چگونگي خدمات رساني به بازماندگان و قربانيان جنگ در ساير ملل

قوام, حفظ و انتقال فرهنگ جامعه بر عهده هر نسل مسئول و متعهدي است لكن حفظ اين فرهنگ نيازمند ابزارهايي است كه عمدتاً در اختيار نظام سياسي و اجتماعي هر جامعه است. فرهنگ ايثار و شهادت و زنده نگهداشتن ياد و نام شهدا و ايثارگران بخش مهمي از ارزشهاي فرهنگي همين جامعه است. حماسه اي كه در واقعه كربلابه اوج خود رسيد و در دفاع مقدس ظهور ديگري يافت. انتقال ارشهاي برخاسته از اين وقايع همه عناصر و ويژگيهاي يك فرهنگ زنده و پويا را در بردارد كه در هر برهه از تاريخ به گونه اي جلوه مي كند. لذا بايد تلاش كرد با يادآوري و حفظ اين ارزشها و تكريم و بزرگداشت بانيان اين ارزشها، فرهنگ ايثار و از خود گذشتگي را در بطن جامعه جاري ساخت. مقاله حاضر تلاش دارد تا با بيان ضرورت بزرگداشت ايثارگران جنگ و اشاره به برخي از فعاليتهايي كه كشورهاي درگير جنگ در اين خصوص انجام داده اند، به ارايه شيوه هايي براي تكريم و بزرگداشت ايثارگران و خانواده آنان دست يازد.

1. مقدمه بسياري از كشورها در حافظه تاريخي خود، تجربه حداقل يكبار جنگ را ثبت كرده اند. تاريخ هميشه شاهدي آگاه بر اين جنگها بوده است و اين وقايع را به نوعي تحليل نموده است. روابط صلح آميز در پذيرش طرفين از انتظارات يكديگر است و آنگاه كه يكي از طرفين اين انتظارات را برنتابد، روابط متغير شده و در آخرين مرحله ممكن است به جنگ منتهي مي شود. جنگ صرفنظر از مسائل ارزشي و احقاق حقوق انساني، هيچگاه مورد خواست ملتي نبوده است. لكن زمانيكه كشوري در موضع دفاع از امنيت و منافع ملي خود قرار گيرد و ناگزير از جنگ گردد آنگاه اين جنگ نه يك ستيز بلكه دفاعي ارزشمند محسوب مي شود. 2. جنگ ها، حماسه ايثارگري ها و جان بازيها مي ير تمام انواع رفتارهاي بشري از معيارهاي عقلاني خاص خود كه از پيوند اهداف فرهنگي و مقاصد ويژه جنگ طلبي تشكيل مي شود پيروي مي كنند. در پشت آن نوع انگيزه هاي رفتاري كه از فرهنگ نشات مي گيرند، انگيزه عام و جهاني انساني را كه داراي زندگي اجتماعي است مي توان شناخت و آن عبارت از ايجاد هويتي است كه تعلق به افراد هم گروه را به نمايش مي گذارد و افرادي را كه به گروههاي ديگر تعلق دارند به عنوان بيگانه از خود طرد مي نمايد.(مي ير:1375،62) در بسياري از جنگها اين مسئله به لحاظ اخلاقي مد نظر قرار داردو حتي مصمم ترين صلح طلبان نيز بدان اعتقاد دارند كه جنگ تحسين گر فضايل هيجان آور و اصيل است و نيز شهامت، فداكاري، وفاداري، دوستي و درستي در ميان جنگجويان هميشه زبانزد فرهنگها بوده است. دانش بشريت در تمام در طول قرون متمادي اعتقاد به فضايل اخلاقي جنگ داشته است. در جوامع متكي بر نظام كاستها، يا جوامعي كه انواع سلسله مراتب بدين نظام مي گرايند، فضايل جنگي در انحصار دستجاتي است كه جنگجويي و جنگاوري به صورت موروثي از پدر به پسر منتقل مي شده است. اين جوامع با دقت قابل توجهي در پرورش و تربيت نسل جنگجو مي كوشند و اشعار و قصه هاي حماسي آن ها سراسر از احساس افتخار، مردانگي و شجاعت و رشادتهاي جنگجويان كشورشان است. آن ها خود را تنها امين اين فضايل مي دانند و رفتارشان شاهد صادق اين مدعاست.