معرفي توصيفي داستان زخم دار / تقابل ميان ارزش ها و ضد ارزش ها

زخم دار / تقابل ميان ارزش ها و ضد ارزش ها

« زخم دار» نوشتۀ جهانگير خسروشاهي سال 1374 در 3300 نسخه و 294 صفحه توسط كانون فرهنگي و هنري ايثارگران منتشر شد. داستان روايت زندگي اسماعيل، جانبازي است كه چند سالي اسير بوده است. او ار در زمان اسارتش مورد عمل جراحي قرار داده اند تا تركشي را از كنار مغزش خارج كنند. اما بعد از عمل قدرت تكلمش را از دست داده و ظاهراً عصبي كه در مغز مربوط به تكلم مي شود، دچار آسيب شده و او به بيماري الزايمر مبتلا شده است. اين درحالي ست كه اسماعيل هر روز صبح بر سر مزار حبيب –دوست شهيدش- مي رود. بريا او نامه مي نويسد و درنامه ها از سال هاي اسارت خود و آنچه بر او گذشته است مي گويد . اسماعيل يك پايش را در اسارت از دست داده است و بعد از اسارت با ديدن مردم و تغيير احوال آنها دچار غم واندوه و دلتنگي شده است. او به خاطر تصادف با يك ماشين به بيمارستان مي رودودر آنجا با دكتري كه هم سنگرش بوده برخورد مي كند. دكتر به او مي گويد كه به گذشته فكر نكندو حال را دريابد. و لذت ببرد. او از اين كه دكتر و ديگر هم سنگرش،عمار، دچار دنيا طلبي شده اند دلگير مي شود و فكر مي كند كه آدم ها چه زود عوض مي شوند. به ياد مي آورد كه در نوجواني خانواده را بسيار آزار مي داده و در محل نيز جوان آرام و سر براهي نبوده است اما در كورۀ جنگ پخته مي شود و نگرش تازه اي به زندگي پيدا مي كند. او بعد از گذراندن دورۀ آموزشي باز به جبهه برمي گرددو بعد از مدتي اسير مي شود. در طي دوران اسارت چند نفراز دوستان قديمي را پيدا مي كند. آنها در دوارن اسارت بيشتر به هم نزديك مي شوند. سخت ترين شكنجه هاي روحي و جسمي را تحمل مي كنند و انحادشان را از دست نمي دهند. بالاخره بعد از تحمل اين شكنجه ها اسماعيل مبادله مي شود. در طي اسارت ، اسراء هر كدام روايت زندگي خود يا شهادت دوستان شان را تعريف مي كنند. اسماعيل حالا همۀ آنها را مرور مي كند. او نمي خوهد باور كند كه جانبازان به خاطر درصد و منافع مادي در بنياد جانبازان درگير مي شوند. اما از سوي ديگر جانبازان با واقعيت تلخ ديرگي روبه رويند كه ناچارند اين گونه براي گرفتن حق شان تحقير شوند. بالاخره اسماعيل نامه هايش به پايان مي رسد و بعد بنياد، خانه اي به او مي دهدو در اخرين روزي كه به درد دل با حبيب نشسته است، حس مي كند مي توند حرف بزندو قدرت تكلمش را به دست مي آورد. شب هان روز حبيب به خواب اسماعيل مي آيد و گويي با اين خواب همۀ دلتنگي و رخوت اسماعيل پر مي كشدو او به زندگي بر مي گردد. او با ، دوست خواهرش ازدواج مي كندو معلم مي شود؛ شغلي كه سال ها در آرزويش بوده است. بعد نوشته هايش را به مرتضي ، شوهر خواهرش ،مي دهد تا آنها سرو ساماني بدهدو به چاپ برساند. رمان«زخمدار» در قالب نامه و با من راوي روايت مي شود. نامه هايي كه اسماعيل به علت ناتواني در تكلم براي حبيب مي نويسد . نامه ها تمام يك طرفه است. چرا كه حبيب شهيد شده است. اين رمان بيشتر به خاطره نزديك است. نوع روايت خاطره گونه است، با توجه به اين خاطره هاي اسراء ذكر مي شود و براي حبيب جزءبه جزء و دقيق توسط اسماعيل گفته مي شود كه البته توجيهي ندارد و در خدمت داستان نيست. از طرف ديگر ذكر افرادي كه حضور واقعي در جامعه دارند بار خاطره بودن اثر را بيشتر مي كند. نثر اثر نيز بيشتر يك نثر شاعرانه و ادبي است تا نثر داستاني . تصاوير شكنجه ها و دوستي هاي اسراء ، تصاوير جاندار و زيبايي ست اما معلوم نيست به چه دليل همۀ بچه هاي محل اسماعيل در يك زندان جمع شده اند و انگار جمع شدن بيشتر ابزار روايت اسماعيل براي يادآوري خاطرات محله شان است. اعتقاد به زنده بودن شهيد و علم و آگاهي او نسبت به جزء جزء مسائل پيرامون ما باعث مي شود توجيه دلتنگي صرف براي روايت اسماعيل ، توجيه محكمي نباشد. اما تقابل بين كمرنگ شدن ارزش هاي دفاع مقدس و جاري شدن دنيا طلبي به داستان كشش و جاذبه داده است و خسرو شاهي توانستهاست اين تقابل را به خوبي نشان دهد. معلوم است كه دغدغۀ او در اين اثر كمرنگ شدن ارزش هاي والاي دفاع مقدس در گذر زمان است. تغيير نگرش نسبت به زندگي و توجه خاص به كسب درآمدو فعاليت هاي اقتصادي سبب شده تا برخي از جانباران نيز ارزش هاي خود را به فراموشي بسپارند و گرفتار روزمرگي شوند. خسروشاهي توانسته است با قوت به انتقاد از كج روي ها بپردازد. او در «صخره ها و پروانه ها» به مقاومت و ايثار چند تن از پاسداران انقلاب اسلامي در كردستان مي پردازد. در «نفر پانزدهم» باز به وقايعي كه در سال هاي 1358 تا 1360 در كردستان به وقوع مي پيونددد و به اسارت سربازي به نام حسام به دست ضد انقلاب مي پردازد. در محموعه داستان «باغ باور» نگهي جنبي به مسألۀ جنگ دارد و قصدآن، نشان دادن حملات هوايي بعثيون به مناطق مسكوني ، و حتي مكان هاي نماز جمعه و هم سويي منافقان با دشمن است . خسروشاهي در داستان هايش بيشتر بر حواشي جنگ و تأثيرات آن برجانبازان، اسراء و خانواده هاي رزمندگان مي پردازد.

منبع : كتاب "40كتاب"/ معرفي توصيفي چهل داستان دفاع مقدس/ پرويز شيشه گران