما از ابتداي سوره مباركه بقره به بعد در محضر استاد بوديم و من يادداشت هاي فراواني دارم كه خاطره پرباري از آن دوران است. « شهيد باهنر همواره از آن ايام و نيز شاگردي در محضر مبارك حضرت امام خميني(ره) به نيكي و با غرور ياد مي كرد و بهترين خاطرات علمي و تحصيلي خود را مربوط به دوران حضور و تحصيل نُه ساله اش در شهر مقدس قم مي دانست. در تمام آن مدت، ايشان از پرداختن به دروس علمي و دانشگاهي خارج از حوزه هاي علميه نيز غافل نشد. از جمله در اولين سال حضور در قم ( 1333 ) كلاس دوازدهم (متوسطه) را به طور متفرقه امتحان داد و توانست مدرك ديپلم كاملش را اخذ كند. ايشان هيچ گاه از تلاش، فعاليت و مطالعه دست برنمي داشت، پدر شهيد در اين باره مي گويد: «يكي از نكاتي كه هميشه در وجود فرزندم به آن برمي خوردم پشتكار زيادش بود. يادم است يك روز تعطيل به او گفتم كه امروز جمعه است، خوب است شما كمي استراحت كنيد. گفت استراحت چيست؟ انسان جمعه ها هم بايد كار بكند، استراحت مال كسي است كه هيچ احتياجي ندارد. ما محتاج كوشش و فعاليت هستيم و جمعه و تعطيلي براي ما چيزي ندارد كه كار و تحصيل را كنار بگذاريم. توجه كنيد؛ پسرم زماني اين حرف را زد كه فقط يازده سال داشت. » مدتي پس از اخذ ديپلم، شهيد باهنر با ورود به دانشكدة الهيات، تحصيلات دانشگاهي را نيز در كنار دروس طلبگي، به تعلقات روزمره خود افزود و با علاقه و پشتكاري دو چندان، در هر دو زمينه به توفيقاتي نائل شد. البته ايشان در آن زمان يك روحاني باسابقه و دانشمند بود و درس هاي دانشكده الهيات، تازگي چنداني برايش نداشت. بنابراين بيشتر هم و غمّ خود را بر سر درس هاي حوزوي گذاشت و فقط هفته اي يك يا دو بار بعضاً براي دروس نسبتاً ناشناخته و لازم، به تهران عزيمت مي كرد. سال 1337 دوره ليسانس را به پايان رساند و سپس با اندكي وقفه توانست به دوره دكتري راه يابد. در اين ميان يك دوره فوق ليسانس در رشته امور تربيتي را نيز در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران گذراند. اين تلاش ها در ادامه مجاهداتي بود كه پيش كسوتاني همچون شهيدان بزرگوار آيت الله دكتر سيدمحمد حسيني و آيت الله دكتر مفتح ابتدا به عنوان شاگرد و سپس در جايگاه استادي در دانشگاه شروع كرده بودند و استاد شهيد حضرت آيت الله مرتضي مطهري نيز در كسوت مدرس حوزه و دانشگاه از چهره هاي تابناك اين عرصه بود. تمامي اين كوشش ها در اثر اشارات بارز و هميشگي حضرت امام خميني)ره( مبني بر وحدت حوزه و دانشگاه و نزديكي پيشاپيشِ اين دو عرصه بزرگ فرهنگي و علمي صورت مي گرفت. مرحوم علامه طباطبايي(ره) نيز از بزرگ ترين مشوقان اين مسير به شمار مي رفت. جالب اين كه شهيد باهنر، موضوع پايان نامه تحصيلي دكتري خود را «ولايت فقيه » قرار داده بود كه با موافقت استاد راهنمايش (آيت الله شهيد مطهري) توانست نمره قبولي را در اين زمينه كسب كند. دامنه تلاش هاي علمي و تبليغي شهيد باهنر به عرصه هاي مطبوعاتي نيز گسترش يافت و ايشان در كنار آيت الله هاشمي رفسنجاني و حجت الاسلام والمسلمين مهدوي كرماني سالنامه وزين «مكتب تشيع » را تأسيس كردند كه پس از مدتي به فصلنامه بدل شد و متأسفانه با گذشت هفت سال از انتشاراتش توسط عمال رژيم توقيف شد. استقبال از اين نشريه به حدي بالا بود كه در كوتاه زماني )با توجه جمعيت آن روز تهران( شمارگانش از پانزده هزار نسخه فزوني گرفت و همين، عوامل رژيم منحط پهلوي را به صرافت جلوگيري از تداوم انتشار نشريه انداخت.