(بوتول:113) برگزاري ايام خاص، از آن جهت كه يادآور حوادثي استكه در آن روزها در تاريخ ملتها گذشته است، به لحاظ فرهنگي و آموزشي بسيار مهم تلقي مي شود. جشنها، بزرگداشتها، اعياد يا سوگواريها تقريباً در كليه فرهنگها با يك هدف" يادآوري" برگزاري مي شود و اين تكرار و يادآوري ها به نوع انتقال فرهنگ از نسلي به نسل ديگر وابسته است و جزء تاريخ يك ملت محسوب مي شود. نسل جديد بايد بداند آسايش و امنيت امروز او مرهون ايثارگريها و فداكاريها و شهادت كساني است كه اين موقعيت را براي او فراهم نموده اند. اين ارزشها به صور گوناگون بايد در نسلهاي جامعه جاري شود. لذا مكانيزمهاي اين جريان با توجه به سطح فرهنگ جامعه قابل تعريف است و در جوامع مختلف به تناسب برخورداري از امكانات سازوكارهاي متفاوتي براي انتقال ارزشها تعريف شده است. احداث موزه هاي گوناگون و به نمايش گذاشتن آثار به جاي مانده شخصي رزمندگان و فرماندهان معروف و مشهور، آلات و ادوات جنگي، احداث مجسمه ها و سنگ نوشته هاي حاوي اطلاعات يا نام درگذشتگان جنگ، تابلوهاي نقاشي، بناهاي يادبود، حفظ آثاري از تخريب شهرها، مانند بناهايي در استالينگراد ناشي از تجاوزات نازيها و يا ساختمان بمب اتمي هيروشيما به نشانه جنايات گسترده آمريكا، نوشتن صدها و هزاران نمايشنامه، فيلمنامه، رمان، كتاب و خاطرات راجع به وقايع جنگ، خلق سريالهاي گوناگون تلويزيوني، فيلمها سينمايي و تئاترهاي جنگي، تهيه و تنظيم سمفونيها، سرودها و مارشهاي جنگي، همه نشاندهنده تلاش و كوشش انسانها براي حفظ و نگهدراي ارزشها و آثار جنگها به شمار مي رود.(چهارمين كنفرانس بررسي دفاع مقدس، 146-145) جنگها آثاري بر جاي مي گذرانند كه بعضاٌ جبران شدني نيستند. آثار جنگ گستره وسيعي را تحت پوشش قرار مي دهد. از آثار و ابنيه هاي قديمي گرفته كه بخشي از فرهنگ ملل به حساب مي آيند تا انسانهايي كه در طي جنگ كشته مي شوند و از حيات طبيعي خود محروم مي شوند، خانواده هايي كه گسسته مي شوند و انسانهايي كه عزيزان خود را از دست مي دهند. در جريان هر جنگ سياستهايي اتخاذ مي گردد كه آثار نامطلوب و ناخواسته جنگ را به حداقل برساند. اين سياستها و برنامه ها در جريان هر جنگ پيش بيني مي شود كه توسط دولت و يا سازمآن هاي غير دولتي طراحي و به اجرا در مي آيد. اين فعاليتها پس از جنگ نيز به گونه اي ديگر ادامه مي يابد. حمايت هاي عاطفي و معنوي اين سازمآن ها ترميم كننده آسيبهاي لايه هاي اعتقادي و ارزشهاي انساني است و حمايتهاي مادي تامين كننده نياز زندگي رزمندگان و خانواده هاي آنان است. اين حمايتها معمولا در چارچوب وظايف و اهداف سازماندهي مي شود. 3. نحوه تكريم و بزرگداشت ايثارگران در ساير جوامع عمده بازماندگان جنگي در كشورهاي مختلف متعلق به جنگ جهاني دوم مي باشند. زيار اين جنگ هم به لحاظ ابعاد و وسعت دامنه جنگ و هم تعداد كشته شدگان بزرگترين جنگ تاكنون محسوب مي شده است. لذا بخشي قابل توجهي از بازماندگان جنگ در كشورهايي كه درگير جنگ جهاني بوده اند به اين نسل تعلق دارند. به تناسب ميزان بازماندگان جنگي در هر كشور فعاليتها مختلفي براي بزرگداشت و تكريم آن ها در نظر گرفته مي شود: آذربايجان آذربايجان نيز يكي از كشورهايي است كه بازماندگان جنگي آن عمدتا در جنگ جهاني دوم حضور داشته اند. تنها برخي از آن ها اخيرا در جنگ هاي آذربايجان و ارمنستان شركت نموده اند كه به اين جمعيت اضافه شده اند. با وجود اينكه هيچگاه آمار دقيقي اس كشته شدگان جنگ ارايه نمي شود اما آمار نشان مي دهد آذربايجان داراي حدود 7000 معلول جنگي و يك ميليون آواره مي باشد. متولي رسيدگي به امور جانبازان در اين كشور كانون بازنشستگان جنگ جهاني دوم وهشت سازمان و بنياد غير