بازاریان گرگان حماسه بازار را در تاریخ مبارزات علیه نظام شاهنشاهی آفریدند
به گزارش نوید شاهد گلستان، روز دوشنبه نهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷ یکی از مهمترین روزهای تاریخی گرگان و استان گلستان است. زیرا در این تاریخ مأموران پلیس به اموال مردم انقلابی تجاوز نموده و خسارات زیادی به بار آوردند:
۱- آتش زدن اموال بازاریان
حدود ساعت ۲ بعد از نیمه شب شب گذشته (۲ بامداد روز نهم بهمن سال ۵۷)، در ۵ نقطه از شهر گرگان توسط عوامل وابسته به رژیم شاه آتش سوزی صورت گرفت که خسارات زیادی به بازاریان منطقه وارد آمد، بطوریکه قریب به ۳۰ باب مغازه و پاساژ و انبار و مسافرخانه دچار حریق گردید که عبارتند از:
- پاساژ زاهدی با ۲۰ مغازه در خیابان ۱۵ متری پاسرو گرگان
- جواهر فروشی لعل در خیابان پهلوی سابق (امام خمینی)
- بافندگی مهر در خیابان پهلوی سابق
- سوپر مارکت بهرام در خیابان مازندران
- دو انبار کالا در خیابان مازندران متعلق به برادران میر صادقی
- مغازه آقای سید کریم سیدین در خیابان مازندران
- مغازه آقای میرصادقی در خیابان پهلوی سابق.
- به دنبال این جنایت رژیم، صاحبان آنها با آنکه می دانستند دادخواهی در آن شرایط بی فایده است، اما برخی از آنها به دادستان گرگان شکایت کردند و حتی مستقیما مأموران انتظامی را به عنوان عاملین این آتش سوزی ها معرفی نمودند. از جمله:
« اینجانب سید جنال میر صادقی که در هیچ فرقه ای شرکت و دخالت نداشته ام، متأسفانه در نیمه شب نهم بهمن ماه ۱۳۵۷، قسمتی از ساختمان نوساز اینجانب که وصل به مسافر خانه ام در خیابان مازندران بوده و بیش از مبلغ دو میلیون و پانصد هزار ریال کالای مختلف بعنوان انبار در آن مومجود بود، به وسیله عده ای که بعدا اسامی آنان اعلام خواهدشد عمدا ملک مزبور را با کلیه کالاهای موجود در آن، به وسیله مواد آتش زا و سایر مواد محترقه مورد تخریب و آتش سوزی قرار داده که بطور کلی ساختمان منهدم و مرا از هستی ساقط کرده است. به موازات این امر در فروشگاه مرکزی اینجانب واقع در خیابان پهلوی (هر دو نقطه چشم شهر گرگان و مورد دید مأموران انتظامی شهربانی و ژاندارمری) می باشند و نمای خارجی فروشگاه مذکور را هم به آتش کشیده که شدت عمل به کالاهای فروشگاه اصابت کرده است. در حالی که در اثر فشار مأمورین انتظامی و اینکه شدیدتر از قانون حکومت نظامی در این شهر درباره مردم اجرا می شود و هیچ کس در آن موقع شب جز مأمورین انتظامی جرأت ایاب و ذهاب را نداشته است».
علاوه بر این یکی دیگر از کسبه آقای سید قاسم میرصادقی نیز طی شکایتی در تاریخ دهم بهمن ماه ۱۳۵۷، خطاب به ریاست دادسرای شهرستان گرگان نوشت:
«دو بار مورد دستگیری مأمورین انتظامی قرار گرفتم و به لحاظ فقد دلیل از من رفع سوء تفاهم شده و مرا آزاد کردند. به موازات اقدامات فوق در نیمه شب نه بهمن ماه ۱۳۵۷، در حالی که در منزلم خوابیده بودم اطلاع حاص شد که انبار پر از اموال و قسمتی از مسافر خانه ام واقع در خیابان مازندران طعمه حریق قرار گرفته، بلافاصله در محل واقعه عزیمت نمودم، مشاهده شد که انبار مذکور و قسمتی از مسافرخانه با کلیه متعلقات و منضمات آن به وسیله عده ای ماجراجو در اثر پرتاب مواد آتش زا سوخته و قسمتی از ساختمان و اموالم به طور کلی منهدم گردیده که در حدود یک میلیون و سیصد هزار توان متحمل خسارت شده‌ام.»
