پديدة صهيونيسم در انديشه و آثار امام خميني (ره)

از ديدگاه سياسي امام خميني (ره)، اگر تأسيس حكومت اسلامي، اولويت اول براي ايشان در ايران بود، در خارج از كشور، آزادي بيت المقدس و سرزمين فلسطين، مهم ترين دغدغة فكري و عمل سياسي ايشان را تشكيل مي داد.
يكي از اختلافات اساسي امام با رژيم پهلوي، دربارة نفوذ صهيونيزم در ايران و حضور عناصر اسرائيلي در مناصب دولت پهلوي بود.
به عبارت ديگر، مي توان در انديشه انقلابي و آزادي بخش امام، آزادي ملت ايران و فلسطين را دو ضرورت عيني و اساسي دانست كه بسياري از آثار كتبي و شفاهي و مبارزات سياسي ايشان، مبين اين امر است كه در اينجا اشاراتي به اين موضوع مي شود.

الف: سير اجمالي مواضع امام در مورد اقدامات صهيونيسم
اولين موضع رسمي امام، مقارن با آغاز مبارزات سياسي وي با رژيم پهلوي در ارتباط با عدم همسويي اين رژيم با تحريم نفتي اسرائيل و عدم قطع روابط ديپلماتيك با كشور اسرائيل بود.
امام در مصاحبه اي اينچنين فرموده اند:
“يكي از جهاتي كه ما را در مقابل شاه قرار داده است، كمك او به اسرائيل است … او نفت مسلمين را غصب كرده و به اسرائيل داده است. اين خود از عوامل مخالفت من با شاه بوده است.” (1)
از سال 41 شمسي و در پيام مشهور امام، به مناسبت نوروز 42 به كشته شدن مسلمانان و روحانيت به دست دولت، براي حفظ منافع اسرائيل اشاره شده است. پس از آن امام به مناسبت وقايع مختلف در داخل و خارج از ايران اين مقوله را به طور جدي طرح كرده اند. از جمله در پيام امام دربارة لايحه انجمن هاي ايالاتي و ولايتي از سلطه صهيونيست ها بر منافع و تأسيسات ايران، انتقاد شديدي به عمل آمده است. در همين سال در پاسخ به اصناف شهرستان قم در خصوص مصوبه دولت علم براي روابط اقتصادي با اسرائيل، آن را خطري بزرگ براي اسلام و استقلال كشور دانسته اند. در سال 42 در پاسخ به نامة علماي يزد خطر اسرائيل را بسيار جدي دانسته و همه را به اعتراض عليه اسرائيل و دولت پهلوي فراخوانده اند.
يكي از محكم ترين و تندترين موضع گير هاي سياسي امام در برابر اسرائيل سخنراني مشهور ايشان در مسجد اعظم، پس از آزادي از زندان بود.
“اي ملت دين ما اقتضا مي كند كه با دشمن اسلام موافقت نكنيم، قرآن ما اقتضا مي كند كه در مقابل صف مسلمين با دشمن اسلام هم پيمان نشويم. ملت ما با هم پيماني شاه با اسرائيل مخالف است.” (2)
با كشتار خونين مدرسه فيضيه، امام با سخنراني تاريخي خود، مبارزه با اسرائيل را هم چنان در محور مبارزات خود قرار دادند. (3)
در پيام ماه محرم سال 1343 شمسي، امام رابطه با اسرائيل را ننگ بزرگ شمرده و خواستار وحدت مسلمين براي مقابله با اسرائيل شدند. (4)
در 6/6/1347 امام در پاسخ به نامه گروهي از فدائيان و جوانان مبارز فلسطين، ضمن اعلام وجوب و ضرورت مبارزه با اسرائيل، مجوز استفاده از مصرف زكات و ساير صدقات را براي رفع خطر اسرائيل در كمك به مدافعين و مبارزين را صادر كردند. (5)
صهيونيست ها در 18 اوت 1969، مسجد الاقصي را به آتش كشيدند. امام ضمن محكوم كردن صهيونيست ها، دربارة تجديد بناي مسجدالاقصي اعلام كردند تا زماني كه فلسطين آزاده نشده، مسلمانان آن را تجديد بنا نكنند تا جنايات صهيونيست ها در مقابل چشمان مسلمانان مجسم بماند.