به گفته آقاي هاشمي رفسنجاني، شهيد باهنر، بيشترين نقش را در تهيه و رسيدگي به مقالات و چاپ و انتشار نشريه برعهده داشت. دارا بودن قلمي توانا و سواد علمي حوزوي و دانشگاهيِ بالا، به شهيد باهنر توفيق رسيدن به چنين جايگاهي را در عين جواني بخشيده بود. از سال 1337 با پيوستن شهيد باهنر به روحانيون مبارز و آن دسته از ياران حضرت امام خميني(ره) كه تبليغ آشكار عليه رژيم ستم شاهي در سخنراني ها و خطابه ها را سرلوحه كار خود قرار داده بودند، سلسله دستگيري هاي ايشان توسط عوامل نظام منحط طاغوت آغاز شد. در اين سال، در پي به رسميت شناخته شدن رژيم غاصب و اشغالگر صهيونيستي توسط شاه، شهيد باهنر در سفر تبليغي اش به آبادان، سخنراني پرشوري ايراد كرد كه متعاقب آن، مأموران شهرباني اين شهر ايشان را دستگير كردند. البته مبارزات شهيد از سال ها قبل و با توزيع نشريه «منشور برادري » ارگان فدائيان اسلام در شهر كرمان آغاز شده بود. شهيد باهنر همواره از جمله دوستداران شهيد بزرگوار و مجاهد نستوه سيدمجتبي نواب صفوي بود و از مجاهدات ايشان و يارانش هواداري مي كرد.

سال 1341 به تهران آمد و در اين شهر رحل اقامت افكند. آن زمان، در ادامه تلاش هايي كه براي تبليغ دين مبين اسلام و مكتب والاي شيعه در ممالك خارجي صورت مي گرفت (مانند حضور شهيد بهشتي در مركز اسلامي هامبورگ در آلمان)، قرار بود شهيد باهنر نيز به نمايندگي از طرف حوزه علميه قم براي دستيابي به چنين امر مهمي به ژاپن عزيمت كند. با حضور شهيد در تهران، كم كم زمينه چيني هاي لازم در دستور كار قرار گرفت. ابتدا شهيد تصميم گرفت آموختن زبان انگليسي را به عنوان زبان بين المللي تكميل كند. در كنار اين ها تا حدي هم به يادگيري زبان ژاپني پرداخت. اما آن چه باعث تداوم سكونت و حضور شهيد در تهران شد، شروع جدي مبارزات و نهضت اسلامي به رهبري حضرت امام خميني(ره) بود. شهيد باهنر بهتر آن ديد تا با اين كاروان همراه شود و آرزوي ديرينه خود و بقيه مؤمنين را در تحقق حكومت الله بر زمين و بر صدر نشاندن مستضعفين و مظلومان در زير لواي پرچم پرافتخار شيعه تحقق بخشد. سال 1342 ، خرداد پرحادثه و تاريخ ساز اين سال تقريباً با ماه هاي عزاداري شيعيان هم زمان مي شود و شهيد باهنر نيز جزو روحانيوني است كه از قم به شهرهاي ديگر اعزام مي شوند، تا پيام قيام و نداي رهبر معظم مان را به گوش عزاداران برسانند. روز هفتم محرم، عوامل رژيم براي دومين بار شهيد باهنر را دستگير مي كنند اما چون كه هنوز اعتراضات عمومي پانزده خرداد رخ نداده است، ايشان و بسياري از مبلغين آزاد مي شوند. تا آن كه پس از به وقوع پيوستن آن حادثه عظيم، شهيد باهنر مجبور مي شود زندگي مخفيانه اي اختيار كند. در سالگرد هجوم وحشيانه عمال رژيم به مدرسه فيضيه (آخر سال 1342 ) شهيد باهنر به مدت سه شب در مسجد جامع بازار تهران سخنراني پرشوري ايراد مي كند. در سومين شب، شهيد دستگير و به زندان قزل قلعه منتقل مي شود كه نخستين دستگيري منجر به زندان ايشان به شمار مي آيد. كلاً محاكمه و زندان شدن اين بزرگوار به مدت چهار ماه به طول مي انجامد؛ چرا كه جرم شهيد از سوي ساواك، ايراد مطالب تحريك آميز بر بالاي منبر و به ميان آوردن قضيه مدرسه فيضيه در سال قبل و «اظهارات ناروا » تلقي مي شود. در همين سال ها دكتر باهنر به يكي از مهم ترين سنن اسلامي عمل مي كند و عقد ازدواج با دخترخانمي مؤمنه و پرهيزگار مي بندد.

