حماسه ساز همیشه جاوید دریا

شهید دریادار محمد ابراهیم همتی که بود؟

شهید دریادار محمدابراهیم همتی در سال 1329 در شهرستان سمنان دیده به جهان گشودند و تا شش سالگی در آنجا زندگی کرد. خانواده وی به تهران مهاجرت کردند. در سال 1348 بعد از اخذ دیپلم از دبیرستان رودکی با توجه به اینکه در رشته مهندسی دانشگاه تهران قبول شده بود به دلیل علاقه ی که به دریا داشت. نیروی دریایی ارتش را برگزید و برای گذراندن دوره های ناوبری و فرماندهی کشتی به خارج از کشور اعزام شد.

در آنجا بین دانشجویان 70 کشور جهان رتبه اول را به خود اختصاص داد و به میهن بازگشت. محمدابراهیم برای تکمیل مهارت ها و تخصص های دریانوردی مجدداً به دوره های تخصصی دیگری نیز اعزام شد و تا سال 1357 به تحصیل اشتغال داشت و در نهایت در منطقه دوم دریایی بوشهر مشغول به خدمت شد.

دست سرنوشت به گونه ای باورنکردنی شهید دریادار محمدابراهمی همتی را به ناوچه پیکان پیوند زد چرا که همزمان با تحصیل فرانسه ناوچه پیکان به سفارش ایران در این کشور ساخته شد و شهید همتی با همین ناوچه به ایران بازگشت و تا روز شهادت در سمت فرمانده ناوچه پیکان بود.

در روز 31 شهریور سال 1359 که حمله نیروهای بعثی به ایران اسلامی آغاز شد محمدابراهیم در مرخصی به سر می برد و در تهران حضور داشت. بعد از ظهر همان روز به فرودگاه مهرآباد مراجعه کرد اما به دلیل حمله نیروهای بعثی به این فرودگاه همه پروازها لغو شد آرام و قرار نداشت و اصرار داشت که شبانه به سوی بوشهر حرکت کند و می دانست بوشهر و ایران بیش از هر زمان دیگری نیاز به حضور وی دارند به همین دلیل با اتوبوس به شیراز و از آنجا خود را به منطقه دوم دریایی بوشهر رساند.

نیروی دریایی ارتش در دفاع مقدس

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با آغاز درگیری های مرزی، ایجاد مزاحمت از سوی یگان های دریایی رژیم بعثی برای کشتی های تجاری عازم شده به بنادر خرمشهر و آبادان و بروز نشانه های تجاوز رژیم بعثی صدام به ایران اسلامی، با تمهیدات لازم برای دفاع از حریم آبهای جمهوری اسلامی ایران و منابع ملی کشور در دریا وارد عرصه کارزار شد و با ایجاد قرارگاه مقدم دریایی 421، تحت امر درآوردن کلیه نیروهای مسلح حاضر در صحنه و با اجرای طرح های مختلف آفندی و پدافندی مختلف، ضربات کوبنده ای در دریا و خشکی به دشمن متجاوز وارد ساخت.

یکی از عملیات های پدافندی و دفاعی تکاوران نیروی دریایی ارتش در کنار سایر نیروهای مردمی دفاع 34 روزه از خرمشهر است. شدت و روش درگیری با دشمن در خرمشهر به حدی می رسد که یکی از افسران عراقی پس از اسارت می گوید: ما یگان های پدافندی در منطقه را، یک تیپ تکاور دریایی تقویت شده با یگان های زرهی تصور می کردیم.

نیروی دریایی ارتش در طول هشت سال دفاع مقدس به صورت مستمر، عملیات متعددی را در دریا به اجرا درآورد که در این رابطه می توان به محاصره دریایی کامل دشمن، باز نگهداشتن خطوط مواصلات دریایی خودی، بازرسی و کنترل کشتی های تجاری و نفتکش، تجسس و تجات و ... اشاره کرد. همچنین در دوران دفاع مقدس متناسب با شرایط حاکم بر منطقه عملیات و به صورت موردی، نیروی دریایی ارتش توانست ضربات کوبنده و مهلکی را با اجرای عملیات های برق آسا و غافلگیرانه اشکان، شهید صفری، مروارید، رعد، مرجان، تکسا 1، تکسا 2 و ... بر پیکره نیروی دریایی و رژیم بعثی و متجاوز عراق وارد کند.

