نگاهی به حیات سیاسی – اجتماعی سردار شهید حاج حسین همدانی

به گزارش نویدشاهد سردار شهید حاج حسین همدانی که از او به عنوان «بزرگ‌ترین فرماندهان جنگ سوریه»، «نابغه‌ جنگ‌های ناهمتراز در غرب آسیا» و «مرد شماره 2 سپاه» ياد مي‌شود، در کنار حاج احمد متوسلیان، شهید محمدابراهیم همت و شهید محمود شهبازی از بنیانگذاران تیپ 27 محمد رسول‌الله(ص) شناخته مي‌شود. حاج حسین همدانی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در امر مبارزه فعال بود، در دوران پس از جنگ تحمیلی، مسئولیت‌های متعددی در سپاه و بسیج داشته است؛ فرماندهي سپاه پاسداران استان همدان، فرماندهی لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) و سپاه پاسداران تهران و مشاور فرمانده کل سپاه، بخشی از مسئولیت‌های اوست. سردار همدانی در سال 1390 به عنوان فرمانده راهبردی در ميدان نبرد سوريه حاضر شد. او در آنجا به «ابووهب» معروف بود. تشکیل گروه‌های دفاع مردمی ایده‌ او برای نجات سوریه از بحران بوده است. حاج حسین همدانی سرانجام روز 16 مهر 1394 در مسیر استان حماء در جنوب شرقی حلب به شهادت رسید.

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ شهید حسین همدانی (1329-1394) زاده‌ی آبادان، مبارز دوران نهضت اسلامی و از پاسداران نسل اول سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که در جنگ‌های کردستان، عراق و سوریه حضور داشته است.

سردار همدانی در کنار حاج احمد متوسلیان، شهید محمدابراهیم همت و شهید محمود شهبازی از بنیانگذاران تیپ 27 محمد رسول‌الله(ص) شناخته مي‌شود. سردار همدانی در دوران پس از جنگ مسئولیت‌های متعددی در سپاه و بسیج داشته است. فرماندهي سپاه پاسداران همدان، فرماندهی لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) و سپاه تهران و مشاور فرمانده کل سپاه، بخشی از مسئولیت‌های اوست. سردار همدانی سال 1390 به عنوان فرمانده راهبردی در ميدان نبرد سوريه حاضر شد. او در آن‌جا به «ابووهب» معروف بود. گفته مي‌شود تشکیل گروه‌های دفاع مردمی ایده‌ او برای نجات سوریه از بحران بوده است. حاج حسین همدانی روز 16 مهر 1394 در مسیر استان حما در جنوب شرقی حلب به شهادت رسید. از او به عنوان «بزرگ‌ترین فرماندهان جنگ سوریه»، «نابغه‌ جنگ‌های ناهمتراز در غرب آسیا» و «مرد شماره 2 سپاه» ياد مي‌شود.

این نوشتار با گذری کوتاه بر زندگانی سردار حاج حسین همدانی، ابعاد سیاسی – اجتماعی حیات وی را بازخوانی می‌کند.


تولد و کودکی

حسين همداني 24 آذر 1329 در آبادان متولد شد. نام خانوادگي او در شناسنامه شاه‌کوهي همداني و اصالتاً اهل همدان بود. پدرش علي شاه‌کوهي، کارگر فني پالايشگاه نفت آبادان و مادرش گوهرتاج چراغ‌نوروزی بود. خانواده‌ همداني بعد از فوت پدر در سال 1335 به همدان، زادگاه اجدادي‌شان مهاجرت کردند.

حسین در 7 سالگی به مدرسه رفت. در همین دوره به دلیل وضعیت مالی خانواده در کنار تحصیل مشغول به کار شد. تحصیلاتش را تا اول دبیرستان ادامه داد و در این مقطع به دلیل مشکلات مالی مجبور به ترک تحصیل شد.