خانم زهرا عينكيان همسر مكرمه شهيد درباره چگونگي بستن پيوند مقدس ازدواج با آن بزرگوار و زندگي شان در سال هاي بعد چنين مي گويد: «من و آقاي باهنر از طريق خواهرم كه از همكاران دكتر باهنر بود و جناب آقاي برقعي، با هم آشنا شديم.

ابتدا شناخت كمي از ايشان داشتم. فقط مي دانستم كه روحاني، تحصيل كرده و نويسنده است. بعد با مادرشان براي خواستگاري به خانة ما آمدند. تقدير اين شد كه در سال 1344 با هم ازدواج كنيم. برنامة ازدواج ما، بسيار ساده و كم هزينه بود. مهريه ام ده هزار تومان بود و جهت هزينه هاي ازدواج، ايشان دو هزار و پانصد تومان دادند. بعد هم وارد آموزش و پرورش شد. مدتي نيز ورامين بود. بعد از رسمي شدن، به قسمت سازمان كتاب هاي درسي رفت. در ابتداي ازدواج، بيست روزي داخل همان منزلي بوديم كه با طلبه ها اجاره كرده بود، تا اين كه براي سخنراني به رفسنجان دعوت شد و با هم به رفسنجان رفتيم، بعد هم برگشتيم و يك طبقه از منزل حاج آقا آيت اللهي را در خيابان شترداران در ميدان قائم اجاره كرديم، سه اتاق داشت و يك آشپزخانه و يك حياط خلوت خيلي كوچك. يك چراغ والور هم داشتيم كه روي آن غذا مي پختيم.

افرادي كه با ايشان رفت و آمد داشتند، از فرهنگيان و روحانيون و بازاريان بودند. بعضي مواقع از صبح مي آمدند كه يك ساعت جلسه باشد، تا بعدازظهر مي ماندند و غروب مي رفتند. البته اين در مواقعي بود كه كتاب هاي درسي تعليمات ديني مدارس را مي نوشتند. وسايل خانه نداشتيم. ده هزار توماني پول داشت، قدري هم وام گرفتيم و وسايل خانه، مثل آبگرمكن و چيزهاي ديگر خريداري كرديم. روزي فرد ناشناسي به من زنگ زد و گفت از دوستان و آشنايان باهنر هستم. گفتم ايشان تشريف ندارند. من هم آدرس منزل را دادم. بعداً كه آقاي باهنر آمد، گفت كه از ساواك بوده است. شهيد باهنر همواره در تلاش و فعاليت بود. بيش تر روي كتاب هاي درسي كار مي كرد؛ در خانه و اداره. مي گفتم مگر بچه ها متوجه اهداف شما در كتاب هاي درسي مي شوند؟ مي گفت همين قدر كه اسم پيامبر(ص) را بدانند كافي است. در خيابان شهرآرا بوديم كه دختر بزرگم به دنيا آمد.

