«ناگفته ها وخاطره هایی از 60 سال دوستی با آیت الله ابوالقاسم خزعلی » درگفت وشنود با آیت الله احمد جنتی
«ناگفته ها وخاطره هایی از 60 سال دوستی با آیت الله ابوالقاسم خزعلی » درگفت وشنود با آیت الله احمد جنتی
بی تردید عالم مجاهد حضرت آیت الله حاج شیخ احمد جنتی ریاست مجلس خبرگان رهبری، از قدیمی ترین دوستان ومعاشران مرحوم آیت الله خزعلی به شمار می رود. طول مدت انس و همگامی ونیز اشتراک نظر دربسیاری از عرصه های دینی،فرهنگی وسیاسی به ایشان درمیان دوستان آن فقید سعید، مکانتی ویژه بخشیده است. گفتن از یار دیرین وبه تعبیر خودش «دوست 60 ساله »تنها عاملی است که میتواند آیت الله جنتی را به رغم تراکم کاری ونیز دوری از انجام مصاحبه های مطبوعاتی،به کی گفت وشنود ترغیب کند، گفت وشنودی که هم اینک متن آن را پیش روی دارید.
با تشکر از حضرتعالی به لحاظ شرکت دراین گفت وشنود،طبعا سوال آغازین ما، پرسش از پیشینه دوستی وارتباط شما با مرحوم آیت الله خزعلی است؟
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم. و الحمدلله رب العالمین. و صل الله علی سیدنا و مولانا ابی القاسم محمد)ص( و اهل بیته طیبین الطاهرین و لاسیما حجه بن الحسن العسکری (عج).
قبل از هرچیزتشکر میکنم از شما عزیزانی که به فکر افتادید راجع به حضرت آیت الله خزعلی (رضوان الله تعالی علیه) ویژنامه ای را تهیه کنید. لازم م یدانم مقدمتا سوابق دوستی خودم را با ایشان بیان کنم. مدت دوستی بنده با آن بزرگوار،حدود 60 سال بود. یعنی هر دو در اوایل جوانی، در قم بودیم. ایشان از مشهد تشریف آورده بودند، من هم از اصفهان آمده بودم. بعد از مدتی با هم آشنا شدیم و عمدتا در درس مرحوم آی تالله بروجردی(رضوان الله تعالی علیه) با هم بودیم و یکدیگر را می دیدیم و با چند نفر از دوستان مشهدی دیگرمان هم، در آنجا ارتباط پیدا کردیم. یک جمع چهار پنج نفره بودیم. من بودم و آیت الله خزعلی، شهیدآیت الله سعیدی، آیت الله نهاوندی نوه مرحوم نهاوندی و آقای نصراللهی. ما چهار پنج نفر، مرتباً با هم جلسات و مهمانی های نوبتی داشتیم. در برنامه ها با هم و هم فکر، هم عقیده و هم افق بودیم. این دوستی ادامه پیدا کرد.
حتی خیلی وقت ها در مسافرت ها با هم بودیم. مسافرت های زیادی با ایشان می رفتم. مخصوصاً بعضی وقت ها سه نفری،یعنی با ایشان آیت الله سعیدی، به مشهد مسافرت هایی داشتیم. مسافرت حجازرا با هم رفتیم.آ نطورکه در ذهنم هست،در سفری به کربلا هم، با یکدیگر بودیم. گاهی ایشان به اصفهان و به منزل ما هم تشریف می آوردند. زیاد معاشرت داشتیم و به قدری با هم بودیم که غالباً صرف نظر از رفت و
آمد خانوادگی، جایی هم که می خواستیم برویم، با هم می رفتیم و می آمدیم. خیلی ها عادت کرده بودند یکی از ما را که می دیدند منتظر بودند تا آن یکی را هم ببینند! درزبان عرب اصطلاحات ومثل هایی هست که شدت همراهی دوفرد یا دوشی ء را می رساند.گاهی دوستان طلبه به شوخی در باره ما از این مثل ها استفاده می کردند ومدتی این امر در میان آشنا یان ما شایع بود.