دلیرمردان یگان های شناور، هوادریا، تکاوران و تفنگداران دریایی با رصد کامل تحرکات متجاوزین در طول بیش از 2000 کیلومتر سواحل جنوب کشور، از چابهار در شرقی ترین بخش این سواحل منتهی الیه شمال غربی خلیج فارس و وارد نمودن پاسخ های کوبنده به هرگونه تهدیدی و منافع جمهوری اسلامی ایران، اولین نیروی مسلح کشور بود که توانست به اهداف نهایی جنگ دریایی که همانا درهم کوبیدن ماشین جنگی دشمن و کسب و حفظ سیادت دریایی بود. دست یابد و به نحو شایسته برگهای زرینی به نام خود در تاریخ دفاع مقدس ثبت کند.

چرا نیروی دریایی با عملیات مروارید شناخته می شود؟

خلیج فارس همیشه یکی از مناطق ژئوپولتیک و ژئواستراتژیک جهان به شمار آمده و هست. این دریا برای کشورهای منطقه بخصوص ایران و عراق از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

قبل از پیروزی انقلاب با تاسیس بندر امام (شاهپور سابق) و ایجاد پایانه حوزه های نفتی خلیج فارس در جزیره خارک عملا کشور ایران برای صادرات و واردات غیر نفتی خود بیش از 65 درصد و برای صادرات نفت حدود 98 درصد به دریا مخصوصا شمال خلیج فارس وابسته شد.

کشور عراق با وجود برخورداری کم از دریا به علت شرایط موجود اقلیمی و جغرافیایی مجبور است با وضعیت مشابهی نسبت به ایران به دریا یعنی شمال خلیج فارس وابسته باشد.

حال شرایط سیاسی و نظامی وضعیت جنگی را بین این دو کشور ایجاد کرده است و یکی از حساس ترین جایی که این دو طرف می توانستند، برای وارد آوردن فشار اقتصادی و نظامی بر علیه یکدیگر استفاده کنند. این منطقه حساس شمال خلیج فارس است چرا که هر طرف که بر این منطقه تسلط می یافت شرایط دشواری را برطرف مقابل تحمیل می کرد بخصوص برای ایران، چون در آن زمان ایران از هیچ منطقه دیگری قادر به صدور نفت نبود و دیگر اینکه تنها و بزرگترین بندر تجاری ایران بندر امام بود. در حالی که کشور عراق می توانست از طریق اردن و دیگر کشورهای حامی منطقه بخشی از مشکل محاصره نظامی را مرتفع کند کما اینکه در ادامه جنگ این اقدام را انجام داد.

شواهد و قراین نشان می دهد که سیاسیون و نظریه پردازان عراقی همواره خود را در یک حالت محاصره دریایی می دیدند و به عقیده بسیاری از اندیشمندان نظامی یکی از دلایل تحمیل جنگ به ایران و بعد از آن کویت توسط صدام برای رهایی از این محاصره و دستیابی بیشتر به خلیج فارس بوده است.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که با یک عقب نشینی تاکتیکی هوشمندانه بخش قابل توجهی از یگان های شناور خود را که در بندر خرمشهر و آبادان مستقر داشت به بوشهر منتقل و از تیررس مستقیم نیروهای عراقی خارج نمود و با این اقدام باعث گردید قدرت تحرک و مانور این یگان های بیشتر شود، به محض مشاهده کشتیهای حامل بار به مقصد عراق برابر قوانین بین المللی زمان جنگ و محاصره دریایی نسبت به توقیف و با انهدام آنها اقدام می نمود و این اقدام باعث گردید از همان روزهای اول جنگ صادرات و واردات عراق از طریق دریا با مشکل مواجه شود.

