یادداشت تحلیلی/ عملیات «وعده صادق ۲» و مسأله وارونگی روایت‌ها در تاریخ معاصر

به گزارش نوید شاهد گلستان، در متن یادداشت حجت‌الاسلام شیخ قاسم دنکوب آمده است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم 
دهم مهرماه، سالگرد عملیات راهبردی «وعده صادق ۲»، نقطه عطفی در تاریخ مقاومت و تقابل نابرابر روایت‌هاست. عملیاتی که نه تنها بعد نظامی داشت، بلکه حامل پیامی رسانه‌ای، حقوقی و تمدنی نیز بود. پیامی که نشان داد دوران تهدیدات بی‌هزینه علیه ایران و جبهه مقاومت به پایان رسیده است. این رخداد در امتداد تاریخی قرار می‌گیرد که در آن همواره میان واقعیت میدانی و بازنمایی رسانه‌ای شکاف عمیق وجود داشته است، شکافی که سرنوشت ملت‌ها را شکل داده و حافظه تاریخی جهان را دگرگون ساخته است.

تجربه تاریخی: از فلسطین تا ایران

۱-     فلسطین و وارونگی رسانه‌ای
از آغاز اشغال فلسطین در ۱۹۴۸، روندی نظام‌مند در جریان بوده است: تصرف سرزمین، آوارگی میلیون‌ها فلسطینی، تخریب روستا‌ها و کشتار غیرنظامیان. با وجود این، بسیاری از رسانه‌های جهانی این روند را نه به‌عنوان «جنایت» یا «آپارتاید» بلکه در قالب «نزاع قومی یا مذهبی» تصویر کرده‌اند. فجایعی، چون کشتار صبرا و شتیلا (۱۹۸۲) یا حملات مکرر به غزه، که در حقوق بین‌الملل مصداق بارز جنایت جنگی است، غالباً در ادبیات رسانه‌ای غرب به‌عنوان «دفاع مشروع» یا «پاسخ متقابل» تلطیف شده‌اند.
۲-     هشت سال دفاع مقدس
نمونه مشابه در تجربه ایران، جنگ تحمیلی ۸ ساله است؛ جنگی که با تجاوز رژیم بعث عراق در ۱۳۵۹ آغاز شد و طی آن هزاران حمله به شهرها، استفاده از سلاح‌های شیمیایی در حلبچه و سردشت و بمباران مناطق غیرنظامی رخ داد. اما واکنش جامعه جهانی، نه محکومیت قاطع متجاوز، بلکه سکوت و حتی حمایت نظامی، اطلاعاتی و مالی از عراق بود. تنها هنگامی که صدام در ۱۹۹۰ به کویت حمله کرد، همان قدرت‌هایی که پیشتر از او حمایت کرده بودند، او را «متجاوز» نامیدند. این تناقض تاریخی، نمونه آشکار «عدالت گزینشی» در نظام بین‌الملل است.
۳-    جنگ‌های کوتاه‌مدت
در سال‌های بعد نیز ملت‌های منطقه بار‌ها شاهد جنگ‌های کوتاه‌مدت بودند؛ جنگ‌هایی که از نظر شدت کشتار و اثرگذاری بر غیرنظامیان دست‌کمی از جنگ‌های طولانی نداشتند. حملات مکرر رژیم صهیونیستی به سوریه، لبنان و مواضع و منافع ایران در منطقه، مصادیقی هستند که نشان می‌دهند تهدیدات امنیتی علیه ایران و جبهه مقاومت نه مقطعی، بلکه مستمر و راهبردی بوده‌اند.

عملیات وعده صادق ۲/ نقطه عطف بازدارندگی

عملیات «وعده صادق ۲» در چنین بستری شکل گرفت، در پاسخ به ترور فرماندهان برجسته مقاومت از جمله شهید اسماعیل هنیه، شهید سید حسن نصرالله و شهید سرلشکر عباس نیلفروشان. ایران با حمله دقیق موشکی و پهپادی به عمق سرزمین‌های اشغالی، نشان داد که موازنه بازدارندگی تغییر کرده و هرگونه تعرض بهای سنگینی خواهد داشت.
اما اهمیت این عملیات صرفاً در بعد نظامی خلاصه نمی‌شود. این عملیات نشان داد:
توان موشکی و پهپادی ایران می‌تواند از تمام سامانه‌های دفاعی چندلایه ناتو و رژیم صهیونیستی عبور کند.
«گنبد آهنین» و تبلیغات رسانه‌ای پیرامون آن، بیش از آنکه واقعیت میدانی باشد، محصول مهندسی افکار عمومی است و مهم‌تر از همه، این عملیات حامل پیامی به جهان بود: تهدید علیه ایران و جبهه مقاومت دیگر هزینه‌پذیر نیست.

رسانه، عدالت و حافظه تاریخی

بازخوانی عملیات «وعده صادق ۲» در چارچوب تاریخی یادشده نشان می‌دهد که مسأله اصلی، علاوه بر صحنه نبرد، «صحنه روایت» است. اگر روایت‌ها به‌درستی مستند و منتقل نشوند، همان‌گونه که در ماجرای فلسطین یا جنگ تحمیلی رخ داد، نسل‌های آینده با «حقایق وارونه» مواجه خواهند شد.
از این رو، ضرورت دارد که:

نهاد‌های رسانه‌ای و پژوهشی مستقل، روایت‌های میدانی را ثبت و بازنشر کنند.
دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی با نگاهی انتقادی به منابع رسمی غربی، تاریخ معاصر را بازخوانی و جامعه بین‌الملل، با فشار افکار عمومی، در برابر جنایات و تجاوزات، نه با معیار‌های دوگانه، بلکه بر اساس اصول حقوقی مشترک واکنش نشان دهد.

سخن پایانی

دهم مهر ماه و عملیات «وعده صادق ۲» نماد دو چیز است: نخست، اقتدار بازدارنده ایران در برابر تهدیدات منطقه‌ای؛ دوم، اهمیت بازگشت حقیقت به حافظه تاریخی ملت‌ها. آنچه امروز به عنوان «پیروزی نظامی» شناخته می‌شود، اگر در عرصه رسانه و فرهنگ نیز بازسازی و تبیین نشود، در آینده ممکن است به روایتی ناقص یا وارونه تقلیل یابد.
بنابراین، وظیفه اندیشمندان، اصحاب رسانه و فعالان اجتماعی این است که روایت‌ها را مستند کنند و در برابر وارونگی تاریخی مقاومت نمایند؛ چرا که حقیقت، تنها سلاحی است که می‌تواند عدالت را از زیر آوار رسانه‌ای بیرون آورد و به نسل‌های آینده انتقال دهد.
 حجت‌الاسلام حاج قاسم دنکوب 
سرپرست بنیاد شهید و امورایثارگران استان گلستان
انتهای پیام/