کنایه از اینکه شما دو نفر، همیشه با هم هستید و آدم هر وقت یکی از شما را می بیند، مطمئن است آن یکی هم جلوتر یا عقب تر است.درست هم می گفتند، همیشه با هم بودیم.البته باید این را هم بگویم که ما با ایشان عقد اخوت هم بسته ایم و با هم برادر هستیم.
آیت الله خزعلی اصالتا بروجردی بودند و پدرشان هم مرد بسیار شریف و دوس تداشتنی بود. به مشهد آمده و در آنجا اقامت کرده بودند. عمویی داشتند که ایشان هم از علمای مشهد بودند و به قم آمده بودند و تدریس میکردند. بعضی وقت ها در درس عمویشان شرکت میکردیم.این هم موجب شده بود تا ما بیشتر به هم نزدیک باشیم.
آیا این ارتباط صمیمی صرفا معلول یک همکاری نزدیک علمی بود یا مبانی نظری مشترکی هم داشتید؟مثلا در مسائل سیاسی،اجتماعی و...؟
تقریبا از همه جنبه ها، باهم توافق داشتیم.از نظر اخلاق ، کاملاً اخلاقمان موافق و به اصطلاح گروه خونمان یکی بود! از نظر مسائل عقیدتی، فکری، سیاسی، انقلابی و... همفکر بودیم و به همین دلیل هم این رابطه تا این حد ادامه پیدا کرد. هیچ وقت نشد از لحاظ فکری اختلافی پیدا کنیم و این مسئله کمتر پیش می آید و معمولاً دوستی ها پایدار نیستند، مخصوصاً در تحولات سیاسی،پیش آمده که بسیاری ازافراد از هم جدا می شوند. خیلی از رفقا بوده اند که در مسائل سیاسی، هر کدامشان به راهی رفته اند. اما ما دونفراین ارتباطات را با هم داشتیم، وتوانستیم آن را در یک دوره زمانی طولانی حفظ کنیم. ایشان را در حدی می دانم که هر چه تعریفش را بکنم، به نظر خودم کم گفته ام!
یعنی اولا: از نظر استعداد علمی، فوق العاده خوب بودند ومثلا نمره ریاضی شان واقعا بالا بود. در سها را خیلی خوب می فهمیدند و با هم مباحثه می کردیم این مسئله کاملا عیان می شد. مباحثه فقه، اصول و تفسیر داشتیم. در یک مباحثه تفسیری من، آیت الله خزعلی و آیت الله سعیدی تفسیر مجم عالبیان را می خواندیم و مباحثه می کردیم. یک مباحثه هم من و آیت الله خزعلی و شهید آیت الله مفتح داشتیم و مکاسب را با هم مباحثه میکردیم. ایشان واقعاً از نظر علمی بسیار خوب و خوش استعداد بود وبنده شخصا، خیلی از ارتباط علمی با ایشان استفاده کردم. از نظر ادبیات بسیار قوی بود و من آدمی در حد ایشان یا سراغ ندارم یا خیلی کم سراغ دارم.شاید جالب باشد که بدانید بنده شرح منظومه سبزواری را پیش ایشان خواندم و ایشان حق استادی هم به گردن من دارند، در عین حال که رفیق و همشاگردی بودیم.
آشنایی آیت الله خزعلی با قرآن هم کم نظیر بود. ایشان با قرآن بسیار مأنوس بود و مرتبا روز و شب قرآن می خواندند و حفظ میکردند. آیت الله غیوری «رحمه الله علیه » می فرمودند: « سفری با ایشان رفتم و شب در اتاقی بودیم. نیمه های شب که بیدار شدم، دیدم ایشان دارد نماز شب می خواند. شاید حدود دو جزء قرآن را در نمازش خواند! ». دو جزء قرآن در نماز خیلی برایم عجیب بود، چون قریب یک ساعت طول می کشد.
