طی هشت سال جنگ، عملکرد مسئولان دولتی در حمایت و پشتیبانی موثر از جنگ چگونه بود؟
تجربه نشان داده است که در زمان جنگ اهمیت مسائل پشت جبهه کمتر از مسائل جبهه نبرد نیست و بدون یک پشتیبانی قوی، جنگیدن امکان پذیر نیست. بنابراین می توان گفت مسئولان در پشت جبهه ها با فراهم نمودن امکانات جنگ، در عرصه داخل و خارج از کشور در حد بضاعت خود اقدامات موثری را در زمان جنگ انجام دادند.
اقدامات دولت در پشتیبانی از رزمندگان اسلام از چند جهت قابل بررسی است:
1- اقتصادی: فراهم ساختن مایحتاج عمومی رزمندگان از قبیل آذوقه، خوراک، پوشاک و سایر وسایل مورد نیاز در جبهه ها که با توجه به کمک های مردمی، در این زمینه به طور نسبی موفق بود. گرچه در برخی مواقع محدودیت های مالی به گونه ای بود که در یک زمان محدود، فراهم ساختن برخی اقلام ضروری رزمندگان برای دولت مشکل ساسز می شد.
2- تسلیحاتی: دولت در زمینه تهیه و تامین تسلیحات مورد نیاز رزمندگان از دو منبع صنایع داخلی و کشورهای خارجی، با مشکلات عمده و عدیده ای روبه رو بود. اولا ارز لازم را برای تامین نیازهای تسلیحاتی در اختیار نداشت تا به موقع آنها را خریداری کند. ثانیا به دلیل تحریم تسلیحاتی ایران توسط کشورهای غربیف ایران مجبور بود مایحتاج نظامی خود را با مشکلات فراوان و با قیمت بیشتر از بازارهای آزاد بین المللی و دلالان خریداری کند.
3- دیپلماسی: به رغم تلاش های بی وقفه مسئولان سیاست خارجی در داخل و خارج از کشور، وجود برخی مشکلات در دستگاه سیاست خارجی از قبیل ضعف در سیاست گذاری، ناقص بودن استراتژی سیاست خارجی و کم تجربه بودن نمایندگی ها و کارشناسان و همچنین اصرار قدرت های بزرگ و مخصوصا آمریکا در ممانعت از پیروزی مطلق ایران بر عراق، آنچنان که شایسته بود در این حوزه موفقیت قابل توجهی به دست نیامد. در حقیقت هدف گذاری در جنگ و سیاست خارجی منطبق بر هم نبود و به همین دلیل دستگاه سیاست خارجی در بهره برداری از پیروزی های رزمندگان در جبهه ها چندان موفق عمل نمی کرد.
منبع: جنگ ایران و عراق/پرسش ها و پاسخ ها/ فرهاد درویشی/ 1385