خانواده‌ همدانی سال 1346 به تهران مهاجرت کرد و در محله‌ جوادیه ساکن شد. در این دوره حسین در یک باطری‌سازی در میدان قزوین مشغول به کار شد و تحصیلاتش را در مدرسه‌ شبانه‌روزی نازی‌آباد ادامه داد. سال 1350 خدمت سربازي خود را در تيپ 55 هوابرد ارتش در شيراز گذراند. او بعد از پايان دوره‌ سربازي ديپلم گرفت. همداني سال 56 با پروانه چراغ نوروزي دختردايي خود ازدواج کرد و به همدان بازگشت.


فعالیت قبل از انقلاب

حسین همدانی در جلسات سخنرانی‌ دکتر علی شریعتی، آیت‌الله مرتضی مطهری، دکتر محمدجواد باهنر، دکتر محمد مفتح و آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای شرکت می‌کرد و در کانون فرهنگی - مذهبی همدان در کنار علی آقامحمدی و سيدکاظم اکرمی فعال بود. او در منازعات فکری بین آیت‌الله آخوند همدانی و عالمي دامغاني، طرفدار آخوند همدانی بود. حسین همدانی در پوشش راننده‌ اتوبوس برای گروه‌های مبارز همدان حمل سلاح می‌کرد، روز 12 بهمن 1357 در تیم حفاظت از امام قرار داشت و در همین روز با محمود شهبازی آشنا شد.[1]


فعالیت بعد از انقلاب

پس از پیروزی انقلاب اسلامی حسین همدانی به عضویت یکی از دو کمیته‌ همدان به فرماندهی علی‌ آقامحمدی درآمد. گفته می‌شود این کمیته متشکل از هواداران آیت‌الله مدنی بود. حسین همدانی به معرفی و پیشنهاد حاج محمد سماوات وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد.[2] او با محمد سماوات قبل از انقلاب در جريان کمک به زلزله‌زدگان طبس آشنا شده بود.

همداني 6 ماه ابتدایی سال 58 به آموزش نیروهای سپاه در پادگان ابوذر همدان مشغول شد. به ‌نظر می‌رسد آموزش‌های او مبتنی بر دوران سربازی در تیپ 55 هوابرد ارتش بوده است. همدانی در خاطراتش گفته هم بچه‌هاي سپاهي و هم طرفداران سازمان مجاهدين را آموزش می‌داده. در کارنامه‌ او در سال 58 مسئولیت حراست دادگاه انقلاب همدان نیز ذکر شده است.


مبارزه با ضدانقلاب و عناصر تجزیه‌طلب

تیر 1358 حسین همدانی با همراهی افرادی چون تقی بهمنی، مهدی فریدی و محمود نیک‌منظر براي مبارزه با ضدانقلاب مسلح وارد مهاباد شد. اين تيم همچنين در عمليات آزادسازي سنندج در 12 فروردین 59 به فرماندهی ابوشریف، صیاد شیرازی، محمد بروجردی و رحیم صفوی حضور داشت.[3] تیر 1359 اولین ملاقات احمد متوسلیان و همدانی در مریوان اتفاق افتاد.[4]

حضور در جنگ ایران و رژیم بعث

تابستان 1359 با آغاز تحرکات زمینی رژیم بعث در مرزهای ایران، همدانی در سرپل ذهاب و پاسگاه مرزی تیله کوه مأمور به خدمت شد. او در جلسه‌ای با حضور علی صیاد شیرازی به عنوان فرمانده عمليات غرب، ابوشريف (عباس آقازمانی) فرمانده عمليات سپاه کشور، مرتضي رضايي فرمانده کل وقت سپاه، محمد بروجردي، احمد متوسليان و ابوالحسن بنی‌صدر رئیس جمهور وقت، استقرار تانک‌های بعثی در مرز را گزارش داد، با این حال بنی‌صدر گفته بود: «آن‌ها فقط ماکت هستند.»[5]