بعضی وقت ها،واقعا نمازهای باحال، گریه، تضرع و زاری ای می خواندند. ایشان خیلی با قرآن مأنوس بود و نور قرآن هم در وجهه ایشان بود. این بزرگوار قرآن را که حفظ کردند، بعد به فکر افتادند نهج البلاغه را حفظ کنند. قرآن را با شماره آیات حفظ می کرد که در غیر ایشان سراغ ندارم! یعنی هر آیه ای را که می پرسیدید کجاست؟ آیه را که می خواندند، شماره آیه را هم می گفتند! بعد به فکر افتادند نهج البلاغه را حفظ کنند و به قول خودشان بعد از 60 سالگی حفظ کردند. در این سنین معمولاً حافظه یک مقدار ضعیف می شود، ولی ایشان می گفتند بعد از 60 سالگی حفظ کردند. اخیرا ایشان جزوه ای در تفسیر سوره حمد نوشته بودند که بسیار عالی است وبه علاقمندان توصیه میکنم که حتما آن را مطالعه کنند. یک جزوه کوچک، اما بسیار عالی و پرمغز است. ایشان مخصوصا در مورد «اهِدِناَ الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ* صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَ لاَ الضَّالِّينَ » تفسیر خاصی داشتند که در همین جزوه حمد نوشته اند.
ایشان گرایشات عرفانی آشکاری هم داشتند وگاه این امر در منش وبیانات ایشان هم محسوس بود. جنابعالی دراین باره چه می دانید وچه خاطراتی دارید؟
بله، این مسئله هم یکی از فصول مهم فضایل وکمالات آن بزرگوار بود.بعضی از افراد اهل دل و حال با ایشان دوستی داشتند و به ایشان علاقمند بودند. خود ایشان می گفت: « یکی از این افراد که به خانه ایشان می آمد، می گفت: در این خانه نور می بینم. به او گفتم: این نور قرآن است که در اینجا احساس میک‌نی! »ایشان معنویت بسیار بالایی داشت. اهل گریه وتضرع بود. اهل مناجات بود. هم در مناجات و هم در توسل به ائمه (ع) و روضه ها،بسیار گریه می کرد. بی تردید ایشان مورد عنایت حضرت ولی عصر(عج) بود و ازجنبه روحی با آن بزرگوار،ارتباطی عاشقانه داشت و زیاد نجوا میکرد. من واقعاً حسرت مقامات عالی ایشان را می خورم.
ایشان مسائلی را به من می فرمودند. یکی از مسائلی که چندین بار به من فرمودند- نمی دانم یادشان رفته بود که قبلاً به من گفته اند وشاید به این دلیل چند بار تکرار کردند- این بود که: « یک وقتی در یکی از خیابانهای تهران راه می رفتم. آقایی به من رسید ». اسم آن آقا را هم گفتند و یادداشت کرده ام. گفتند: « به من رسید و گفت: حضرت ولی عصر(عج) به شما سلام رساندند! » ایشان می گفت : «خیلی خوشحال شدم که عجب! چطور چنین لیاقتی را پیدا کردم؟ » مدتی گذشت و بعد همین آقا به من گفت: «نمی خواهی با هم به مکه برویم؟ » گفتم: «بله »، ایشان می گفتند: « من و خانواده ام با ایشان حرکت کردیم و رفتیم. به مدینه که وارد شدیم برای زیارت قبر حضرت حمزه (ع) رفتیم. مأمورین در آنجا بودند و معمولاً نمی گذاشتند کسی جلو برود. این رفیقمان گفت بیا از دیوار آن طرف و سر قبر حمزه (ع) برویم .» گفتم: «نه، نمی بیننداینها اجازه نمی دهند! » با این حال می فرمودند: « با هم رفتیم، از دیوار آن طرف پریدیم! » حتی در ذهنم هست که گفتند: « خانواده ام هم آمدند. رفتیم و نشستیم و یک زیارت سیر سر قبر حضرت حمزه (ع) خواندیم و هیچکس هم متوجه نشد! ». شاید می گفتند: « آنجا نمازی هم خواندیم. بعد هم برگشتیم که به مدینه برویم، ماشینی جلوی ما توقف کرد و گفت: آقا! بفرمایید شما را برسانم. بدون اینکه از ما بپرسد می خواهید کجا بروید. سوار ماشین شدیم. او ما را صاف دم در هتلی که در آن اقامت داشتیم برد. نه اینکه قبلاً صحبتی باشد یا آشنایی داشته باشیم ». ایشان م یگفت: «احتمالا این ماشین را حضرت ولی عصر (عج) برای ما فرستاده بودند و این راننده هم از طرف ایشان مأموریت داشت ». ایشان از این مسائل داشتند و اینها از مختصات ایشان بود. ایشان با واسطه، از شاگردان مرحوم حاج میرزا مهدی اصفهانی بود که با حضرت ولی عصر (عج) ارتباط داشت. بعضی ها هم می دانستند ایشان این ارتباط را دارد. ایشان در جاذبه منش حاج میرزا مهدی قرار گرفته بود و این اخلاقیات و روحیات از آنجا ومرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی و علمای مشهد به ایشان منتقل می شد.