اسم او را گذاشت نهضت. منظور آقاي باهنر از اين نام، تحقق انقلاب بود. گفته بود من اسم دخترم را نهضت مي گذارم؛ نهضت انقلاب اسلامي. شش سال در شهرآرا بوديم. سه سال در مسجد هدايت سخنراني داشت. ساواك سخنراني او را ممنوع كرد. يك روز كه من منزل نبودم، از ساواك آمده بودند. خواهر شهيد باهنر در را باز كرده بود. ساواك خواهرشان را دستگير كرده و برده بود تا از او سؤالاتي در خصوص دكتر باهنر كنند. بعد او را در خيابان رها كرده بودند. چون با خيابان هاي تهران آشنا نبود، به ما تلفن كرد. ما هم رفتيم و او را آورديم. نزديك غروب ساواكي ها داخل منزل ريختند، تا آقا محمدرضا برادر آقاي دكتر باهنر را كه در راهپيمايي دانشجويان مشاركت داشت، بگيرند. سرانجام او را دستگير كردند و چهار ماه در زندان انفرادي نگه داشتند. مي گفت شب و روز را تشخيص نمي دادم، حتي براي نماز هم همين طوري وقتي تعيين مي كردم و نماز مي خواندم. بعد از چهار ماه آزاد شد. از آن به بعد، مي آمدند، خواهر او را دستگير مي كردند و مي بردند و در بيابان و جاده هايي كه براي او ناآشنا بود رها مي كردند. ما نيز فقط منتظر زنگش مي مانديم، تا برويم و او را بياوريم. يك دفعه هم ساواك آقاي باهنر و خواهرش را خواست. گفته بودند اگر با ما همكاري كنيد، ديگر كاري با شما نداريم... شهيد باهنر چندين بار زندان رفت. چهار ماه قبل از ازدواج به زندان افتاده بود. يك بار وقتي در مسجد جامع بازار تهران سخنراني كرده بود، و بار ديگر در همدان دستگير و روانة زندان شده بود. البته مدت زندان رفتنشان كوتاه بود. ايشان دربارة نحوة برخورد ساواك در زندان چيزي به من نمي گفت. يك دفعه خيلي اصرار كردم، تعريف كرد كه يكي از هم سلولي هايم را براي بازجويي بردند. وقتي مي آوردندش، پاهاي او ورم كرده و دهنش كف كرده بود. در حالي كه از حال رفته بود، او را توي سلول انداختند و رفتند. بعد مقداري شير برايش آوردند و با قاشق داخل دهانش ريختند. به قدري بي حال شده بوده كه شيرها از گوشة دهانش بيرون مي ريخت. بعد يكي از آن ها آمد و به من گفت: حالا خوب شد! شما هم داريد پرستاري مي كنيد! » (برگرفته از كتاب خورشيد كوير)

***

در نيمه هاي دهه چهل شمسي، شهيد باهنر با آزادي از زندان، فعاليت هايش را دست كم در سه زمينه ادامه مي دهد: نخست همكاري و مشاركت در مبارزه عليه رژيم، دوم تداوم حضور در دانشگاه و سوم تداوم حضور مؤثر در حوزه فرهنگ، كه از سوي بزرگان انقلاب و ياران حضرت امام بر آن تأكيد بسياري مي شد. در اين زمان، شهيد بهشتي وارد آموزش و پرورش شده بود و دوستان ديگر شهيد از جمله مرحومان سيد رضا برقعي و دكتر گل زاده غفوري نيز آن جا مشغول بودند. هدف، برنامه ريزي براي دروس تعليمات ديني در مدارس و تأليف كتب درسي مربوطه جداگانه براي هر سال تحصيلي از دوازده سال دوره متوسطه بود. با همكاري و برنامه ريزي زيركانه دوستان شهيد و ياران انقلاب، ورود ايشان به اداره آموزش و پرورش محقق شد و ايشان در قسمت برنامه ريزي تحصيلي به كار اشتغال پيدا كرد. در كوتاه مدت آقاي باهنر و همراهانش (دكتر غفوري و مرحوم برقعي) توانستند زير نظر شهيد بهشتي نخستين كتاب هاي ديني را تأليف كنند و سپس دامنه اين تأليفات تمامي كتب دينيِ دوازده سال تحصيلي را دربرگرفت.