۲- اعتصاب روزانه و فعالیت شبانه بازار گرگان
یکی دیگر از اقدامات مردم انقلابی گرگان در این روز تعطیلی مغازه ها (در اعتراض به اقدامات بی رحمانه مأموران مأموران شهربانی) و شرکت آنها در مجلس ترحیم سوم شهدای هفتم بهمن بود که در مسجد گلشن گرگان برگزار شد. آنها ضمن تجدید بیعت با آرمان های شهدا، جنایت دژخیمان رژیم را محکوم کردند و همبستگی اجتماعی خود را در مبارزات پیگیر نهضت حضرت امام خمینی بار دیگر به اثبات رساندند.
علاوه بر این بازار گرگان به حالت تعطیل درآمد و از این روز (۱۳۵۷/۱۱/۰۹) اعتصاب روزانه ی بازار شروع شد. البته برخی از بازاریان استان گلستان انصافا نقش مهمی در مبارزات مردمی نهضت امام خمینی علیه رژیم شاه داشتند، خصوصا از پنجم آذر ماه سال ۵۷ به بعد که مغازه های انقلابیون و حتی کسانی که نقشی در انقلاب نداشتند توسط مأموران رژیم غارت شده و یا مورد آتش سوزی و تخریب قرار می گرفت. بطور کلی نقش بازاریان در سه بعد قابل تحلیل است:
الف- نقش عمومی بازاریان: همراهی آنها با سایر اقشار جامعه جهت مبارزه با استبداد، که در همه‌ی صحنه‌ها اعم از زندان، تظاهرات، پخش و توزیع اعلامیه و حتی تبعید، همدوش مردم انقلابی نقش آفرینی کردند.
ب- نقش ویژه بازاریان: در این زمینه آنها یک کارکرد ویژه ای در روند مبارزه با رژیم شاه ایفا می‌کردند که تقریبا مختص خودشان بود و بسیار مؤثر واقع می‌شد و آن عبارت بود از:
اولا «ارائه کمک‌های مالی»، برخی از بازاریان به خانواده‌های زندانیان مبارز مساعدت‌های مالی می‌کردند و از انقلابیون و مبارزاتشان پشتیبانی مادی بعمل می‌آوردند. دوما «تحصن بازاریان»، یکی از روش‌های ویژه و کارآمد مبارزاتی کسبه و بازاریان، تعطیل نمودن مغازه‌هایشان بود.
از سوی دیگر مردم هر روز می‌شنیدند که فلان مغازه را مأموران آتش زده‌اند، غارت کرده‌اند و یا به سوی آن تیراندازی نموده‌اند که بدن شک اخبار ناخوشایندی بود. بویژه که روند تخریب و آتش سوزی مغازه های مردم گرگان در روزهای آخر پیروزی بعد از فرار شاه افزایش یافت. چنان که ساعت حدود ۲ بعد از نیمه شب نهم دی ماه سال ۱۳۵۷ تعداد ۲۴ مغازه و پاساژ و مسافرخانه گرگان توسط مأموران رژیم به آتش کشیده شد.
ج) شب کاری بازار گرگان (حماسه بازار): کمیته همبستگی شهرستان گرگان که متشکل از روحانیون، بازاریان، پزشکان، داروسازان و فرهنگیان بود، به منظور اعتراض به غارت و تخریب شبانه مغازه های مردم توسط مأموران شهربانی و ضرب و شتم و کشتار مردم انقلابی توسط آنها و به منظور حفظ امنیت مغازه ها اعلام کرد از روز دوشنبه نهم بهمن سال ۱۳۵۷ روزها بازار گرگان تعطیل شود و شب‌ها از ساعت ۸ شب تا ۶ صبح فعالیت نمایند. بازاریان مظلوم بویژه کسبه‌ی خیابان امام خمینی گرگان نیز با استقبال از این دعوت، حیرت دژخیمان رژیم را برانگیختند. آنها با این شیوه، حماسه دیگری را در تاریخ مبارزات مردم مسلمان علیه نظام شاهنشاهی آفریدند که باید آن را «حماسه بازار» نام نهاد. البته پیش از این نیز از تاریخ ۱۳۵۷/۰۹/۰۴ قرار بود بازار گرگان تعطیل شود که به مدت چند روز ادامه یافت. برخی از بازاریان استان بویژه گرگان نقش مهمی در همراهی با نهضت امام ایفا کردند و به همین سبب خسارات زیادی نیز از سوی مأموران رژیم متحمل شدند.
این مطلب که برگرفته از کتاب استان گلستان در نهضت امام خمینی (ره) تألیف «غلامرضا خارکوهی» تاریخ‌نگار گلستانی و مبتنی بر خلاصه نویسی و نگاه اجمالی به رویدادهای سیاسی و مبارزاتی حوزه جغرافیایی استان گلستان در نهضت امام (یعنی فاصله زمانی سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷) بوده است.
