خاطره‌پژوهی، سنگ بنای ادبیات دفاع مقدس است

به ‌گزارش نوید شاهد، نخستین نشست ادبی شمس در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با حضور جمعی از نویسندگان دفاع مقدس و اهالی علم و ادب و با محوریت بررسی کتاب «نظام‌نامه حرب»، تألیف مرتضی سرهنگی برگزار شد.
مرتضی سرهنگی درباره کتاب نظام‌نامه حرب گفت: این کتاب شامل یکصد و ده فرمان آیت‌الله بلادی بوشهری برای مبارزان تنگستانی در جنگ جهانی اول است که از کتابی با عنوان «لوایح و سوانح» استخراج و منتشر شده است.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری با اشاره به اینکه کتاب لوایح و سوانح دربردارنده مجموعه‌ای از نامه‌ها، اعلامیه‌ها و سخنرانی‌های آیت‌الله بلادی است که در سال 1373، به‌صورت محدود در بوشهر به چاپ رسیده بود، افزود: نکاتی که در این یکصد و ده فرمان آمده است را بدون محدودیت زمانی می‌توان در آداب جنگ استفاده کرد.
وی به معرفی برخی از بندهای این نظام‌نامه پرداخت و بیان کرد: این متن بر مدار دفاع نوشته شده و در بند 22 و 23 آن نیز به تهیه گزارش‌ از حوادث جنگ و عکس‌برداری از میدان‌های نبرد اشاره شده که این امر نشان‌دهنده دامنه ژرف‌نگری این نظام‌نامه در آن زمان است.  
این پیشکسوت ادبیات دفاع مقدس با تذکر بر اینکه گزارش‌نویسی از جنگ در کشور دیر شروع شد، گفت: از حدود سال 1364، گزارش‌نویسی و خاطره‌نویسی دوران جنگ آغاز شد، اما عکاسی از روز اول جنگ برای عکاسان حرفه‌ای شناخته شده بود. در آن زمان، عکس‌ها جنبه اطلاع‌رسانی داشتند و امروزه تبدیل به اسناد تاریخی شدند.
وی ابراز کرد: ادبیات دفاع مقدس در طلایه‌ترین دوران خود قرار دارد. زیرا سربازان زنده‌ و آماده گفت‌وگو و بیان خاطرات خود هستند، از طرف دیگر نویسندگان توانمندی نیز در کشور وجود دارد.
سرهنگی اضافه کرد: اسناد جنگ در دو دسته قرار می‌گیرد؛ اسنادی که به روایت واقعه می‌پردازد و از جمله اسناد نظامی به‌شمار می‌رود و اسنادی که روایت‌های انسانی را نقل می‌کند و ما برای خلق ادبیات دفاع مقدس نیاز به اسناد دسته دوم داریم.
وی درباره دستور زبان جنگ گفت: در دوران جنگ نیاز به دستور زبان تبلیغی، حماسی و شورانگیز بود، چرا که باید مردم برای مقابله با سختی‌ها به هیجان می‌آمدند. اما پس از جنگ، دستور زبان تعقلی است و ادبیات اکنون ما باید با زبان لطیف‌تری صحبت کند.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری به برخی از آثار حوزه ادبیات دفاع مقدس که حاصل دسترنج بانوان اهل قلم است، اشاره کرد و افزود: با ورود بانوان در این حوزه، چهره جنگ از پایه در حال تغییر است و ابعادی از جنگ به تصویر کشیده شده که در آن‌ها خبری از صدای گلوله نیست.
وی با بیان اینکه در حال حاضر، بیش از 40 ناشر تخصصی در حوزه ادبیات جنگ در کشور فعالیت دارند که تاریخ شفاهی دفاع مقدس را گردآوری می‌کنند، گفت: یک مصاحبه‌گر خوب در حوزه ثبت خاطرات دفاع مقدس ابتدا باید مهارت شنیدن داشته باشد و سپس بتواند لحن و زبان راوی خود را به روی کاغذ بیاورد تا اثرش باورپذیر باشد.
سرهنگی به برخی خاطرات ناب و اتفاقات کم‌نظیر در دوران دفاع مقدس اشاره کرد و ادامه داد: امروزه این دفتر بر روی جمع‌آوری خاطرات کار می‌کند، البته این خاطرات می‌تواند دستمایه نوشتن داستان نیز شود. در واقع، گردآوری خاطرات آن دوران ارزش بسیاری دارد، زیرا با خیال‌پردازی به وقایع جنگ نمی‌توان نزدیک شد. همچنین خاطرات، قیمت تمام شده جنگ را به ما نشان می‌دهد.
سیدعلیرضا مهرداد، از نویسندگان دفاع مقدس نیز که به عنوان مجری، اداره این نشست ادبی را برعهده داشت، با تکیه بر مقدمه کتاب نظام‌نامه حرب گفت: این فرمان‌ها بر اساس آیات و روایات و سیره پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در سه جنگ جمل، صفین و نهروان، نوشته شده است. خوشبختانه در طول دفاع مقدس، شاهد اجرایی شدن بسیاری از بندهای این کتاب بودیم و این مسئله بسیار جالب توجه است.
همچنین در این نشست ادبی حوزه ادبیات دفاع مقدس به دسترسی کتابدوستان به بیش از هفت هزار و 200 رکورد منبع مطالعاتی در حوزه جنگ عراق و ایران در سیستم سیمرغ کتابخانه آستان قدس رضوی همچون خاطرات، داستان، نمایشنامه، خرمشهر، شهیدان و...، اشاره شد.
حاضران کتابدوست نیز در این نشست با تقدیر از برگزاری چنین نشست‌های ادبی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، به طرح پرسش‌های خود درباره این کتاب و همچنین دغدغه‌های فعالیت در حوزه ادبیات دفاع مقدس پرداختند که توسط مرتضی سرهنگی به آن‌ها پاسخ داده شد.
همچنین منتخبی از آثار منتشر شده مرتضی سرهنگی همچون  همه چیز درباره جنگ، همسفر شقایق، حرف ما، سفر به قله‌ها و...، در ورودی کتابخانه تخصصی ادبیات در معرض دید عموم علاقه‌مندان گذاشته شده بود.
لازم به ذکر است، نخستین نشست ادبی شمس با حضور مرتضی سرهنگی، یکی از چهره‌های سرشناس کشور در حوزه ادبیات دفاع مقدس، در 19 اسفند 1395، در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی واقع در طبقه منهای یک کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برپا شد.

منبع: آستان نیوز