دولتي است. همچنين شعبه ويژه اي در رياست جمهوري و هيات دولت وجود دارد كه امور مربوط به تامين اجتماعي بازنشستگان و معلولان جنگ را نظارت و اجرا مي كند. خدمات ارائه شده به بازماندگان جنگ ها در آذربايجان در قالب پرداخت حقوق و مزايا به افراد درجه 1و2و3 خانواده هاي قربانيان، ايجاد اشتغال و كاريابي به معلولين و شركت كنندگان جنگ، ارائه امور آموزش و پرورش، تعاون و امور اجتماعي و خدمات عمومي از قبيل استفاده از وسايل نقليه به صورت رايگان به استثناي بليت هواپيما، كشتي و تاكسي مي باشد. آلمان آلمان به عنوان يكي از مسببين اصلي جنگ جهاني دوم كه در بردارنده بازماندگان جنگي بسياري است، در اين جنگ آسيب هاي جدي ديد و طي آن اين كشور به دو قسمت شرقي و غربي تقسيم شد. در سال هاي پاياني قرن بيستم و با فروپاشي شوروي مجددا آلمان متحد تشكيل شد. با اين حال به آلمان پس از جنگ تا مدت ها اجازه تاسيس ارتش به مفهوم قبلي داده نشد. دولت آلمان تسهيلات ويژه اي به خصوص براي فرزندان قربانيان و مفقودان جنگي قائل شده است. سعي دولت آلمان اين بوده كه فرزندان اين افراد در محيطي مناسب و دور از خانواده شان كه به لحاظ روحي صدمه ديده اند تربيت شوند، لذا در سال هاي پس از جنگ مراكزي تاسيس شد كه متفاوت با پرورشگاه ها با امكانات و رسيدگي ويژه كار تعليم و تربيت اين كودكان را به عهده گرفتند و امكانات اين مراكز به گونه اي بود كه تمامي خانواده ها و زناني كه شوهرانشان را در طول جنگ از دست داده بودند با ميل و اشتياق فرزندان خود را به اين مراكز مي سپردند. در زمينه حمايت از معلولان و مصدومين جنگ نيز در حال حاضر 3200 نفر از نابينايان جنگ 2300نفر از همسران آنان تحت پوشش و حمايت كانون نابينايان جنگقرار دارند. همچنين ارائه خدمات رفاهي و اجتماعي 300000 نفر از خانواده قربانيان جنگ از جمله اختصاص صندلي ويژهبراي معلولان، پيش بيني تردد آن ها به ساختمآن ها و فروشگاه ها، اختصاص محل هاي ويژه پارك اتومبيل در خيابان و پاركينگ هاي عمومي را مي توان نام برد. آمريكا آمريكا نسبت به ساير كشورها مدت طولاني تري را در گير جنگ بوده است. با اين تفاوت كه بخشي عمده اي از عمليات جنگي آمريكا در خارج از خاك اين كشور و در قالب دفاع از منافع آمريكا صورت گرفته است در اين خصوص مي توان به جنگ هاي مكزيك(1848) جنگ داخلي(1866) جنگ هاي هندوستان(1869تا1898) جنگ اسپانيا، آمريكا(1898)، شورش فيليپين(1899)، شورش بوكسر (1900)، بحران كوبا(1909)، اردوكشي تنبيهي به مكزيك(1916)، اردوكشي وراكروز(1914)، جنگ جهاني اول(21-1917)، جنگ جهاني دوم و كره(50-1940)ويتنام و درگيري هاي ديگر(1976-1955)، بحران ايران و لبنان(90-1979)، تهاجم گرانادا، تهاجم پاناما، بحران خليج فارس(1990) و تهاجم سال هاي اخير اين كشور به افغانستان و عراق اشاره داشت. هر فردي(از هر مليتي) كه در نيروهاي مسلح آمريكا باشد و معلول شود، تحت حمايت سازمان سربازان كهنسال و معلول آمريكايي(د.اي.