یکی از مشکلات ما این است که بسیاری از افراد دارای کرامات و مقامات تا در قید حیات هستند، خودشان که چیزی از خودشان نمی گویند و نمی خواهند از خودشان تعریف کنند، ولی دوستانشان هم انگیزه ندارند که آنها را معرفی کنند! بعد که از دنیا می روند، شروع می کنند می گویند، می نویسند و همه حسرت می خورند که: شما که این چیزها را می دانستی چرا زودتر نگفتی تا برویم و بیشتر به ایشان اظهار ارادت کنیم؟بسیاری از اولیای خداهمینطور هستند وراضی به افشای اسرار خود نمی شوند،به اطرافیانشان هم اجازه این کار را نمی دهند.
منابر پرشور ودرعین حال پرمضمون و نکته آیت الله خزعلی در طول دهها سال، از سر فصل های مهم کارنامه علمی وتبلیغی ایشان به شمار می رود. ارزیابی شما از این فصل از زندگی ایشان چیست؟ایشان در مقام یک مبلغ معارف دینی، چه ویژگی هایی داشتند؟
منبرهای بسیار جالب، جذاب و شورانگیزی داشتند که نسل جوان استقبال زیادی از آن می کردند. آن روزها چهره هایی مانند این بزرگوار، باید نسل جوان را در می یافتند، چون در معرض آسیب بودند، مخصوصاً در زمان رژیم گذشته ودر ماههای محرم، صفر و ماه مبارک رمضان، ایشان درشهرهای استان خوزستان مانند آبادان و اهواز وشوشتر و درشهرهای دیگری مثل رفسنجان و... منبرهای زیادی داشتند.درآنجا باز هم عمده مشتری های ایشان، نسل جوان بودند. آن وقتی که منبر می رفت، از دل حرف می زد. با ایمان و با عقیده حرف می زد.
هرچند به عنوان یک منبری و یک سخنور هنرمند شهرت پیدا کرده بود،اما بیشتر به عنوان کسی تلقی می شد که دارد از ایمان و عقیده اش دفاع می کند و حرف حق می زند. جوانانی که به ایشان علاقه داشتند، خیلی وقت ها شبهه هایی در ذهنشان بود. می آمدند و در جلسه از ایشان وقت می گرفتند و سئوال می کردند. جواب آنها را می داد، قانع می شدند و می رفتند. این هم یکی دیگر از خصوصیات اخلاقی ایشان بود.