اسفند 1359 با انتصاب محمود شهبازی به فرماندهی سپاه همدان، حسين همداني مسئول تدارکات سپاه همدان شد.[6] در همین دوره او فرماندهی عملیات سرپل ذهاب (شهیدان رجایی و باهنر) را بر عهده داشت.[7] آبان 1360 همدانی در پایه‌گذاری تيپ 27 محمد رسول‌الله، احمد متوسليان، محمدابراهيم همت و محمود شهبازي را همراهی کرد. در اولين عمليات اين تيپ براي آزادسازي خرمشهر، همداني جانشين شهبازي قائم مقام تیپ 27 بود. خرداد 1361 با تصمیم اعزام تیپ 27 به جنوب لبنان، همدانی قصد همراهی با متوسلیان را داشت اما فضل‌الله محلاتی مانع رفتن او شد.[8]




حسین همدانی تابستان 1361 اولین فرمانده تيپ 32 انصار بود. سال 1364 علی شمخاني فرمانده وقت نيروي زميني سپاه، فرماندهی لشکر قدس گيلان را به همدانی سپرد. او فرماندهی این لشکر در عمليات‌هاي کربلاي 4 و 5 را بر عهده داشت. سال 1366 همدانی به معاونت عملیات قرارگاه قدس منصوب شد. او در این دوران برای شناسایی منطقه‌ عملیاتی والفجر 10 که قرار بود در حلبچه و سلیمانیه انجام شود، دو ماه را در کردستان عراق گذراند.[9] حاج حسین همداني را در کنار شهید صياد شیرازی از اولين کساني مي‌دانند که 2 مرداد 67 در عمليات مرصاد حاضر بود.[10] او در عملیات‌های بیت‌المقدس و کربلای 5 دوبار از ناحیه‌ پا دچار مجروحیت شده بود.


پس از جنگ ایران و رژیم بعث عراق

حاج حسين همداني در آذر 1367 دوره‌ دافوس را در ارتش گذراند؛ او در این دوره فرمانده سپاه همدان بود. سال 1370 با ادغام لشکر انصار الحسين همدان، لشکر اميرالمومنين ايلام، تيپ نبي اکرم، تيپ مسلم گيلانغرب، تيپ ابوذر و تأسیس لشکر 4 بعثت، همدانی به فرماندهی آن منصوب شد. موقعیت منافقین در منطقه‌ کلار عراق در اولین عملیات این لشکر ضربه خورد و همدانی همزمان با لشکر 4 بعثت، فرماندهی قرارگاه نجف در کرمانشاه را بر عهده داشت. او سال 1373 به معاونت هماهنگ کننده‌ نيروي زميني سپاه و سال 1376 به جانشینی فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب شد.

حسین همدانی در سال 1376 جانشين فرمانده نيروي مقاومت بسيج بود. در اواخر سال 1378 به عنوان کاردار نظامی عازم کنگو شد اما این مأموریت به علت ابتلا به بیماری مالاریا ناتمام ماند. همدانی سال 1380 به فرماندهی لشکر 27 محمد رسول‌الله منصوب شد. او در مراسم معارفه با اشاره به اولین فرمانده این لشکر (حاج احمد متوسليان) خود را جانشين فرمانده لشکر27 ناميد. سال 84 با تأسيس مرکز راهبردي سپاه، عزیز جعفری، فرمانده وقت نیروی زمینی سپاه، معاونت آن را به همداني سپرد. او سال 85 مجدداً جانشينی فرمانده نيروي مقاومت بسيج را عهده‌دار شد.


حسين همدانی آبان 88 به فرماندهي قرارگاه ثارالله و سپاه تهران منصوب شد. اين انتصاب به دلیل همزمانی با اتفاقات بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم، حواشي زيادي براي وی داشت. علي‌رغم آن‌که برخوردهاي سخت و خشونت‌آميز در اين برهه به همداني نسبت داده شد؛ گفته مي‌شود شوراي امنيت به درخواست همدانی مصوبه‌ عدم استفاده‌ نيروهاي نظامي و انتظامي و مردمي از سلاح گرم را صادر کرد.[11] سردار همدانی تا دی 1390 فرماندهی سپاه تهران را بر عهده داشت و پس از او سردار محسن کاظميني فرماندهي سپاه تهران را عهده‌دار شد.