ويDAV) قرار مي گيرد. در اين راستا بيش از 60 اداره مشغول به خدمات رساني به معلولان هستند. عمدتا افسران وظيفه مشغول رسيدگي به چنين اداره هايي هستند. سازمان سربازان كهنسال داراي يك نشريه(روزنامه) بوده كه كليه اخبار مربوط به تغييرات قوانين، مستمري ها و... را به اطلاع كهنه سربازان مي رساند. سازمان سربازان كهنسال آمريكايي برنامه هاي زير را براي افراد تحت پوشش اجرا مي كند: 1. صندوق اعانه بلايا براي حمايت هنگام بلاياي طبيعي 2. اطلاع رساني به سربازان كهنسال معلول براي شركت در گردهمايي(همراه وابستگان) 3. به دليل بروز برخي بيماري هاي خاص بومي در ميان سربازان مشاركت كننده در جنگ ويتنام" برنامه توسعه سربازان كهنسال ويتنامي" پيش بيني شده است. 4. رسيدگي به سربازان كهنسال تر چرا كه با افزايش سن معلولان و مسائل و مشكلات جديدي عارض مي شود. 5. وابستگاه شامل همسر، كودكان، فرزند خواندگان به والدين و فرزندان مدرسه اي تا 23 سال و شوهر زناني كه در جنگ حضور داشته اند تحت پوشش قرار مي گيرند. 6. به معلولاني كه(با شرايطي خاص، مستحق دريافت اتومبيل مي باشند) 8000 دلار كمك براي خريد اتومبيل تعلق مي گيرد. ضمنا با توجه به نوع معلوليت وسايل مورد نياز براي خودروي آنان نصب مي شود. 7. با توجه به نوع معلوليت مسكن تطبيقي خاص ارائه مي شود. 8. هزينه پوشاك كه سالانه مبلغ 534 دلار پرداخت مي شود. 9. در مواردي كه معلول نياز به خدمات آموزشيشغلي داشته باشد، ارائه مي شود 10. مزاياي حقوق سربازان كهنسال هيچگاه كاهش نمي يابد بلكه برعكس افزايش حقوق و تامين اجتماعي متناسب با افزايش مزايا پرداخت مي شود 11. به بازماندگان معلولان فوت شده در صورت داشتن شرايط مستمري پرداخت شده و مورد حمايت هاي قانوني قرار مي گيرند. شماري از مشهورترين بناهاي يادبود جهان در آمريكا ساخته شده است. ديوار ويتنام با فهرست كشته شدگان جنگ ويتنام و استخر بزرگ اكلاهاما سيتي كه به ياد قربانيان بمب گذاري اكلاهاما ساخته شده است و تصوير آسمان را در خود منعكس مي كند، از جمله مشهورترين اين بناها هستند.(خبرگزاري ميراث فرهنگي، 18/10/82) اتريش در كشور اتريش كه آسيب ديدگان دوران جنگ عمدتا مربوط به جنگ دوم جهاني هستند سازمان تامين اجتماعي با سابقه بيش از صد سال داراي ساختاري بسيار پيچيده است و معلولاني كه به سبب جنگ معلول شده اند مي توانند از امتيازات ويژه اي همچون بيمه اجتماعي، كمك هزينه پرستاري، خدمات اجتماعي و پرداخت غرامت اجتماعي برخوردار باشند. كمك هاي ويژه اي نيز به افرادي كه براي استقلال ارتش جنگيده يا قرباني شده اند تعلق مي گيرد. در حال حاضر تعداد افرادي كه با مليت اتريش در جنگ آسيب ديده اند 80 هزار نفر مي باشد، ضمنا در شرايط خاصي بازماندگان اين قبيل معلولان پس از فوت ايشان مي توانند مستمري دريافت كنند. انگلستان نوامبر را در انگلستان poppy day مي نامند. گويا در ساعت 11 چنين روزي در سال 1918 يعني يازدهمين روز از يازدهمين ماه سال جنگ جهاني اول به پايان رسيد.(برخي به همين دليل عدد 11 را عدد پايان جنگ مي دانند). در سال 1915(يعني 3 سال پيش از پايان جنگ) پس از شعر جان مك كري تحت عنوان In Flanders Fields، گل سرخ رنگ poppy به عنوان سمبل كشته شدگان در ميدان شناخته شد. مي گويند اين گل خاصيتي دارد كه بذر آن حتي اگر يك سال هم در خاك بماند رشد نخواهد كرد مگر اينكه زمين شخم زده شود(خاك آن بهم بخورد). در سال 1918 خانم مويرا ميخائيل شعري با نام We shall keep the faith سرود و در آن عنوان نمود كه وي براي گرامي داشت كشته شدگان در اين روز گل poppy را به لباس خود مي آويزد. از آن پس هر سال مردم انگلستان در چنين روزي اين عمل را تكرار مي كنند تا ياد و خاطره قربانيان ميدان جنگ را گرامي بدارند. http://persianblog.com)( تاجيكستان يكي از مهم ترين ايام سال براي مردم تاجيكستان روز پيروزي در جنگ يا چنانكه خود تاجيكان مي گويند" روز غلبه" است. سربازان