شهيد باهنر همواره از اين امكان و موقعيت، به عنوان يك فرصت جالب ياد مي كرد و از شيريني درگيري ها و مشكلاتي مي گفت كه بر سر تداوم اين راه با دستگاه داشت و نتايج پرباري كه به تحمل همه آن مسائل و موانع، مي ارزيد. مطالب اين سلسله كتب به قدري پربار و عميق و راه گشا بود كه از يك طرف نسلي از مبارزان و رزمندگان آينده انقلاب، نظام و دفاع مقدس را تربيت كرد و با معارف اسلامي آشنا ساخت و از طرف ديگر، اين مطالب حتي در مخفي گاه هاي مبارزين مذهبي نيز سينه به سينه تدريس مي شد و گسترش مي يافت. تا آن كه در آستانه بروز و اوج گيري انقلاب اسلامي، رژيم پي به نفوذ و عمق اين كتاب ها برد و درصدد جلوگيري از تداوم اين مسير برآمد. شهيد باهنر در اين باره توضيح داده است: «در سال هاي 6 - 1355 ، رژيم، ديگر احساس كرده بود كه مطالب كتاب ها چيست. فلذا سخت جلوگيري مي كرد و كتاب ها را براي سانسور و تجديد نظر به مراكز خود مي فرستاد. ما توانستيم به كتاب هاي تجديد نظر شده دست پيدا كنيم. آن ها دور شصت درصد از مطالب كتاب هاي اول و دوم راهنمايي خط كشيده بودند و در حاشيه، اظهار نظرهايي كرده بودند، معلوم بود كه آن مطالب براي شان ناگوار بوده است. از آن سال تصميم بر اين گرفته شد كه از انتشار اين كتاب ها جلوگيري كنند، منتها در محذورات اجتماعي قرار داشتند و دنبال مؤلف جديدي مي گشتند تا جايگزين ما كنند؛ مؤلفي كه بتواند به دلخواه آن ها بنويسد. اما چنين مؤلفي يا نبود و اگر هم بود جامعه او را نمي پذيرفت. چون مدت ها بود كه معلمين با كتاب هاي ما آشنا شده بودند و مي گفتند زمينة بسيار خوبي به ما داده ايد. همچنين مي گفتند ما اگر مي خواستيم عليه رژيم صحبتي بكنيم، در هيچ يك از كتاب ها ممكن نبود اما شما سرنخي به ما داده ايد كه مي توانيم بحث هاي خودمان را مطرح كنيم. ساواك هم تلاش مي كرد كه كتاب هاي ديگري بنويسد و حتي با بعضي از نويسندگان - اوقافيِ- آن روزها قرار گذاشته بود، ما هم مخصوصاً آن ها را مي ديديم و به صورتي از اين كار منصرف شان مي كرديم. در ضمن، معلمين و مردم را در جريان مي گذاشتيم تا اگر احياناً [عوامل رژيم] خواستند كار جديدي [با كتاب ها] بكنند، آگاه باشند و مقاومت كنند. در هر حال، آن سال با شيوه هاي خاصي توانستيم جلوي آن كار را بگيريم. آن ها نيز چاپ اين كتاب ها را تا آخرين روزي كه فرصت داشتند به عقب انداختند، ولي ديگر نمي توانستند در برابر افكار عمومي مقاومت كنند. بالاخره در سال 1356 كه مبارزات وسيع تر شد مجبور شدند تسليم ما شوند. ما هنوز هم نسخه هايي از آن ها را به يادگار نگه داشته ايم، نسخه هايي كه [عوامل رژيم] دور مطالبش را خط كشيده اند تا سانسور كنند و مشخص است كه اين جرح و تعديل ها از سه كانال مختلف عبور كرده است تا مطالب مورد نظر حذف شوند. همه آن ها را نگه داشته ايم تا روشن شود كه رژيم درباره كتاب هاي ما چگونه فكر مي كرده است. بعضي ها مي پرسند شما چطور موفق شديد در آن زمان، اين كتاب ها را بنويسيد؟... در اين كتاب ها آيات فراواني از جهاد و لزوم كارزار در برابر ظلم و بي عدالتي آورده شده است. در اين كتاب هاي درسي، ضرورت مبارزه مخفي و حفظ نيروها از دستبرد دشمن و ضربة كاري زدن به دشمن را نيز مطرح كرديم. تاريخ ائمه اطهار(ع) را به خصوص از قسمت هاي مبارزاتي و انقلابي و درگيري هايي كه با خلفا داشتند بيان كرديم.