نیروی دریایی عراق نیز که با شروع جنگ یگان های شناور خود را از بندر بصره خارج و به بندر ام القصر منتقل کرده بود تنها راه دستیابیش به خلیج فارس از طریق کانال خور عبدالله بود. شناورهایش را از این طریق به سکوهای البکر و الامیه تنها پناهگاه نیروی دریایی عراق در دریا گسیل می داشت و از آنجا با کنترل تردد یگان های شناور در محدوده جزیره خارک و کانال خورموسی خطوط کشتیرانی را در این مناطق با مخاطره روبرو می کرد.

پس انجام عملیات شهید صفری توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و انهدام سکوهای نفتی البکر و الامیه و همچنین حضور گسترده یگان های شناور دریایی ارتش در خلیج فارس و محدوده تنگه هرمز صدور نفت عراق از طریق دریا غیرممکن شد.

در این زمان دو راهکار پیش روی نیروی دریایی عراق قرار داشت. اول انجام اقداماتی که بتواند ضمن قطع خطوط مواصلاتی ایران حلقه محاصره دریایی ایجاد شده توسط ایران که تمام شمال خلیج فارس را شامل می شد را بازتر کرده و با ایجاد حاشیه امن برای سکوهای مذکور ضمن ترمیم خسارت های واردشده نسبت به برقراری خطوط مواصلاتی خود اقدام نموده و با ایجاد فشار به ایران این کشور را با مقابله به مثل خود از انهدام کشتی های عراقی بازدارد و یا اینکه به کلی از نیروی دریایی خود چشم بپوشد و عرصه دریا را رها کند.

با توجه به اینکه راهکاردوم عواقب بسیار بدی را برایشان به همراه داشت به ناگزیر راه کار اول را انتخاب کردند با ایجاد ایستگاه های راداری و شنود بروی سکوهای البکر و الامیه ضمن اینکه مخاطراتی را برای کشتی های تجاری ایران بخصوص در مسیر بندرامام (ره) ایجاد می کردند. تحرکات شناورهای نظامی عراق نیز در این منطقه روند افزایش بود. لذا نیروی دریایی برای جلوگیری از این روند رو به رشد تصمیم گرفت که این سکوها را که مانند پایگاه مقدم اطلاعاتی برای نیروی دریایی عراق بود به تسخیر خود درآورد و یا بگونه ای آنها را منهدم کند که قابل استفاده برای نیروهای عراقی نباشد ضمن اینکه شرایط را به گونه ای مهیا کند که یگان های شناور نیروی دریایی بتوانند براحتی در شمال خلیج فارس گشتزنی نمایند و کنترل برتری و سیادت دریایی خود را داشته باشند.

ج- عملیات مروارید

پس از گذشت سه هفته از عملیات موفقیت آمیز موسوم به شهید صفری (آبانماه 59) به منظور تخریب سکوهای نفتی دشمن بنام های البکر و الامیه عملیات مروارید به اجرا درآمد.

نیروی رزمی 421 مستقر در بوشهر که از اولین روز جنگ فرماندهی کلی عملیات دریایی را در منطقه خلیج فارس و دریای عمان برعلیه دشمن به عهده داشت. پس از موفقیت اولین طرح مربوط به انهدام سکوهای مزبور، تصمیم گرفت برای حفظ سیادت دریایی از ترمینال نفتی البکر و الامیه به عنوان سرپل و پست های دیده بانی استفاده کند و با در اختیار گرفتن سکوهای مزبور کنترل کامل یگان های مرزی سطحی، هوایی و تجاری عبوری دشمن از بنادر ام القصر و بندر نفتی فاو را عملی سازد. این طرح به منظور دیده بانی، غافلگیری و کشاندن یگان های رزمی دشمن به دریا به مرحله اجرا درآمد.

دشمن بعثی با بسیج کامل نیروی دریایی و هوایی خود از پایانه های صدور نفت البکر و الامیه مراقبت می کرد. علی رغم چنین حالتی، سپید جامگان نیروی دریایی در ششم آذر 1359، به این سکوها تاختند و با همکاری و همراهی عقابان تیزپرواز نیروی هوایی ارتش، ضمن وارد آوردن ضربات کوبنده بر پیکره نیروی دریایی و هوایی دشمن، بیش از دوسوم این پایانه ها را منهدم کرده و پرچم افتخار جمهوری اسلامی ایران را بر مرتفع ترین دکل این پایانه های نفتی به اهتزاز درآورند.

