شهيد صدر ، رايت جهاد و اجتهاد

كه در سال 1359 پس از سالها جهاد و اجتهاد و حمايت از نهضت امام خميني(ره) به دست رژيم صدام در عراق به همراه خواهر فاضله اش بنت الهدي صدر كه از شخصيت هاي فرهيخته عراق به شمار مي رفت به شهادت رسيد.
تعابير حضرت امام خميني درباره شخصيت ها و افراد همواره مورد توجه افكار عمومي جامعه ايران بوده است از اين رو دانستن اينكه ايشان در پيام خود به مناسبت شهادت اين مرد بزرگ او را «مغز متفكر شيعه» دانسته و خواندن كتابهاي او را به انديشمندان مسلمان توصيه نموده حكايتگر عمق و وسعت ابعاد شخصيتي شهيد آيت ا... سيدمحمدباقر صدر است.
شهيد صدر در 25 ذيقعده 1353 هجري قمري در شهر كاظمين عراق در خانواده اي اهل تقوا و مراقبت به دنيا آمد. خاندان صدر از بزرگترين خاندان هاي علمي شيعه در طول چند قرن اخير بوده اند كه عموما از ميان آنان بزرگان علم و جهاد و اجتهاد برخاسته اند.
در كودكي پدر خود را از دست داد و در نوجواني همراه برادرش عازم نجف اشرف شد و در حوزه اين شهر به تحصيل علوم اسلامي پرداخت و در سنين جواني به درجه اجتهاد رسيد. سپس به تربيت شاگردان و عرضه تحقيقات علمي روي آورد. 
شهيد صدر، علوم اسلامي را با سبكي نو و با تحقيقات انجام يافته لازم مطرح مي كرد و به بيان مسائل روز و مبتلابه جامعه اسلامي مي پرداخت. همچنين سيستم آموزشي جديدي را در راستاي اصلاح و پويايي حوزه علميه بنيان نهاد. تأليفات بسيار گرانبهاي او در علوم و زمينه هاي مختلف از جمله اقتصاد، فلسفه، تاريخ، بانكداري و ... حكايت از نبوغ و تبحر اين مجاهد شيعه در علوم مختلف دارد.
معرفي و بررسي ابعاد شخصيتي و ژرفاي فكر شهيد صدر نه در بضاعت اين قلم و نه اين مجال است اما در سالگرد شهادت او بايد به ياد آورد كه اكنون افكار اين شخصيت سترگ از مهم ترين منابع الهام بخش جريان نوانديشي ديني و اجتهاد پويا در حوزه هاي ديني ايران و مراكز فكر شيعي در سطح منطقه است.
علاوه برآنكه كتابهاي درسي تدوين شده توسط اين مرجع بزرگ شيعه اكنون تشكيل دهنده ساختار آموزشي در بسياري از مراكز علوم اسلامي است نظريه پردازي هاي اين متفكر اسلامي در حوزه هاي فقهي، فلسفي و اجتماعي اكنون يكي از حلقه هاي جريان علم ديني در ميان شيعه و حتي جهان اسلام است و به جرأت مي توان گفت پژوهشگران علوم اسلامي امروز گريزي از مطالعه و بررسي رهاوردهاي فكري اين شخصيت كم نظير علمي ندارند.
سبك و سياق افكار وي عموما به دنبال تامين زيرساخت ها و بنيادهاي لازم براي توليد علم يا بناي يك جامعه اصيل اسلامي و حل مشكلات آن بوده است از اين رو در اواخر عمر پر بركت خويش و همزمان با پيروزي نهضت امام خميني با تعطيلي درس خارج فقه خود به بيان تفسير قرآن روي مي آورد كه تعجب بسياري از محافل در آن زمان را در پي داشته است.
يكي از مهمترين شاخصه هاي افكار و شخصيت شهيد صدر برخورداري از نوعي نشاط و طراوت مولد و روشمند و منضبط است كه تاكنون گرمي بخش بسياري از محافل علمي بوده و هم نشيني با فكر او انسان را به توليد علم و تفكر بيشتر تشويق و تهييج مي كند. پركاري او در كنار نبوغ كم مانندش از ديگر جذابيت هاي شخصيتي شهيد صدر است بصورتي كه 18 ساعت كار مداوم در روز در زندگي او گزارش شده است. اكنون شاگردان اين مرد بزرگ هركدام با تأسي به استاد از پرچمداران فكر اسلامي در ايران و سطح منطقه هستند كه در عرصه فقه و قضاء، تقريب مذاهب، فلسفه و كلام اسلامي به تلاش خود ادامه مي دهند. ابعاد سياسي و اجتماعي شهيد صدر و تاثير او بر حركت هاي اسلامي معاصرعراق فصلي ديگر از زندگاني اوست.

م