كهنسال جنگ جهاني دوم كه امروز هر كه از آن ها باقي مانده باشد در سنين 70 و 80 سالگي است جمع مي شوند و در مراسم رسمي كه با جديت و رسميت تمام برگزار مي شود شركت مي كنند و مورد تقدير و تفقد مقامات عالي كشور قرار مي گيرند. اين روز نه فقط در تاجيكستان كه در سرتاسر كشورهاي منطقه همزمان بزرگ داشته مي شود با مراسمي تقريبا مشابه. تقديم سبدهاي گل به پاي بناهاي يادبود سربازان گمنام و پيام هاي رسمي و اعطاي امكانات نقدي و جنسي به كهنه سربازان از آن جمله است. در اين روز راديو و تلوزيون طي مراسمي با كهنسالان دوره جنگ گفتگو مي نشينند و خاطرات آنان را از ايام جنگ دوباره زنده مي كنند..(http://persian.kargah.com) تركمنستان مردم تركمنستان در روز هشتم ماه مه «۱۸ ارديبهشت" با دادن صدقه و نذر ياد كشته شدگان جنگ جهاني دوم را گرامي مي دارند و در روز ۹ مه «۱۹ ارديبهشت" جشن پيروزي در اين جنگ را برگزار مي كنند.(همشهري 19/2/82 شماره 3044) پيرمرد تركمن مدال هاي زريني بر سينه نصب كرده و با افتخار از جنگ عليه نژادپرستان آلمان نازي سخن مي گويد. انبوه جمعيت حاضر در آيين گراميداشت خاطره جان باختگان جنگ جهاني دوم از رييس جمهوري گرفته تا مردم عادي او را با احترام و تكريم پاس داشته و به سخنانش گوش مي دهند. مردم تركمنستان دومين ماه بهار هر سال در محل بناي يادبود كشته شدگان جنگ جهاني دوم گرد هم آمده و با نثاردسته هاي گل نسبت به آنان اداي احترام مي كنند. در اين آيين بازماندگان كهنسال اين جنگ مورد تكريم و احترام قرار گرفته و باافزودن يك مدال برسينه هايشان چنين تصور مي شود كه تحمل انبوه مدال هاي اعطا شده به آن ها ديگر برايشان كمي مشكل شده است. بر پايه آمارهاي اعلام شده، نزديك به ۷۰۰ هزار نفر از مردم تركمنستان در جريان جنگ جهاني شركت داشته اند.درباره تعداد كشتهشدگان تركمن در اين جنگ آمارهاي متفاوتي از ۲۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار نفر ذكر مي شود.تعداد مجروحان اين جنگ نيز مشخص نيست ولي نيازف در يكي از سخنرانيهايش گفته است كه هر خانواده تركمن به نوعي از اين جنگ صدمه ديده است. دولت تركمنستان در سال ۲۰۰۰ ميلادي با صدور مصوبه اي تمامي كشته شدگان اين جنگ و بازماندگان آن را" قهرمان ملي تركمنستان" اعلام كرد. در تركمنستان پنج هزار و ۲۱۷ نفر از افرادي كه در جنگ جهاني دوم شركت داشتند، هنوز زنده اند و دولت براي تمامي آن ها مزاياي ويژه اي در نظر گرفته است. درباره مجروحان جنگي باقي مانده از جنگ هاي جهاني دوم و افغانستان نيز دولت تركمنستان سياست هاي حمايتي ويژه اي اجرا مي كند. صفر مراد نيازف رييس جمهوري تركمنستان معتقد است: ما هرگز قهرمانان خود را كه در اين جنگ از خود شجاعت نشان دادند فراموش نخواهيم كرد زيرا آن ها الگوي مناسب وطن دوستي براي نسل آينده ما هستند.نيازف ازقهرمانان كهنسالي كه همواره با افتخار دهها مدال را برسينه هايشان نصب مي كنند، تجليل به عمل مي آورد.