درخشش هنرمند ایرانی در اجلاس جهانی منع گسترش سلاح های شیمیایی/ هدیه نقاشی «سردشت» به مدیرکل OPCW

به بهانه درخشش آثار این بانوی هنرمند در لاهه هلند که عضوی از خانواده ایثارگران است و درد سال های رنج پدر را بر دل دارد، به گفت و گو نشستیم که ماحصل آن را در نوید شاهد می خوانید:

خانم محمدی، در ابتدا معرفی از خودتان بفرمایید.

اعظم محمدی، فرزند جانباز شهيد «امامعلی محمدی» هستم. سال 1358 در کرمانشاه به دنیا آمدم و و در دو رشته نقاشی و معماری تحصیل کرده ام. دو خواهر و دو برادر هستیم که سال ها با پدری که جانباز اعصاب و روان بود و از نظر جسمی نیز در دوران جنگ تحمیلی آسیب دیده بود، زندگی کردیم. کار اصلی ام معماری است و به نقاشی هم علاقه خاصی دارد. موضوع نقاشی هایم بیشتر آزاد است اما در حوزه دفاع مقدس آثاری را نقاشی و چندین کارگاه با موضوع «ایثار و شهادت» برگزار کرده ام.

شما امسال به نمایندگی از هنرمندان نقاش ایرانی در اجلاس سازمان منع تسلیحات شیمیایی حضور داشتید. از آثاری که برای این اجلاس آماده کردید برایمان بگویید.

از زمانی که اعلام کردند من هم همراه تیم ایرانی به لاهه هلند اعزام می شوم، فرصت کوتاهی داشتم تا آثارم را آماده کنم. «تحریم های دارویی ایران» و «محیط زیست» دو موضوع اصلی بود که باید روی آن کار می کردم. در این مدت توانستم پنج اثر نقاشی را به تصویر بکشم که خوشبختانه تمام این آثار مورد توجه بازدیدکنندگان قرار گرفت. برای این آثار درخواست خرید دادند اما از آنجا که به قصد فروش نرفته بودم، تعدادی از آنها را هدیه دادم.

در یکی از این آثار از اِلمان سردشت الهام گرفتم؛ مجسمه ای که در حیات سازمان منع سلاح های شیمیایی به یاد جانباختگان سردشت نصب شده است را نقاشی کردم. اثر دیگرم نقاشی چشمی است که آخرین نگاه مصدوم سانحه شیمیایی را نشان می دهد. یک اثرم درباه محیط زیست است که در آن تصویر کره زمین با فرشته هایی که اطرافش قرار گرفته اند را طراحی کرده ام. این نقاشی را به آقای کاظمی، سفیر ایران در هلند هدیه دادم.

اثر دیگرم، طراحی ماسک شیمیایی است که افراد آسیب دیده به اشکال مختلف در آن نشان داده شده است. در یک چشم این ماسک، حالت جنین را نقاشی کرده ام که شیمیایی شده است. در رنگ زمینه به جای آنکه از ماسک سیاه استفاده کنم، با رنگ طلایی که نماد خورشید، روشنایی و ادامه زندگی است، طراحی کرده ام. تمام آدم هایی که شیمیایی شدند زندگی شان به سختی و با تحمل آن رنج ها و آسیب ها ادامه پیدا کرد.

اثر دیگرم که مورد توجه دکتر «فرناندو آریاس»، رئیس سازمان منع تسلیحات شیمیایی قرار گرفت، تصویر زنی است که با پوشش سربند خود، نمادی از یک زن سردشتی را نشان می دهد. در این تصویر به جای یک چشم این زن، پروانه کشیده ام که سمبل عمر کوتاه است. صورت زن را به با حالتی که اثری از سوختگی دارد، طراحی کرده ام. دکتر «آریاس» سه چهار مرتبه به غرفه ایران مراجعه و درباره آثار سوال کردند. بعد از آن درخواست خرید این نقاشی را داشت، بعد از پایان اجلاس تابلو به ایشان هدیه دادم.

آیا بازدیدکنندگان از جمله مدیرکل سازمان منع تسلیحات شیمایی جمله خاصی هم درباره این تابلو می گفتند؟

نگاه این تابلو، بسیار تاثیرگذار است زیرا نگاه مظلومانه و معصومانه یک زن شیمیایی را نشان می دهد. البته موضوع اصلی آن، تحریم های دارویی است که به شکل صورت های خشن اطراف زن طراحی کرده ام. در این تحریم ها افرادی آسیب می بینند که بسیار مظلوم واقع شده اند. این موضوع باعث شده بود که مدیرکل OPCW تحت تاثیر این نقاشی قرار بگیرد. از کارمندان سازمان چند خانوم درخواست خرید این تابلو را داشتند که یکی از آنها می گفت نگاه این زن بسیار عمیق است.