ظاهرا علاوه بر جنبه تبلیغ معارف اسلامی،منبر از جنبه مبارزه با رژیم گذشته وافشای مفاسد آن هم مورد توجه واستخدام ایشان بوده است.از این جنبه از منابر ایشان چه تحلیلی دارید؟
بله، همانطور که اشاره کردید، مبارزه بسیاری از ما در آن سالها، عمدتا از طریق منبر بود ونیز امضای اعلامیه جامعه مدرسین راجع به مرجعیت حضرت امام ونیز وقایع انقلاب ومفاسد رژیم شاه که امضای ایشان هم عمدتا پای اینگونه اعلامیه ها وجود داشت.به علاوه تحمل تبعیدها ورنج های آن که ایشان هم با آن درگیر بودند و تبعید های مختلفی را تجربه کردند. قبل از انقلاب، کاری که امثال من و آیت الله خزعلی می توانستیم بکنیم، یکی نشر رساله ها و بیان فتاوای انقلابی و سیاسی حضرت امام بود. گاهی در منبر و گاهی هم در جلسات خصوصی این کار را می کردیم. مازاد و مافوق بر این نمی توانستیم کاری کنیم. حداکثر کاری که میکردیم این بود و ایشان هم در این حد مبارزه می کرد، ولی منبرهای جالبی داشتند که واقعاً جوان ها را منقلب و مسیرشان را عوض می کرد.دربسیاری از موارد، کسانی که به روحانیون بدبین بودند، خو شبین می شدند. کسانی که به رژیم شاه خوش بین بودند، بدبین می شدند. حرف ایشان چون از دلش برمی خاست آثار مثبتی داشت و بسیار مؤثر بودند.
یکی ازابعاد زندگی مبارزاتی ایشان،رفتاری است که در شهادت فرزندشان و دردوران اوج گیری انقلاب از خودشان نشان دادند.شما ایشان را درآن روزها چگونه دیدید؟
بله، یکی دیگر از علایم ایمان قوی ایشان، این بود که یکی از آقازاده های ایشان در درگیری های قبل از پیروزی انقلاب درقم، شهید شد. البته ایشان درآن روزها مخفی بودند وخیلی سخت توانستند بر سر جنازه فرزندشان حاضر شوند. درآن ماجرا، جمل های که ایشان گفت برایم خیلی عجیب بود، چون به ارزش شهید وشهادت ایمان داشت، می گفت: « با کفن خونین دفن کردن فرزندم، برایم لذتی داشت مثل شب عروسی وازدواجش! » اینها چیزهایی هستند که یا نمی توانید برایشان نظیر پیدا کنیدیا کمتر می توانید.
حساسیت آیت الله خزعلی برجریانات انحرافی والتقاطی، یکی از رو یکردهای شاخص دررفتار ومنش ایشان است.جنابعالی در طی این همه سال معاشرت با ایشان،از این جنبه چه خاطراتی دارید؟
بسیار خوش اخلاق بودند. حسن ایشان این بود که با اهل حال و اهل دل و وفاداران به انقلاب و امام رفیق و دوست و با مخالفین سخت دشمن بودند. یعنی انعطاف ناپذیر بودند و اینها را قبول نمی کردند.
نمی خواهم نام ببرم. در همین سالن شورای نگهبان، جلسه ای داشتیم و چند نفر را دعوت کرده بودیم. اتفاقا یکی از اصحاب فتنه هم که آن روزها هویتش چندانمعلوم نشده، ولی در عین حال شناخته شده بود، بنا بود به آن جلسه بیاید. همین قدر می توانم بگویم سید بود، بیشتر از این نمی توانم بگویم! آیت الله خزعلی قبل از اینکه به جلسه بیایند، در گوش های نشسته بودند و داشتند قرآن می خواندند که آن فرد آمد. وقتی وارد شد، آقای خزعلی نگاهش کردند.او به طرف آقای خزعلی رفت که احوالپرسی کند. سلام کرد، ایشان جواب داد، ولی از جایش بلند نشد! آن فرد هم که دید ایشان از او استقبال نکرد، راهش را کج کرد و رفت! تا این حد در برخورد با مخالفین نظام، انقلاب و امام قاطع بود. این آقا کسی بود که بعدها جزو سران فتنه شد. می خواهم بگویم ایشان در این گونه موارد انعطاف ناپذیر بود و روی مواضع خودش سخت ایستاده بود.درمجموع نسبت به بعضی از افراد که دربرابر امام، رهبری و نظام موضع دارند، بسیار حساس بودند. در مورد یکیاز آنها، گمانم بیش از یک بار به من گفتند: « من هر شب لعنتش می کنم! » عِرق دینی و غیرت انقلابی ایشان اینگونه بود. از طرف دیگر، هم حضرت امام به ایشان بسیار علاقمند بودندواحترام می گذاشتند و هم رهبر عزیزمان به ایشان علاقه زیادی داشتند. مکرردر جلسات واز زبان رهبرمعظم انقلاب، مطالب جالبی در باره منش وسجایای شخصیت ایشان شنید هام که به نوبه خود مهم بوده است.