اين رزمندگان پيرمرد و پيرزن دربيشتر آيين هاي رسمي و ملي تركمنستان با يونيفورم هاي مزين به مدال هاي مختلف شركت مي كنند. اين گروه ازمردان وزنان كهنسال هنگامي كه بااونيفورم هاي مزين به مدالهاي شجاعت در خيابآن ها ظاهر مي شوند، مردم، ماموران و مقام هاي شهري و كشوري با احترام ويژه با آنان برخورد مي كنند. رزمندگان جنگ در تركمنستان از امتيازات ويژه اي از جمله درمان و داروي رايگان، مقرري بازنشستگي(بيش از ساير بازنشسته ها)، مسكن، برخي ارزاق و مواد غذايي و همچنين استفاده از وسايل حمل ونقل رايگان برخوردارند. دولت تركمنستان باكشورهاي شوروي سابق همچنين توافق نامه هايي امضا كرده اند كه براساس آن بازماندگان جنگ جهاني دوم وافغانستان ازپرداخت هزينه رواديد سفر بين تركمنستان و كشورهاي عضو جامعه مشترك المنافع معاف هستند. گرچه هر روز از تعداد بازماندگان جنگ دوم جهاني در تركمنستان كاسته شده و تكريم وافتخار به تاريخ شوروي سابق دراذهان تركمن ها زدوده و اسطوره و تاريخ باستان قوم تركمن جاي آنرا مي گيرد ولي هنوز خاطره جنگ جهاني دوم، ميليونها جان باخته و معلول اين جنگ با مشعل هميشه روشني كه در پاي مجسمه سرباز گمنام دريكي از پارك هاي زيباي شهر عشق آباد نورافشاني مي كند، زنده و جاويد است.(جمهوري اسلامي 25/9/83) ژاپن از جمله كشورهاي صنعتي در جهان ژاپن است كه پيشرفت علمي و صنعتي خود را اساسا بر روي ويرانه هاي پس از جنگ جهاني دوم بنيان نهاده است. با وجود اثرات نامطلوب بمب اتمي بر ژاپن، با توجه به فرهنگ سخت كوشي و برنامه ريزي در ميان مردم ژاپن اين كشور توانسته تا حد بسياري از آثار ناگوار اقتصادي جنگ بر كشور خود بكاهد. در اين كشور دفتر مديريت و هماهنگي و وزارت بهداشت و رفاه كار در ارتباط با مقرري پرسنل نيروهاي مسلح و خدمات مربوط به پرسنل غير نظامي فعاليت مي نمايد. كه سيستم مستمري ژاپن(شامل نظاميان) را تاريخچه طولاني 119ساله دارد اداره مي نمايد. اين سيستم داراي شرايطي مانند تعليق مستمري، استحقاق دريافت مستمري، قطع مستمري... به صورت مدون مي باشد. عراق كشور ما خاطر جنگ 8 ساله با عراق را در حافظه تاريخي خود ثبت كرده است. عراق نيز تجربه جنگ با رزمندگان ايراني و ايثارگريهاي آن ها را هيچگاه از ياد نخواهد برد. عراق در راستاي حفظ روحيه سربازان خود در طول جنگ تلاش بسياري نمود و پس از كشته شدن سربازان نيزاز امتيازاتي كه براي آنان در نظر گرفت، حق مسكن بود كه بر اساس آن واگذاري منزل مسكوني(آپارتمان) به همسر و به نام فرزندان ثبت مي شود. در همين راستا بايد عنوان نمود، در صورتي كه خانواده اي بيش از يك كشته داده باشد، قطعه زميني با مساحت بيشتري واگذار مي شود. همچنين عدم تخليه منازل نظاميان كشته شده و معافيت از ماليات براي ساخت منزل مسكوني جهت بازماندگان، همين طور پرداخت 30000 دلار جهت ساخت منزل مسكوني از ديگر امتيازات اسكاني و تقديري از كشته شدگان و خانواده هاي آنان مي باشد. از ديگر خدمات ارائه شده به ايشان درمان رايگان در هر نقطه از كشور بوده و خدمات فرهنگي نيز با نامگذاري يك روز با نام شهيد و با اعطاي نشآن هاي شجاعت، سپاسگزاري از ايشان صورت مي پذيرد. خدمات حقوق و مزايا، خدمات آموزشي، امتياز واگذاري خودرو و ديگر خدمات ويژه عمومي از ديگر امتيازات رزمندگان و خانواده هاي آن ها در عراق مي باشد. در كشورهاي ديگر همچون تاجيكستان، تركمنستان، هند، كره جنوبي و شمالي، ليبي، كويت، كوبا، كانادا، و غيره به همين انحا كه در مورد كشورهاي فوق عنوان شد امتيازات خاصي به ايثارگران به تناسب نيازهايشان ارائه مي گردد. بايد متذكر گرديد از يكسو بين كمك به ايثارگران و توسعه يافتگي كشورها، رابطه تنگاتنگي وجود دارد و هر قدر كشورها از رشد و توسعه سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بيشتري برخوردار باشند امكان خدمات دهي افزون تري به ايثارگرانشان خواهد بود از سوي ديگر با نگاهي به تاريخ برخي از كشورها كه حدود نيم قرن از جنگ هاي ميهني و استقلال طلبانه آن ها مي گذرد، همچنين كشورهايي كه هر روز به دلايل سياست هاي دولتمردان آن ها با بهره گيري از امكانات نظامي و نيروي انساني خود ردپايي از جنگ و خونريزي در نقاط مختلف جهان به جاي مي گذارند، تداوما سياست ها و روش هاي جديدي براي بزرگداشت نيروهاي نظامي، آسيب ديدگان جنگ ها و خانواده هاي كشته شدگان خود اتخاذ مي نمايند.