در سالنی که نمایشگاه برگزار شد، هنرمندان کشورهای مختلف حضور داشتند. از حلبچه هم آمده بودند و اگرچه جمعیت آسیب دیده این شهر در بمباران های شیمیایی بسیار زیاد بود اما با این حال تنها جایی که دکتر «آریاس» چند مرتبه بازدید کرد، غرفه ایران بود. سعی کردم آثارم را با نگاه و قلمِ هنر به تصویر بکشم این که سلاح های شیمیایی چه آسیبی به انسان و طبیعت وارد می کند.

شاید یکی از دلایل جذابیت تابلوهایم این بود که سعی کردم نقاشی ها را با حالت خوشایندی به تصویر بکشم تا بازدیدکنندگان نسبت به موضوع آن کنجکاو شوند. تا جایی که امکان داشت از رنگ های درخشان و شاد استفاده کردم و هیچ رنگی از سیاهی و رنج در این آثارم دیده نمی شود. این موضوع باعث می شود مخاطبان از سراسر دنیا با هر زبان و هر ملیتی با آثار ارتباط برقرار کنند.

خانم محمدی، آیا هنرمند دیگری هم همراه شما بود که مظلومیت جانبازان و جانباختگان بمباران های شیمیایی ایران را روایت کند؟

بله، آقای «کارگر» همراه ما بود. ایشان کاریکاتوریست هستند و که به صورت زنده و بداهه، کاریکاتور طراحی می کرد.

همان طور که گفتید، یکی از تابلوهای شما تصویر یک بانوی سردشتی است. آیا تاکنون به سردشت سفر کرده اید و یا با جانبازان شیمیای از نزدیک ارتباط داشته اید؟

شاید برایتان جالب باشد اما تا امروز به سردشت نرفته ام اما فاجعه ای که در این شهر رخ داد را بارها و بارها در عکس ها و فیلم های مختلف دیده ام. در این سفر با چند جانباز شیمیایی همسفر بود اما پیش از آن زمانی که با پدرم به بنیاد شهید مراجعه می کردیم، این عزیزان را می دیدم. در آن زمان اگرچه تحریم های دارویی به شدت الان نبود اما برای تهیه دارو با مشکلات زیادی روبرو بودند و این موضوع همیشه آزارم می داد و دوست داشتم کاری برای این جانبازان شیمیای انجام دهم.

اگر بخواهید درباره این جانبازان سخن بگویید، آن ها را در چندجلمه چگونه توصیف می کنید؟

جانبازان شیمیایی افرادی هستند که بسیار مظلوم واقع شده اند و شهیدانی زنده ای هستند که با تحمل این درد و رنج در طول سال ها، هنوز هم رنج می کشند و به باورهای خود پایبند هستند.

از مسوولان می خواهم که توجه بیشتری به این افراد و خانواده هایشان داشته باشند. یک پدر جانباز زمانی که نمی تواند بعضی کارها را برای فرزندانش انجام دهد، رنج بزرگی می کشد و تمام تحمل این مسوولیت برعهده افراد خانواده می افتد که باید حمایت شوند تا سنگینی باری که بردوش می کشند را بتوانند تحمل کنند.

خانم محمدی، آیا با سازمان هایی مثل سازمان فرهنگی و هنری شهرداری برای به تصویر کشیدن مظلومیت جانبازان شیمیای در دیوارهای شهر تهران همکاری داشته اید؟

حدود بیست سال است که به صورت مستقل کار انجام می دهم و در این مدت پروژه هایی به سازمان زیباسازی شهرداری ارائه دادم اما تا جایی که می توانستند پروژه های خود را به سلبریتی ها و افراد با نفوذ می سپردند. در این رابطه حق زیادی از ما ضایع شد زیرا آسیب دیده این جنگ، پدر من و امثال من بودند بنابراین ما می توانستیم نقاشی های این حوزه روی دیوارهای شهر را به خوبی انجام دهیم. منکر همکاری شهرداری با هنرمندان نیستم اما متاسفانه 90 درصد زیباسازی شهر به عده ای خاص سپرده شد. باید توزیع عادلانه ای در این زمینه وجود داشته باشد تا ما هم بتوانید هنر خود را به نمایش بگذاریم. متاسفانه گاهی به آن اندازه که در خارج از کشور به هنرمان توجه و برای آن ارز قائل می شوند، در ایران هیچ توجهی بسیاری از آثار هنری نمی شود.

در پایان این گفت و گو پنج اثر نقاشی خانم «اعظم محمدی» را می بینید.