تاريخچه مختصر از نيروي هوايي

سابقه اين نيرو به سال 1301 هجري خورشيدي باز مي گردد كه همزمان با سازماندهي ارتش و نيروي زميني نوين (قشون ايران) دفتري به نام دفتر هواپيمائي كل قشون در اركان حرب قشون (كه بعد به نام ستاد ارتش نامگذاري گردید) تشكيل گرديد و در اواخر خرداد ماه 1302 اولين افسر ايراني به نام سرهنگ احمد خان نخجوان براي تحصيل در رشته خلباني به كشور فرانسه اعزام و يكسال بعد ده نفر محصل ديگر براي آموزش پرواز به روسيه فرستاده شدند و سال 1304 مراجعت نموده و در سازمان هواپيمائي نظامي قشون ايران مشغول خدمت گرديدند.

توسط «يونكرس» اولين هواپيماها ي نظامي ايرا ن در سا ل 1302 متشكل از دو فروند تيپ ها ي مازندرا ن و گيلا ن با  وجوهي كه توسط اهالي جمع آوري شده بود خريداري و بهنام هاي گيلان و مازندران نامگذاري و به تهران فرستاده شدند .

در سال 1309 اولين خلباني كه در ايران آموزش ديده بود نشان هوانوردي خود را دريافت كرد (نايب سوم علي اصغر ملك( در اواخر 1308 دفتر هواپيمائي قشون ايراني به نام اداره هواپيمائي كل قشون ايراني تغيير نام و سازما ن يافت و در آذ ر ما ه 1310 لباس كاركنا ن هوائي ارتش ايران و علائم نظامي آنها تعيين گرديد.

اولين مدرسه تعميرات در سال 1310 در فرودگاه قلعه مرغي راه انداز ي ش د و بالاخره اولين مدرسه خلباني در سال 1311 تأسيس و در سال 1313 شمسي 14 نفر از دانشجويان آن فارغ التحصيل گرديدند.

در سال 1311 اداره هواپيمائي كل قشون ايراني به قواي هوائي تغيير نام داده و سازمان آن شامل يك ستاد تحت عنوان ) اركان حرب قواي هوائي) و دو فوج هوائي نمره يكم و نمره پنجم (معادل تیپ) و بالاخره قسمت هاي فني و كارخانجات هواپيماسازي )كارخانجات شهباز) بود.

در خرداد ماه 1313 فرماندهي قواي هوائي ايران به نيروي هوائي تغيير عنوان يافت و سازمان آن در سال 1315 شامل يك ستاد و سه هنگ هوائي (هنگ يكم مركز، هنگ سوم اهواز، هنگ چهارم مشهد) و بالاخره پارك مركزي شامل كارخانجات هواپيماسازي و آموزشگاه هاي خلباني و فني بود.

در آذر ماه سال 1338 اولين گروه پروازي جت در فرودگاه دزفول شروع به كار كرد (كه در آن زمان پايگاه دوم ناميده مي شد) و سپس پايگاه سوم شكاري در همدان، پايگاه چهارم در تبريز، پايگاه پنجم در اميديه، پايگاه هفتم در شيرازي، پايگاه هشتم در اصفهان و پايگاه نهم در بندرعباس احداث و عملياتي شدند كه بعداً پايگاه تبريز به نام پايگاه دوم و پايگاه دزفول به نام پايگاه چهارم شماره گذاري شدند.
در سال 1347 ايستگاههاي رادار و سلاح هاي پدافند هوايي در سازماني به نام فرماندهي پدافند هوائي در نيروي هوائي تشكيل شد كه هر روز توسعه بيشتري مي يافتند، فرماندهي پدافند هوايي متشكل از ايستگاه هاي رادار كرج، رادار تبريز، رادار همدان (سوباشي) رادار بوشهر، رادار دزفول، رادار بهبهان، رادار بندرعباس (گنو)، رادار مشهد، رادار شهرآباد، رادار بابلسر و چندين گروه جنگ افزار پدافند هوائي مجهز به موشكهاي راداري و حرارتي زمين به هوا و جنگ افزارهاي توپخانه پدافند هوائي تشكيل شد و سازمان هاي ديگري مانند فرماندهي پشتيباني هوائي، فرماندهي آمادي، فرماندهي اطلاعات و شناسايي و فرماندهي پشتيباني مركز؛ اين نيرو را در امور ستادي، آموزشي و آمادي پشتيباني مي نمودند.

نيروي هوائي ايران از دهة 1340 به بعد با سرعت توسعه يافت و داراي آخرين مدل هواپيماهاي شكاري و هواپيماهاي ترابري سنگين شد و مي توان گفت كه قدرتمندترين نيروي هوايي در منطقه خاورميانه و بسياري ديگر از كشورهاي جهان محسوب مي گرديد. نيروي هوائي ايران در اواخر سال 1354 داراي بيش از چهارصد فروند انواع هواپيماي شكاري و شكاري بمب افكن و رهگير اف/ 5، اف/ 4، اف/ 14 و حدود يكصد فروند هواپيماهاي ترابري سنگين و تعدادي بالگرد و هواپيماهاي سبك بود.

آموزش مقدماتي خلبانان در ايران و دورة تكميلي در بهترين دانشكده هاي خلباني آمريكا و گاهي در پاكستان صورت مي گرفت خلبانان ايراني داراي آموزش خيلي خوب و تجارب پروازي مطلوب بودند. تعميرات اساسي هواپيماها در كارخانجات سازنده آنها در آمريكا انجام مي شد. البته كاركنان فني ايران هم داراي مهارت به النسبه مطلوبي بودند و دوره هاي متعدد طولي و عرضي را در آمريكا طي مي كردند و به طور كلي نيروي هوائي از نظر قطعات يدكي و مهمات به كشور فروشنده وابسته بود.

شاهد یاران