درعین حال که عرض کردم ایشان در برابر معارضان با نظام ورهبری سخت مقاوم وجدی بودند،دربرابر آنها ابدا از موازین شرعی تجاوز نمی کردند واین هم از فضایل وملکات نفسانی آن بزرگوار بود.خاطرم هست که ایشان یک بار عصبانیت فو قالعاده ای از یک نفر پیدا کردند. او پشت سر ایشان حرفهای بدی زده بود و ایشان تا مدتها در باره او با عصبانیت صحبت می کرد، ولی در عین عصبانیت یک کلمه خلاف شرعکه به او حرف بدی بزند یا دشنامی بدهد، نبود. خودش و ایمانش را حفظ میکرد. او را به عنوان یک مؤمن می شناختم. این صفت مؤمن را، در باره همه کس نمی توانم به کار ببرم.
یکی از ویژگی هایی که درمیان خصال اخلاقی ایشان برجستگی زیادی داشت،دقت فراوان دروقت و خوش قولی ایشان بود.شما که سالها با ایشان ارتباط وهمکاری داشتید،این خصلت را چگونه دیدید وازآن چه خاطراتی دارید؟
بله، یکی از ویژگی های آیت الله خزعلی، نظم فوق العاده ایشان بود. قرار ما این بود که حتی روی دقیقه ها حساب کنیم! یعنی اگر می گوییم در ساعت نه و نیم در فلان نقطه همدیگر را می بینیم، طوری برنامه ریزی کنیم که دقیقا نه و نیم به هم برسیم. آن بزرگوار بسیار مقید به این نظم بودند و این از امتیازات ایشان بود. نکته ای که ما هم دائماً داریم می گوییم و خیل یها هنوز به آن توجهندارند و و چقدر هم از بی نظمی ها و بدقولی ها ضرر کرده ایم. ایشان بسیار در این زمینه مقید بودند و این هم از جهات ایمانی ایشان است، چون نظم از دستورات اسلام و دستورات علی(ع) است: «نظم امرکم » کسانی که نسبت به نظم بی توجه هستند، تا این مقدار با اسلام و حضرت علی(ع) فاصله و زاویه دارند. بسیار خصلت بدی هم هست. نباید ببینیم دیگرانی که از اسلام بی بهره هستند، نظم دارند و سر وقت به قرارشان م یرسند و وقتشان را رعایت میک‌نند و بیش از وقت یا کمتر از آن کار نمی کنند، ولی عده ای از شیعیان علی(ع) رعایت این مطلب را نمی کنند. شخصیت های بزرگ ما هم همگی نظم داشتند. حضرت امام (ره)که واقعا الگوی نظم بودند و همه کارها را سر ساعت و دقیق انجام می دادندو بسیار مقید بودند. یکی از کسانی که فوق العاده مقید به نظم بود، مرحوم شهید آیت الله بهشتی بود و حتی روی دقیقه حساب می کرد. گاهی اوقات با ایشان شوخی می کردم و می گفتم: « ان شاءالله فردا ساعت 8 و 35 دقیقه و 50 ثانیه خدمت شما می آیم! » یعنی آنقدر دقت دارید که باید روی ثانیه ها هم حساب کرد. نظم مقام معظم رهبری هم بسیار خوب است و در برنامه هایی که داریم، همه را سر وقت حاضر می شوند. این هم از خصوصیات برجسته ایشان بود که درمیان خلقیات آن بزرگوار،جلوه خاصی داشت.