پایانه های نفتی البکر و الامیه از بزرگترین مراکز صدور نفت رژیم بعثی عراق بود که در شمال خلیج فارس، دردهانه خور عبدالله، نزدیک جزیره بوبیان کویت قرار گرفته و از شاهرگ های حیاتی، اقتصاد رژیم بعث عراق از طریق دریا به حساب می آید.

در این نبرد دریایی سخت، دو فروند ناوچه ی موشک انداز نوع اوزا و 13 فروند از هواپیماهای جنگنده دشمن به قمر آبهای خلیج فارس فرستاده شد. تعداد زیادی از تکاوران دریایی بعثی صدام کشته و تعدادی نیز به اسارت درآمدند.

دشمن بعثی برای جبران این شکست ها در شب هفتم آذر 1359، با اعزام تعدادی شناور جنگی از طریق بندر نظامی ام القصر در خور عبدالله، سعی در باز پسگیری پایانه ها کرد که در این مصاف، یک فروند از شناورهای عراقی غرق و دو فروند صدمه دیده و بقیه از صحنه عملیات گریخته و به ام القصر بازگشتند.

در سپیده دم هفتم آذرماه 1359 روز سرنوشت ساز نیروی دریایی ارتش، دشمن با تمام قوا از هوا و درای با برخورداری از پشتیبانی لجستیکی و اطلاعاتی کشورهای منطقه و آواکس ها و ماهواره های کشورهای اسکتباری و یاری گرفتن از تاسیسات نظامی ساحلی کشورهای نزدیک صحنه عملیات، باردیگر در صدد باز پسگیری این پایانه ها برآمد. اما در یک مصاف نابرابر ناوچه همیشه قهرمان پیکان به فرماندهی شهید دریادار ابراهیم همتی و با همراهی عقابان تیزپرواز نیروی هوایی توانست تعداد دیگری از کشتی ها و هواپیماهای عراقی را از صحنه های عملیات خارج کند.

سرانجام پس از ساعت ها نبرد پیامان هنگام ظهر 7 آذر 1359، در حالی که دلاورمردان آخرین گلوله های خود را به سوی دشمن نشانه می رفتند. ناوچه قهرمان پیکان مورد اصابت چند موشک قرار گرفت و با پرسنل شجاع خود در دل آبهای گرم و نیلگون خلیج فارس جای گرفت و صفحه زرین دیگری بر تاریخ نبردهای دریایی کشور افزوده شد.

سمنان گرچه خطه ای کویری است اما در دوران دفاع مقدس دریا دلی را تقدیم اسلام و انقلاب اسلامی کرد که نامش در تاریخ جاودانه شد. این دریادل در عملیاتی به شهادت رسید که در تاریخ نیروی دریایی ایران ماندگار شد.

امام راحل (ره) در باره رزم سلحشوران جان برکف نیروی دریایی در هفتم آذر فرمودند: .. رویارویی نیروی دریایی ارتش با دشمن و آن همه افتخارات رزم، رشادت، شهامت و شهادت نشانهای از اقتدار و اعتبار این نیروی بزرگ و سرافزار است.

بنا بر فرمان امام راحل (ره) در سال 59، هفتم آذر روز حماسه آفرینهای کارکنان ناوچه ی قهرمان پیکان به فرماندهی شهید دریادار همتی به نام روز نیروی دریایی لقب گرفت. شاید به ظاهر با تعدادی از دلیر مردان و ناوچه پیکان هم اکنون در بین شما نیستند ولی دستاوردهای بزرگی را برای ما به ارمغان آوردند که تا دنیا باقی است این دلاورمردی ها و رشادت ها باقی خواهد ماند.

در پایان یاد و خاطره تمامی حماسه سازان و افتخارآفرینان دفاع مقدس به ویژه سپیدپوشان نیروی دریایی ارتش و شهید دریادار محمدابراهیم همتی فرمانده شجاع ناوچه پیکان را گرامی می داریم.

روحشان شاد، یادشان گرامی و راهشان پررهروباد.

منبع: شاهد جوان- مجلات شاهد- شماره 135