نگاهی به ابعاد مساله حجاب در آیات، روایات و وصایای شهدا

معصومه شریفی، عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان و مدرس حوزه و دانشگاه به خبرنگار نوید شاهد گفت: در کتابی با عنوان «اربعین عفاف و حجاب در آیینه آیات و روایات» که با همکاری همسرم جانباز دکتر محسن رفیعی، عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان نوشته‌ام، به موضوع عفاف و حجاب پرداخته‌ایم. 

وی با اشاره به نحوه نوشتن این کتاب، توضیح داد: این کتاب برای همایشی با عنوان «حجاب و عفاف، چالش‌ها و راهکارها» نوشته شد. من و همسرم تمام روایات و آیات مرتبط با موضوع عفاف و حجاب را در 40 بخش دسته‌بندی کردیم و برای همین نام کتاب را اربعین عفاف و حجاب گذاشتیم. این کتاب تاکنون سه بار تجدید چاپ شده است و به عنوان یک منبع درسی از سوی بسیج جامعه زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

این همسر جانباز 70 درصد جنگ تحمیلی ادامه داد: نوشتن این کتاب با علاقه مشترک من و همسرم صورت گرفت. ما قصد داشتیم به موضوع عفاف و حجاب در کشورمان خدمتی کنیم. 

وی درباره جایگاه عفاف و حجاب در آیات و روایات و سیره شهیدان توضیح داد: اگر به پیشینه عفاف و حجاب نگاه کنیم، می‌بینیم که این مساله ریشه در تمامی ادیان الهی و شرع مقدس اسلام دارد. بحث پوشش و پاکدامنی فقط در اسلام مطرح نشده و در آیین‌های موسوی و عیسوی هم روی آن تاکید شده است. 

شریفی با اشاره به باب 24 فصل پیدایش تورات، افزود: در بند 64 و 65 این باب آمده است: « و رفقه، چشمان خود را بلند کرد و اسحاق را دید و از شتر خود فرود آمد. زیرا که از خادم پرسید:«این مرد کیست که در صحرا به استقبال ما می‌آید؟». و خادم گفت: «آقای من است». پس بُرقعِ خود را گرفته، خود را پوشانید.» این روایت نشان می‌دهد که استفاده از برقع توسط زنان عفیف آن دوران امری رایج بوده است.

به گفته وی، در رساله اول پولس رسول، بند نهم تا یازدهم نیز آمده است: « و همچنین زنان خویشتن را بیارایند به لباس مزین به حیا و پرهیز، نه به زلفها و طلا و مروارید و رخت گرانبها بلکه چنان که زنانی را می شاید که دعوای دینداری می کند به اعمال صالحه» که بر پوشش زنان با لباس عفت و حیا تاکید دارد. 

این استاد دانشگاه درباره نگاه اسلام به مساله عفاف و حجاب گفت: اسلام این مقوله را از 4 وجه «پوشش«، «نگاه»، «گفتار» و «رفتار» مورد تاکید قرار داده است. خداوند در آْیه 59 سوره احزاب می‌فرمایند: « ای پیغمبر (گرامی) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آنها (به عفّت و حرّیت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس رانان) آزار نکشند بسیار نزدیکتر است و خدا (در حق خلق) بسیار آمرزنده و مهربان است.» در اینجا خداوند به اصل پوشش اشاره دارد و منظور پوشش سرتاسری است. 

وی با اشاره به آیه 30 سوره نور توضیح داد: در این آیه آمده است: « (ای رسول ما) مردان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از کار زشت با زنان) محفوظ دارند که این بر پاکیزگی (جسم و جان) آنان اصلح است، و البته خدا به هر چه کنید کاملا آگاه است.» در اینجا خداوند از زنان مومن خواسته است که نگاه‌هایشان را از مردان نامحرم بپوشانند. چراکه نگاه به نامحرمان همانند تیر شیطان است. 

به گفته این دانش‌آموخته رشته علوم قرآن و حدیث، خداوند در باب نحوه رعایت عفاف در گفتار بانوان نیز در آیه 31 سوره نور آورده است: «  زنان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از عمل زشت) محفوظ دارند و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می‌شود (بر بیگانه) آشکار نسازند، و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند جز برای شوهران خود یا پدران یا پدران شوهر یا پسران خود یا پسران شوهر یا برادران خود یا پسران برادران و پسران خواهران خود یا زنان خود (یعنی زنان مسلمه) یا کنیزان ملکی خویش یا مردان اتباع خانواده که رغبت به زنان ندارند یا اطفالی که هنوز بر عورت و محارم زنان آگاه نیستند (و از غیر این اشخاص مذکور احتجاب و احتراز کنند) و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود. و ای اهل ایمان، همه به درگاه خدا توبه کنید، باشد که رستگار شوید.» خداوند از زنان می‌خواهد که با نرمی با نامحرمان سخن نگویند. 

