وزير نفت شهيد رجايي چگونه به شهادت رسيد؟

محمدجواد تندگويان ۲۶ خرداد 1329 در محله خاني آباد جنوب تهران به دنيا آمدوي در سال ۱۳۵۴ براي ادامه تحصيل دانشكده نفت آبادان را برگزيد و پس از فارغ التحصيلي و دوره آموزشي نظام وظيفه، در پالايشگاه نفت تهران مشغول كار شد.شركت در فعاليت هاي سياسي منجر به دستگيري وي توسط ساواك و اخراج از پالايشگاه نفت تهران شد.وي در سال ۱۳۵۷مدرك كارشناسي ارشد مديريت را از مركز مطالعات مديريت ايران دريافت كرد و پس از پيروزي انقلاب به وزارت نفت دعوت شد. نمايندگي وزير نفت در مناطق جنوبي ايران و مديريت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب از فعاليت هاي تندگويان تا نخست وزيري محمدعلي رجايي است.

محمدعلي رجايي، نخست وزير وقت، در مهر سال ۱۳۵۹محمدجواد تندگويان را به عنوان وزير نفت به مجلس معرفي كرد و پس از راي اعتماد، وي اداره اين وزارتخانه را بر عهده گرفت.مهندس تندگويان،9 آبان ۱۳۵۹در حالي كه براي بازديد از پالايشگاه نفت آبادان در جنوب كشور بود، در جاده ماهشهر ـ آبادان همراه معاونش و چند مهندس شركت نفت به اسارت نيروهاي ارتش رژيم بعث صدام درآمدند و به زندان هاي اسيران ايراني در عراق منتقل شدند و پس از سالها اسارت توسط رژيم بعثي عراق به شهادت رسيد. در ذيل چگونگي بازگشت پيكر شهيد تندگويان به روايت امير سرتيپ عبدالله نجفياز شخصيت هاي آگاه در اين باره روايت مي شود:«مهندس تندگويان وزير نفت كابينه شهيد رجايي به همراه دو نفر از معاونان خود مهندس يحيوي و مهندس بوشهري اسير شدند اين حادثه در نهم آبانماه 1359 درمسير رفتن به پالايشگاه آبادان دردارخوين نزديكي آبادان اتفاق افتاد. خانواده شهيد تندگويان و مسئولان جمهوري اسلامي ايران تلاش زيادي كردند تا از طريق مجامع بين المللي به خصوص صليب سرخ و مقامات عراقي موضوع را دنبال كنند. ولي اين تلاشها به نتيجه اي نرسيد.

رژيم عراق پس از مدتي اعلام كرد مهندس تندگويان در 12خرداد 1361 در سلول خود خودكشي كرده است اين مساله قابل قبول نبود مهدس تندگويان قبل از انقلاب در زندان ساواك هم به سر برده بود با پيگيري هايي كه ايران از طريق سازمان ملل انجام داد در سال 1364 صليب سرخ به طور متناوب خواستار ملاقات با مهندس تندگويان شد. مقامات عراقي در پاسخ به تقاضاي ملاقات اعلام كردند كه وي اظهار داشته است كه با كسي ملاقات نمي كند و تهديد مي كند كه اگر كسي با وي ملاقات كند دست به خودكشي خواهد زد و تا اينكه در سال 65 يك نفر از نمايندگان صليب سرخ به نام هافلي گر، رئيس عمليات خاروميانه و شمال افريقا هنگام سفر به عراق در مقابل اين ادعاي عراقيها قبول مسئوليت كرد كه اين ريسك را بپذيرد. او براي ملاقات با مهندس تندگويان راهي زندان شد اما عراقيها مانع ورود ايشان به زندان شدند.

تا اينكه در 13 آذر 1370 هيئت پيگيري كه شامل دو تن از اعضاي خانواده مهندس تندگويان يعني پدر و برادر خانم ايشان ، مهندس يحيوي و اعتمادي دندانپزشك مهندس تندگويان براي روشن شدن كامل وضعيت مهندس تندگويان براي مدت 11روز عازم بغداد شدند. پزشك صليب سرخ هم به جمعيت هيئت ايراني پيوست. عراقيها ادعا كردند پس از نگهداري جسد به مدت چهار سال در سردخانه به علت متوقف نشدن جنگ دفن شده است با نبش قبر و كالبد شكافي پزشكان ايراني به اين نتيجه رسيدند كه اطلاعات موجود با جسد ارائه شده مطابقت ندارد. هيئت مزبور پس از مذاكرات مفصل تصميم به بازگشت گرفت وزارت خارجه عراق ضمن قبول اشتباه از سوي مسئولان گورستان خواستار تعويق سفر آنان شد تا جسد واقعي با حضور مجدد پزشك صليب سرخ مورد معاينه قرار گيرد.
سپس جسد دوم در قبرستان الكرخ واقع در 60كيلومتري جاده بغداد ورمادي نبش قبر گرديد يك جسد مومياي در تابوت فلزي در آنجا قرار داشت. هيئت ايراني در هنگام نبش قبر متوجه تازه بودن قبر شد عراقيها در پاسخ به اين مسئله گفتند كه ما براي اطمينان از وجود جسد مهندس تندگويان چند روز پيش اينجا را نبش قبر كرديم تا اشتباهي صورت نگيرد معاينه طرفهاي سه گانه يعني ايران و عراق و صليب سرخ نشان داد كه جسد مذكور متعلق به شهيد تندگويان است. پس از قطعي شدن مسئله هيئت ايراني خواستار تحويل وسايل شخصي ايشان شد اما عراقيها مدعي شدند محل نگهداري آن شهيد در بمباران امريكاييها تخريب شده است و كليه لوازم شخصي و مدارك از جمله ريسماني كه با آن خودكشي كرده از بين رفته است.

اين پاسخ عراقيها نشان داد كه دروغ مي گويند زيرا هنگام شهادت دستها و پاهاي وي بسته بود كه نتواند آنها را حركت دهد بر اثر فشار به ناحيه قفسه صدري دنده هاي دهم راست و هفتم چپ ايشان شكسته بود آثار طناب باعث شكستگي استخوان لامي و خون مردگي در ناحيه حلق و حنجره شده بود پزشكي قانوني علت شهادت نامبرده را به احتمال قريب به يقين خفه شدگي به وسيله رشته طناب اعلام كرد و سن ايشان در هنگام شهادت را بين 31تا 37 سال ذكر كردند . پيكر شهيد تندگويان در تاريخ 25آذر در عتبات عاليات نجف، كربلا و كاظمين با حضور اعضا هيئت و كاردار سفارت ايران و خانواده شان با احترام طواف داده شد و در تاريخ 29 آذر 1370 در مرز منظريه ـ خسروي به وسيله صليب سرخ و هيئت عراقي تحويل هيئت ايراني گرديد.
منبع: مركز اسناد انقلاب اسلامي