پسامدرنیسم ایدئولوژیک در رمان دفاع مقدس
پژوهشگران:غلامرضا پیروز (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران)
مهدی خادمی کولایی (نویسنده مسئول، استادیار گروه زبان و ادبیات دانشگاه پیام نور)
زهرا مقدسی (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران)
چکیده
آغاز جنگ تحمیلی شروعی بود برای خلق گونه ای از ادبیات داستانی که هنوز، پس از سی سال، اتفاق نظری درباره نام گذاری آن دیده نمی شود. بخش عمده ای از آثاز این نوع ادبیات، که با تکیه بر ارزش ها و اندیشه های اسلامی – انقلابی به نگارش درآمده، با عنوان ادبیات داستانی دفاع مقدس شناخته می شود. این نوع ادبی، با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب های گوناگون، به تدریج در مسیر کاربرد شگردهای فرانو در عرصه داستان نویسی گام بر می دارد. رمان سرد سفید، نوشته کاوه بهمن، از جمله آثاری است که بر اساس شگردهای موجود در رمان های پسامدرنیستی خلق شده است. بهره گیری از تمهیداتی چون خطی نبودن زمان روایت، تغییر راوی، اتصال کوتاه، بینامتنیت، در هم ریختگی ارکان پیرنگ سنتی و آشکار کردن مشکلات نگارش این رمان را در زمره آثار پسامدرنیستی جای میدهد.
بررسی ها حکایت گر آن است که شگردهای پسامدرنیستیِ این رمان، کارکردی اقلیمی – بومی می یابند و در خدمت اشاعه ی مرام عقیدتیِ نویسنده قرار می گیرند. بهمن، در عین خلق اثری صورت گرا در حوزه ی دفاع مقدس، می کوشد با بهره گیری از شگردهای پسامدرن به شکلی تقلیل یافته و همسو با کارکرد ایدئولوژیکی، که همانا برجسته ساختن ابعاد گوناگون زندگیِ شهید الله رضا هنری لطیف پور است، از چارچوب تفکر اعتقادیِ خود تخطی نکند. وی در زمینه ی محتواییِ اثر نیز، با تأکید بر فرایندی ایدئولوژیک، آرمان گرایی و حماسه سازی و قداست پروری را وجهه ِ همت خود قرار می دهد. برآیند چنین رهیافتی خلق اثری است که در جستارِ حاضر، از ان به « رمان پسامدرن ایدئولوژیک» تعبیر شده است. این پژوهش، ضمن اشاره به شگردهای پسامدرنیستیِ رمان سرد سفید، می کوشد نشان دهد چگونه کاوه بهمن شکل و محتوای اثر را در خدمت تحقق تفکر مذهبی خود قرار می دهد.
کلیدواژه ها: رمان دفاع مقدس، پسامدرنیسم ایدئولوژیک، سرد سفید، کاوه بهمن.
دریافت متن کامل مقاله 