(دنياي اقتصاد 21/11/83) برخي از مراسم براي يادآوري ايثارگري هاي رزمندگان جنبه جهاني دارد. از جمله كاربرد گاز كلرين توسط نيروهاي آلماني عليه نيروهاي متفقين در جنگ اول جهاني، منجر به مرگ هولناك بيش از پنج هزار نفر و مصدوم شدن ۱۵ هزار نفر از سربازان فرانسوي و كانادايي شد كه يكي از نقاط تاريك تاريخ به شمار مي رود. اين روز كه همان ۲۲ آوريل ۱۹۱۵ است اكنون ميان مردم جهان به عنوان «روز تولد جنگ افزار شيميايي» The Birthday of chemical warfar ياد مي شود و سال ها است كه اين روز در اين شهر با برگزاري مراسمي بزرگ و با حضور صلح طلباني از سراسر جهان گرامي داشته مي شود. در اين روز از سازمآن هاي غير دولتي كه بر عليه بمبهاي شيمايي فعاليت دارند دعوت به عمل مي آيد.(http://persian.kargah.com) ساخت تنديسي از سرباز گمنام كه بيانگر از خود گذشتگي و ايثار سربازاني است كه نامشان بر همه مكتوم ماننده است ساختن اين گونه تنديسها از جمله شيوه هايي است كه براي تكريم شهداي گمنام در غالب كشورها از آن استفاده مي شود. ايران در كشور ما نيز تاسيس نهادهايي نظير بنياد شهيد انقلاب اسلامي و سازمان امور جانبازان به فرمان حضرت امام(ره) و ستاد امور آزادگان از جمله آن هاست و اخيرا با ادغام نهادهاي ايثارگري تشكيلات سازماني منسجمي براي حمايت از ايثارگران به وجود آمد. ابعاد مختلف داخلي و خارجي جنگ ها، كيفيت و تاثيرات آن بر سرنوشت سياسي كشورها، همچنين نتايج بين المللي آن را تشريح و ارزشگذاري نمايد. با وجود گذشت 15 سال از پايان جنگ ايران و عراق، مردم كشور ما نيز خاطرات جنگ با عراق را از اذهان خود پاك نكرده اند. بنياد شهيد و جانبازان امروز از مهم ترين سازمآن هاي متولي رسيدگي به مسائل ايثارگران و بازماندگان جنگ مي باشد. اين سازمان فعاليتهاي زيادي در اين خصوص انجام داده است كه در حوزه هاي مختلف قابل بحث و بررسي است و از چارچوب اين مقاله خارج است. در پايان به برخي از شيوه هاي تكريم و بزرگداشت ايثار گران اشاره مي شود. به اميد زماني كه انتظارات صلح طلبانه جوامع جايگزين زياده خواهي هاي جوامع متجاوز گردد. 4. نتيجه گيري و ارايه شيوه ها هر جنگي محمل عناصر فرهنگي از جمله دست نوشته ها، اشعار، اصطلاحات، نمادها،.... مي باشد. حفظ اين آثار و اشاعه آنان يادگار ايامي است كه احداث امكان خاصي در قالب موزه كه در آن ها آثار و خاطرات و افتخارآفرينيهاي ايثارگران، رزمندگان و شهدا نگهداري يا به نحو هنري به نمايش گذاشته شود. اين موزه هاي بايد به گونه اي طراحي شود كه نمايانگر صحنه هاي نبرد، حوادث و وقايع جنگ و نقش و عملكرد كليه نيروهاي مسلح درگير در جنگ باشد و در عين حال نشانگر وحدت و انسجام جبهه، پشت جبهه و مشاركت اقشار مختلف مردم در دوران دفاع مقدس هشت ساله باشد. گرچه فعاليتهاي بسيار زيادي در خصوص تكريم و بزرگداشت ايثارگران انجام شده است لكن برخي از روشهاي به نظر مي رسد مي تواند در حفظ خاطرات جنگ و رفتار ايثارگرانه، فداكاريها و از جان گذشتگيهاي