مسئله اقتصادي اي كه در اين كتب آورديم، درباره ملي كردن صنايع و بسياري از منابع طبيعي بود و همچنين براي از بين بردن بسياري از زمينه هاي سرمايه داري و استثماري پيشنهادهايي ارائه كرديم. مسائل انفال به خوبي در آن كتب تبيين شده و اين كه ثروت هاي عمومي، مبارزه با تبعيض، ظلم و طاغوت و استبداد چيست. به همين دليل، بعضي مدّعي هستند كه بخشي از روشن بيني نسل جوان و نوجوان ما به خاطر مطالعه اين نوع مسائل بود كه در كتاب هاي ديني مطرح شده بود. در هر حال، اين فرصتي براي ما بود. » نكته جالب اين كه در تمام مدتي كه از سال 1350 به بعد شهيد دكتر باهنر ممنوع المنبر بود و از ايراد سخنراني توسط ايشان جلوگيري مي شد، ايشان كماكان اين امكان را مي يافت تا بتواند به تأليف و تدوين كتب درسي ادامه دهد. خداوند سبحان در آيه شريفه و مشهور 9 از سوره مباركه «يس » مي فرمايد: «و جعلنا من بين ايديهم سدّاً و من خلفهم سدّاً فاغشيناهم فهم لايبصرون؛ و از پس و پيش )راه( را بر آن ها )دشمنان( سد كرديم و بر چشم شان هم پرده افكنديم كه هيچ نبينند. » از طرفي شهيد بزرگوار با بهره مندي از درايت و زيركي ذاتي اش كماكان در اجتماعات كوچك و بزرگ معلمان و اهل فرهنگ شركت مي جست و براي آن ها سخنراني مي كرد. تا پيش از ممنوع المنبر شدن نيز عمده سخنراني ها و خطابه هاي شهيد در تشكل هايي موسوم به انجمن هاي اسلامي پزشكان و مهندسان آن سال ها ايراد مي شد. مسجد هدايت )همان مسجد معروفي كه مركز عمده فعاليت ها و جايگاه هميشگي حضرت آيت الله طالقاني ره به شمار مي رفت( نيز اصلي ترين مأواي شهيد باهنر بود. دكتر باهنر همچنين در تأسيس و راه اندازي مسجد الجواد)ع( نقش آفريني و همكاري كرد. در برنامه هاي جاري حسينيه ارشاد نيز مشاركت مي جُست. ضمن اين كه از ابتداي ورود و اقامت در پايتخت، با اعضاي هيأت مؤتلفه آشنا شد و مراوده پيدا كرد. «مؤتلفه » مشي مسلحانه و مذهبي پيشه كرده بود و پس از اقدام به ترور حسن علي منصور نخست وزير وقت، عده اي از آن ها دستگير، زنداني يا شهيد شدند )افرادي نظير شهيدان بخارايي، امامي و صفار هرندي به جوخه اعدام سپرده شدند(. در اثر گذراندن اين تجربه، شهيد باهنر تحت راهنمايي هاي دكتر بهشتي و استاد مطهري به فكر راه اندازي تشكيلاتي نيمه علني افتاد كه در پوشش فعاليت هاي اجتماعي و مددكاري از مبارزه نيز غافل نباشد. نام اين تشكل، بنياد رفاه اسلامي بود.

به گفته همسر شهيد: « دكتر باهنر براي پيشرفت نهضت هر فعاليتي را كه مفيد مي دانست انجام مي داد. يكي از فعاليت هاي او كه در ارتباط با نهضت بود، راه اندازي مدرسة رفاه بود. فلسفة وجودي اين مدرسه كارهاي سياسي اي بود كه با دوستانش انجام مي داد.