حاج حسين همداني به دليل فرماندهي سپاه در وقايع بعد از انتخابات رياست جمهوري سال 88، در کنار عزیز جعفری، علی فضلی و حسين ساجدی‌نیا از مقاماتي بود که اتحادیه‌ اروپا 23 فروردین 1390 او را تحريم کرد. بیانیه‌ اتحادیه‌ اروپا این مقامات را به دلیل سرکوب اعتراضات جنبش سبز از ورود به کشورهاي اين اتحاديه منع کرده بود.[12]


مسئله‌ سوريه

13 دی 1390 سردار حاج حسین همدانی به درخواست سردار قاسم سلیمانی و حکم سردار عزیز جعفری فرمانده وقت سپاه در سوريه حاضر شد. از او در این دوران به عنوان فرمانده‌ راهبردی سوریه یاد می‌شود. به گفته‌ی حاج حسین همدانی در آن زمان بیش از 75 درصد سوریه در اشغال تروریست‌های مسلح بود و فقط 25 درصد از آن دست حکومت مرکزی باقی مانده بود. همچنین منابع خبری از سازماندهی 110 هزار نیرو توسط جیش‌الحر خبر می‌دادند و کارشناسان سیاسی سقوط حکومت بشار را پیش‌بینی می‌کردند.

حاج حسین همدانی دلیل حضور ایران در بحران سوریه را با تعبیری از آیت‌الله خامنه‌ای پاسخ داده بود: «عمق استراتژی ما سوریه است.» او معتقد بود: «سوریه تنها کشوری است که در جبهه‌ مقاومت باقی مانده و تنها کشوری است که علی‌رغم تمام تلاش‌های آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها و کشورهای عربی، حاضر نشد با رژیم اشغال‌گر قدس مذاکره کند.»[13]

مرحله‌ اول مأموريت حاج حسین همدانی در سوريه در سال 93 به پايان رسيد. همدانی پس از بازگشت، فرماندهی قرارگاه امام حسین(ع) را به عهده گرفت. این قرارگاه مسئولیت سازماندهی نیروهای رزمنده اعزامی به سوریه را بر عهده داشت. بعد از بازگشت او، رهبر انقلاب در دیداري از اقدامات او تشکر کرده و گفته بود: «من هر شب در نماز شما را با اسم دعا می‌کردم.»[14] حسین همداني در دوران حضور در سوريه سندي راهبردي براي خروج سوريه از بحران تدوين کرد. اين سند پنج بخش نظامی، امنیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داشت. طرح او مورد موافقت آيت‌الله خامنه‌اي قرار گرفت. همچنین نيروهاي نظامي زير نظر همداني هسته‌ اوليه‌ تشکيلات دفاع وطني سوريه مشهور به قوات الدفاع الوطني بودند.[15]


شهادت

مهرماه 1394 سردار همدانی به همسرش اطلاع داد با طرح او برای آینده‌ سوریه موافقت شده است و باید برگردد.[16] احتمالاً منظور او فراهم شدن زمینه‌های اجرایی بخش‌های مختلف همان طرح اولیه‌ای بوده است که تنها ابعاد نظامی و امنیتی‌اش اجرا شده بود.[17] اما ساعت 16 پنجشنبه 16 مهر 1394 سردار حسین همدانی به همراه سه سرنشین خودرواش در جاده‌ خناصر – اثریه در جنوب شرق حلب در مسیر استان حماء شهید شد. ابتدا پایگاه خبری المیادین نزدیک به دولت سوریه این خبر را منتشر کرد و ساعتی بعد روابط عمومی سپاه در بیانیه‌ای شهادت سردار حسین همدانی را تأیید نمود. روابط عمومي سپاه در اطلاعيه‌اي که به اين مناسبت صادر کرد آورده بود: «سردار همداني عصر دیروز در حین انجام مأموریت‌های مستشاری در حومه شهر حلب به‌دست تروریست‌های داعشی به شهادت رسید.»[18]