رزمندگان جنگ موثر باشد. از جمله اين روشها مي تواند به موارد ذيل اشاره داشت: ـ نگهداري شهرك كوچك يا مناطقي ازيك شهر و حتي ساختمان ويران شده در جنگ، كه در ظاهر اين كار در شهرهاي خرمشهر، قصر شيرين، سرپل ذهاب و مريوان انجام شده است. وجود چنين محلهايي بيانگر و يادآور هجوم دشمن و آثار تخريبي آنان بر چهره شهرهاي ياد شده بوده است. ـ ايجاد شناسنامه بازسازي بناها، اماكن تاريخي، تاسيسات، كارخانه ها، مدارس و مساجد يا ايجاد يك بناي يابود يا لوح سنگي، حداقل اطلاعات لازم را از چگونگي تخريب و زمان وقوع آن حوادث و خاطرات به منزله شناسنامه احداث به دست مي دهد و در مدخل ورودي آن ها نصب مي شود تا بيانگر آن حادثه باشد. ـ ايجاد مركز هنرهاي تجسمي دفاع مقدس براي فعاليتهاي هنرمندان متعهد و علاقمند در راستاي طراحي، برنامه ريزي و خلق آثار تجسمي و حجمي. اين مركز در ايجاد مراكز يادبود، بناهاي يادبود، ماكتهاي عمليات و صحنه هاي نبرد و نيز طرحهاي گرافيكي، نقاشي و تصويري از حوادث حماسي جنگ و طارحي آرمها و نشآن هاي نمادين، مدل و لوحها، نقشهاي برجسته حكاكي،تمرهاي بادبود و پوستر آلبومهاي كلكسيون جنگ نقش موثر دارد. ـ ايجاد تسهيلات در محيط كار ايثارگران به گونه اي كه متناسب با وضعيت جسماني آنان طراحي باشد با توجه به ناتواني هاي جسماني بسيار ضروري است. ـ تدوين قوانين معين براي همگاني كردن بهداشت و درمان براي همه آحاد جامعه از جمله معلولين مادرزاد يا معلولين و خسارت ديدگان جسمي ناشي از جنگ در فراهم آوردن آسايش و آرامش آنان قدم موثري است. ـ تدون قوانين ومقرراتي كه امر توانبخشي معلولين و مجروحين جنگي را افزايش دهد و با استفاده از فن آوريهاي پيشرفته امكان زندگي بهتري راب براي آنان فراهم آورد. ـ گسترش و تجهيز مراكز توانبخشي مخصوص جانبازان و توجه به مشكلات آن ها از جمله مشكل اشتغال به دليل ناتواني هاي جسماني آنان ـ ايجاد تسهيلاتي از جمله استراحت ضمن كار، حق تقليل ساعات كار، امكان استفاده از مرخصي هاي ويژه درماني براي ايثارگران ـ تخصيص درصدي از پرسنل سازمآن هاي مختلف دولتي به جذب ايثارگران ـ ايجاد مركزي براي توليد فيلمهاي سينمايي دفاع مقدس، و تهيه آرشيوي جامع و غني از فيلمهاي گرفته شده در جنگ و عمليات گوناگون تهيه فيلم از زندگي فرماندهان، آزادگان و شهدا. ـ ايجاد مركز سرودهاي، نوحه ها، موسيقي و موزيك نظامي جنگ و دفاع مقدس. ـ ايجاد مركز نشر آثار فرهنگي، هنري، تاريخي، علمي و نظامي در خصوص جنگ و فعال نمودن عرصه ها و مجامع ادبي چون شعر، نويسندگي در قالبهاي داستان ورمان، خاطره، گزارش و حمايت از ناشران اين گونه آثار.(اديبي سده:164) 5. منابع 1. اديبي سده، مهدي(1381)، جامعه شناسي جنگ و نيروهاي نظامي، تهران، سمت 2. بوتول، گستون(1370) جامعه شناسي جنگ، ترجمه فريدون سرمد، تهران، معين 3. جمهوري اسلامي، روزنامه، 25/9/83 4. خبرگزاري ميراث فرهنگي، 18/10/82 5. شهبازي ـ پيرخايفي ، تكريم رزمندگان و ايثارگران جنگ در ساير ملل ، تهران، دنياي اقتصاد. 6. مي ير، پيتر(1375) جامعه شناسي جنگ و ارتش، ترجمه عليرضا ازغندي، محمد صادق مهدوي، تهران، قومس 7. همايش دفاع مقدس(1374) 8. همشهري 19/2/82 شماره 3044 9. http://persian.kargah.com/archives/003044.php 10. http://persianblog.com/?date=13820825&blog=mmsa

نويسنده: تهمينه شاوردي ...... . هيات علمي پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي جهاددانشگاهي