وی تاکید کرد: معتقدم زمانی می‌توانیم به عفاف و حجاب واقعی دست یابیم که به صورت کامل به دستورات خداوند در این زمینه توجه کنیم. بر اساس روایات و آیات قرآنی، زنان باید از رنگ‌های خنثی برای پوشش خود استفاده کنند و از پوشیدن لباس‌های کوتاه و نازک بپرهیزند. معتقدم مانتوها و لباس‌هایی که امروزه در جامعه ما عرضه می‌شوند، با این شرایط منطبق نیست. 

شریفی در توضیح سفارشات آیات الهی درباره نحوه رفتار بانوان عفیف توضیح داد: از آن‌جا که خداوند مخالقف حضور زنان در اجتماع نیست، تاکید دارد که زنان باید با حفظ حجاب کامل در جامعه حضور یابند تا از خطرات اجتماعی مصون بماند. خداوند در آیه 33 سوره احزاب می‌فرمایند: « و در خانه‌هایتان بنشینید و آرام گیرید (و بی‌حاجت و ضرورت از منزل بیرون نروید) و مانند دوره جاهلیت پیشین با آرایش و خود آرایی بیرون نیایید، و نماز به پا دارید و زکات (مال به فقیران) بدهید و از امر خدا و رسول اطاعت کنید. خدا چنین می‌خواهد که هر رجس و آلایشی را از شما خانواده (نبوت) ببرد و شما را از هر عیب پاک و منزه گرداند (ذیل آیه موافق اخبار شیعه و اهل سنت راجع به شخص پیغمبر و علی و فاطمه و حسنین علیهم السّلام است و اگر راجع به زنان پیغمبر بود بایستی ضمیر مؤنث-عنکنّ-ذکر شود و به سیاق جمله صدر آیه باشد).»

این نویسنده گفت: همچنین خداوند در سوره قصص نیز یکی از ویژگی‌های دختران شعیب را حیا و پاکدامنی ذکر می‌کند. اساسا از نظر پروردگار، زنان نباید به گونه‌ای راه بروند که جلب توجه کنند. از منظر قرآن کریم، اگر همه این موارد را رعایت کنیم، می‌توانیم بگوییم که بانویی عفیف هستیم. 

وی با اشاره به سالروز عفاف و حجاب در کشورمان، گفت: فاجعه کشف حجاب توسط رضاخان و با پشتوانه انگلیس و اسرائیل در ایران رخ داد. آن‌ها می‌خواستند با زدودن حیای زن ایرانی، او را با الگو‌های غربی منطق کنند. دشمنان ما از سال‌ها پیش دریافته‌اند که راه بازداشتن کشورمان از پیشرف،  زدودن پاکدامنی و حجاب از زنان جامعه است. این همان طرحی است که استعمار در الجزایر پیاده کرد و سعی کرد قرآنی را در جامعه آن‌ها بازنمایی کند که از مفهوم دین خالی است. با هر چادری که از سرزنان مسلمان برداشته می‌شود، استکبار یک قدم به اهداف خود نزدیک‌تر می‌شود.  

شریفی یادآور شد: معتقدم که زنان ما بیدار هستند و همان‌طور که امام خمینی (ره) فرموده‌اند، زنان ما بیدارند و می‌دانند که رسالتشان در قبال شهدا چیست. فرهنگ شهادت در فرهنگ حجاب و عفاف نهفته است. خداوند می‌فرماید که شهید با ریخته شدن اولین قطره خونش گناهانش آمرزیده می‌شود و از روایات قرآنی می‌توان فهمید که زنی که در پی حفظ عفاف است، اجر شهدا را دارد. همانطور که حضرت آسیه (س) در دل کفر برای عفافش جنگید و نزد خداوند ماجور بود. 

این استاد دانشگاه با اشاره به تاکیدات مکرر شهدا در وصایای خود به موضوع حجاب و عفاف بانوان ایران، گفت:آن‌ها بارها در وصیای خود نوشته‌اند که سیاهی چادر زنان از خون شهیدان با ارزش‌تر است و بیشترین خدمت را به نظام اسلامی می‌کند. در واقع ثمره ایثار و از خودگذشتگی شهیدان ما باید حفظ عفاف و حجاب باشد. باید پاسدار خون شهیدان باشیم و الگوی عملی در زمانه حاضر وصایای شهدای مدافع حرم است. 

این همسر جانباز 70 درصد جنگ تحمیلی با اشاره به فعالیت‌هایی که سازمان‌ها و نهاد‌ها برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب انجام داده‌اند، گفت: این زحمات قابل قدردانی است اما کافی نیست. اقدامات انجام شده در طراز میهن اسلامی نیست. اگر به پیام گام دوم انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که باید اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم و آن‌ها را جبران کنیم.  باید نقاط قوت گذشته را نیز تقویت کنیم.

وی یادآور شد: تجربه نشان داده است که هرجا با روحیه بسیجی و ولایت‌مداری وارد شده‌ایم، توانسته‌ایم به اهداف خود دست یابیم. از نظر من ترویج فرهنگ حجاب و عفاف نیز نیازمند کارهای جهادی است.