یکی از آثار ماندگار ایشان،تاسیس وتوسعه «بنیاد بین المللی غدیر »بود. جمع بندی حضرتعالی از تاسیس وکارنامه این بنیاد چیست؟آثار این نهاد را چگونه تحلیل می کنید؟
بنیاد غدیر از بهترین آثارآن بزرگوار و یکی از ماندگارترین آنهاست و روی عشق و علاقه فوق العاده که به امیر مومنان علی(ع) داشتند، آن را تاسیس کردند. البته همه ما عاشق علی(ع) هستیم. مگر کسی می تواند شیعه باشد و عاشق علی (ع) نباشد، ولی ایشان یکی سر و گردن از همه بلندتر بود! چنان عشق علی (ع) را در دل داشت که گاهی از خود بیگانه می شد و همان حالتی را که علامه امینی داشتند و برای مظلومیت علی(ع) گریه می کردند، دررفتارهای ایشان هم مشاهده می شد..
به نظرم خود علامه امینی به ایشان گفته بودند: « اگر از من بپرسند چنانچه دوباره به دنیا آمدی، می خواهی چه کار کنی؟ پاسخ خواهم داد که دلم می خواهد بروم و در بیابانی خیمه بزنم و از صبح تا شب به حال مظلومی علی (ع) گریه کنم! ». همان حالت را آیت الله خزعلی داشتند و براساس آن هم بنیاد بین المللی غدیر را بنیا نگذاری کردند. اثر بسیار خوبی است و الان هم دارند کار می کنند. جاهای مختلف هم شعبه دارد و فعال هستند. البته مایلیم علما بیشتر با اینها همکاری کنند. این کاری است که باید بیش از صدها سال قبل از این انجام می شد! نباید علی (ع) مخصوصاً در کشور ما، غریب باشد. اینجا باید بالاترین خدمت ها و بیشترین معرفی ها از مقام والای امیر مومنان (ع) و واقعه غدیر انجام شود.
اینجا باید صادرکننده معارف غدیر به کشورهای مختلف باشد و دائماً از اینجا مبلّغ به کشورهای مختلف برود و غدیر را معرفی کند. اگر ما غدیر و عاشورا را معرفی کنیم، بسیاری از مردم دنیا عاشق علی (ع) می شوند. بنابراین کار بسیار خوبی بوده است و تا حالا هم موفقیت های خیلی خوبی داشته اند، ولی انتظار موفقیت های بسیار بیشتری داریم. این کار قابلیت ها وزمینه های زیادی برای توسعه دارد. باید کاری کنیم که لااقل در خود ایران، در مناطق شرقی و جاهای مختلف که فرقه ها و مذاهب مختلف هستند واقعه، غدیر را بهتر بشناسند. اینهایی که اینجا در کنار ما هستند و داریم باهم زندگی می کنیم و زیر یک چتر هستیم، دیگر مثل چهار مسلمان افریقایی نباشند که از غدیر فقط اسمی شنیده باشند یا شبه های در ذهنشان باشد ویا اصلاً غدیر را قبول نداشته باشند! و این رسالت به عهده این بنیاد است. اتفاقا در ملاقات های آخری هم که با ایشان کردم، صحبت از همین بود که این نهاد باید فعال تر شود. بنیاد بسیار خوبی است و ماندنی هم هست ا نشاءالله.
درپایان این گفت وشنود، جنابعالی اگر بخواهید آیت الله خزعلی،این دوست 60 ساله خود را در یک جمله توصیف و معرفی کنید، چه می فرمایید؟
مقامات ایشان بسیار عالی است .اگر بخواهم یک جمله بگویم: مؤمن واقعی، عاشق علی(ع)، خوش خلق، خوش بیان و دلسوز به حال مظلومین و مستضعفین و دشمن امریکا، اسرائیل، مخالفین، منافقین و فتنه گران. والسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته.
