نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

واژه شهيد از اسماء الله مي باشد. اين واژه در لغت به معاني مختلف به كار رفته است. در اصطلاح «شهيد مسلماني است كه در راه خدا كشته شود». ادبيات اسلامي به مساله شهادت رويكردي ويژه دارد. در قران كريم ماده شهد يكصدوشصت (160) بار به صورت مشتقات مختلف ذكر شده است و احاديث متعدد نبوي و مروي از ائمه مساله شهيد و شهادت را چون ميراثي عظيم به ما رسانيده است. شعر عربي دوره اسلامي با توجه خاص به اين موضوع، ميزان تعهد خود را به ادبيات متعهد به اثبات رسانده است. حسان ابن ثابت، كعب بن مالك و عبدالله رواحه و شمار كثيري از شاعران مسلمان در اين دوره در پاسداري از حريم دين حق، با ايمان و سلاح لسان به جنگ با كفار رفته و آنگاه كه در صحنه كارزار شاهد نبرد اسلام و كفر هستند، با ترسيم دلاوريهاي جهادگران و دشمن تازيهايشان تاريخي هنرمندانه و مكتوب از آن دوره بر جاي گذاردند، اين اسناد هم اكنون در زمره شواهد تاريخي دوره صدر اسلام محسوب مي شود. با اين رويكرد اين مقاله درصدد تبيين جايگاه شهيد و شهادت در ادبياتي است كه مفتخر به حضور نبوي و علوي بوده است. همچنين نحوه برخورد شهيدان با موضوع شهادت از يك سو و نحوه مشاركت ادبيات در ترسيم مفهوم شهادت و ثبت وقايع تاريخي آن عصر به مصداق «الا الذين آمنوا» مهمترين جهت گيري اين مقال است.

هدف از اين نوشتار معرفي جايگاه ايثار و شهادت در فرهنگ اسلامي و مقايسه آن با مفاهيم همتراز آن در فرهنگ عبراني است. اين مقاله، نخست به بررسي جايگاه ايثار و شهادت در فرهنگ اسلامي مي پردازد و با توجه به اهميت فراوان ايثار و شهادت در منابع معتبر ديني از جمله آيات و روايات و سيره پيشوايان ديني بويژه ائمه اطهار، به اجمال اين موضوع را به عنوان يكي از عناصر عمده فرهنگ اسلامي و عامل حياتبخش دين مورد شناسايي قرار مي دهد.پس از آن،به ارزيابي شهادت در اديان عبراني مسيحيت و يهود مي پردازد. سپس نويسنده با طرح اين ايده كه براي مقايسه و تطبيق اين مفهوم با مفاهيم موجود در ديگر اديان الهي مي بايست اين عنصر را با عنصر همسنگ آن در فرهنگ هاي ديگر مقايسه نمود، كوشيده است تا عنصر همسنگ شهادت را در آيين جديد يهود بيابد و به اين نتيجه مي رسد كه تنها عنصر همتراز شهادت در آيين يهوديت جديد (صهيونيزم)، هولوكاست است. در نهايت، به عنوان درآمدي بر يك پژوهش همه جانبه، بنياد «يادواشم» كه اولين حمايت حقوقي اسرائيل از هولوكاست و مهم ترين مركز تحكيم اين پندار در دنيا مي باشد معرفي مي گردد. در وا پسين بخش نيز با توجه به مطالب ياد شده پيشنهاداتي ارائه شده است.