به گفته همرزمان حاج حسین همدانی، وی ساعت سه و سی دقیقه 16 مهر 1394 با همکارانش برای بازدید و شناسایی به منطقه‌ای که دست تکفیری‌ها بود رفته و در راه به کمین بر می‌خورند، پاره‌ای از آتشی که دشمن در منطقه تبادل کرده به ماشین اصابت می‌کند. ماشین منحرف شده و آن را به رگبار می‌بندند. راننده از ناحیه کمر و حسین همدانی از ناحیه چشم و سر آسیب جدی می‌بیند که به بیمارستان برده شده اما ساعت 8 شب شهید می‌شود.[19] همچنین پایگاه‌های خبری داخلی و خارجی شهادت حسین همداني توسط گروه تروریستی – تکفیری داعش را تأييد کردند.[20] هر چند برخی رسانه‌ها از جملهTimes of Israel با اشاره به حملات هوايي روسيه در آن منطقه از نسبت دادن اين اتفاق به داعش خودداري کردند.[21] اين در حالي بود که بي‌بي‌سي فارسي به نقل از ديده‌بان حقوق بشر سوريه واقع در بريتانيا خبر داد حسین همداني و همراهانش در اطراف پایگاه هوایی کویرس به دست داعش کشته [شهید] شده‌اند. ديده‌بان حقوق بشر همداني را مسئول نظارت بر عمليات شکست حصر اين پايگاه دانسته بود.[22]


ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی سردار حسین همدانی

سردار شهید حسین همداني از دهه‎ چهل به کشتی علاقه داشت و غلامرضا تختی چهره‌ محبوب او بود. بعد از مهاجرت به تهران در باشگاه دخانیات ثبت نام کرد اما به دلیل مسئولیت تأمین معاش خانواده نتوانست کشتی‌گیری را به صورت حرفه‌ای دنبال کند. کوه‌نوردي از ديگر علايق ورزشي او بود. او قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به مطالعه‌ ژانر پلیسی علاقه داشت و داستان‌هاي فردریک فورسایت و آگاتا کریستی را خوانده بود.[23] در اواخر دهه‌ چهل کتاب «ابوذر غفاری» از نویسنده‌ مصری «عبدالحمید جودت السحار» با ترجمه‌ علی شریعتی را خواند. به گفته‌ خودش اين کتاب او را تحت تاثیر جریانات مبارز علیه رژیم شاه قرار داد.[24]

تواضع را يکي از ويژگي‌هاي شخصيتي شهید حسین همدانی مي‌دانند؛ سال 69 همداني فرمانده سپاه همدان بود. او بعد از بازگشت آزادگان به ايران در نامه‌ای به محسن رضایی خواستار این شد که با بازگشت فرمانده سابق سپاه همدان، سمت او را تحویل دهد. بعد از شهادت حسین همدانی تصویری از او در مسیر پیاده‌روی نجف به کربلا در اربعین سال 93 در شبکه‌های مجازی منتشر شد. حضور بی‌محافظ و بی‌تشریفات يک سردار در این مسیر مورد توجه کاربران قرار گرفت. شرکت در جلسات درس اخلاق آیت‌الله آقامجتبی تهرانی از علاقمندي‌هاي او در دوران سکونت در خيابان ايران بود.[25]

او در دوران جنگ تحمیلی، خود را مقید به سرکشی به خانواده‌های شهدا و نیروهای خود می‌دانست. سال‌ها بعد او به همسر خود پیشنهاد داده بود به خانواده‌ شهدای افغانستانی (فاطمیون) و پاکستانی (زینبیون) مدافع حرم سرکشی کند.[26] حاج حسین در دهه‌ هشتاد صندوق قرض‌الحسنه‌ عدل اسلامي را در همدان با کمک خيرين تأسیس کرد.[27]

خانم پروانه چراغ نوروزی همسر شهید همدانی یکی از خصلت‌های وی را ارتباط با جوانان می‌داند. راه‌اندازی اولین کانون بسیج جوانان در همدان یکی از اقدامات شهید همدانی در همین راستا بود. همچنین به ثبت و ضبط خاطرات و وقایع اهمیت می‌داد. حاج حسین همدانی یکی از مؤسسین بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس همدان بود.

انتهای پیام