در طول دهة پنجاه شمسي و تا تحولات انقلاب اسلامي، امام همچنان در اعلاميه هاي مختلف و در پاسخ به نامه هاي مردم، دانش جويان و علما، با واجب كردن جهاد بر تمام مسلمين براي آزادسازي فلسطين و حمايت از گروه هاي مبارز فلسطيني، اين امر را در اذهان و افكار عمومي مسلمانان زنده نگه داشت.
اوج صهيونيزم ستيزي امام و حمايتشان از مردم فلسطين در تعيين روز قدس با عنوان روز جهاني مبارزه با مستكبرين، ظالمين و صهيونيسم بود. امام در حركتي ابتكاري و سمبوليك آخرين جمعه ماه مبارك رمضان را روز قدس ناميدند و در بخش هايي از پيامشان آمده است: “روز قدس يك روز جهاني است. روزي نيست كه اختصاص به قدس داشته باشد، روز مقابله مستضعفين با مستكبرين است… تمام ملت ها قيام كنند و اين جرثومه فساد را به زباله دان ها بريزند… روزي است كه بايد همت كنيد كه قدس را نجات دهيم… روز قدس روز اسلام است، روزي است كه بايد اسلام را احيا كنيم و قوانين اسلامي بايد در ممالك اسلامي اجرا بشوند … روز قدس روز جدايي حق از باطل است.” (6)

ب: پديده صهيونيسم
ظهور صهيونيسم در قالب دولت غاصب اسرائيل و تهديد همه جانبه مسلمانان در منطقه موجب تحولات بي شماري در خاورميانه گرديد. از اين پديده و مجموعه رويدادهاي آن در ادبيات روابط بين الملل با عنوان “بحران اعراب و اسرائيل” نام برده شده است. در انديشه امام، صهيونيسم، حركتي است عليه اسلام و مسلمين. تلاش فكري ايشان اين بود كه اين بحران را از يك مقوله عربي، به مقوله اي اسلامي تغيير بيابد.(7) شكي نيست كه چنين تلاشي ناشي از انديشه وحدت اسلامي امام بود و منجر به تحقق عملي آن مي گرديد. از منظر سياسي و نظامي نيز چنين نگرشي موجب قراردادن يك ميليارد مسلمان به جاي صد ميليون عرب در مقابل اسرائيل بود. امام اسلام ستيزي صهيونيزم را بارزترين ويژگي اين حركت، تحت حمايت قدرت هاي استعماري مي دانست. صهيونيزم از ديدگاه ايشان پديده اي سياسي، استعماري، غير مذهبي و جدا از جامعه يهود است. (8) امام مخالفت خود با اسرائيل و صهيونيزم را از مخالفت با دين يهود و يهوديان جدا دانسته حتي احترام به مذاهب ديگر را گوشزد مي كند. (9)
امام صهيونيزم را مولد و ساخته استعمار و استكباري مي داند كه تحت حمايت مستمر در آمريكا قرار دارد. ايشان با اشاره به پيوند صهيونيست ها با بزرگ ترين سرمايه ها و سرمايه داران غرب به ويژه آمريكا، خاستگاه و علت پيدايش اسرائيل اين چنين بيان مي كنند:
“اسرائيل با تباني و هم فكري دولت هاي استعماري غرب و شرق زاييده شد و براي سركوب و استعمار ملل اسلامي به وجود آمد و امروز از طرف همه استعمارگران حمايت و پشتيباني مي شود. انگليس و آمريكا با تقويت نظامي و سياسي و با گذاشتن اسلحه هاي مرگبار در اختيار اسرائيل آن را به تجاوزات پي درپي عليه اعراب و مسلمين برمي انگيزانند.” (10) از ديگر ويژگي هاي صهيونيزم كه در آثار و سخنراني هاي امام تأكيد زيادي بر آن شده، ايدئولوژي از نيل تا فرات است. ايشان، بر اين باور بودند با اشغال فلسطين، لبنان، جولان و عقد قراردادهاي صلح و سازش، تجاوزات صهيونيست ها، خاتمه نخواهد يافت، بلكه آنها به منظور تحقق اسرائيل بزرگ گام برمي دارند و خطرشان متوجه همه خاورميانه و سرزمين هاي اسلامي است. امام ضمن هشدار، به دول عربي منطقه به منظور محو اسرائيل از جغرفياي سياسي، به تجهيز و قيام عليه اسرائيل توصيه نمودند. (11)
در همين زمينه، ايشان با تذكر بازي هاي سياسي آمريكا و اسرائيل در قالب صلح طلبي آن را يافتن فرصت زماني براي برداشتن قدم بعدي به منظور تحقق مقصد شوم صهيونيسم يعني حكومت بر بلاد مسلمين از نيل تا فرات دانستند. (12) اين حركت اسرائيل را همانند حركت آرام يك افعي خزندة خطرناك، تهديد بزرگ براي تصاحب و غارت منطقه ذكر كرده اند. (13)
به طور كلي، از ديدگاه امام، صهيونيسم يعني اسلام ستيزي، مذهب ستيزي، توسعه طلبي، مولود استكبار، جرثومه فساد، ابزار سياسي براي يغماي سرزمين هاي زرخيزو منابع سرشار كشورهاي اسلامي، كه در قالب نقشة شوم از نيل تا فرات به دنبال دست يافتن به دكترين استعماري خويش اند.

ج: نوع و شيوه مقابله با صهيونيسم
در انديشه امام، براي حل قضيه فلسطين، راه حل سياسي و ديپلماتيك پذيرفته نيست، دولت ها و گروه هاي فلسطيني براي احقاق حقوق فلسطينان نبايد به چانه زني ديپلماتيك دست بزنند. تنها با جهاد و مبارزه مسلحانه مي توان اسرائيل را از بين برد، اسرائيل چون غده اي سرطاني است كه تنها راه درمان آن جراحي عميق و كندن و قلع نمودن آن است.
ايشان كساني را كه به دنبال اتخاذ روش هاي سياسي براي حل مسأله فلسطين هستند ملامت كرده و اظهار مي دارند: “من به سران فلسطيني نصيحت مي كنم كه دست از رفت و آمدهاي خودشان برداشته و با اتكا به خداوند متعال و مردم فلسطين و اسلحه خويش تا حد مرگ با اسرائيل بستيزند، چرا كه اين رفت و آمدها موجب مي شود كه ملت هاي مبارز شما دلسرد شوند. شما اطمينان داشته باشيد كه نه شرق به درد شما مي خورد و نه غرب. با ايمان به خدا و تكيه بر سلاح هاي خويش تا حصول خواسته هاي مشروع خويش دست از مبارزه برنداريد.” (14)
امام درد اصلي مسلمين را تفرقه مي دانند، تا جايي كه بيان مي كنند كه اين ضعف موجب زبوني آنها در مقابل اسرائيل شده است در حالي كه اگر مسلمانان متحد بودند، اگر هر كدام يك سطل آب مي ريخت، اسرائيل را سيل مي برد. (15)
يكي از شيوه هايي كه امام براي مهار و مقابله با اسرائيل طرح كردند، ضرورت امتناع از صدور نفت دول نفت خيز اسلامي به اسرائيل و حاميان آنها بود و نسبت به اين امر كه دولت هاي ممالك اسلامي بايد از نفت و ساير امكانات همچون حربه اي عليه اسرائيل و استعمارگران بهره برداري كنند، تأكيد داشت.(16) شايان توجه به اينكه امام زماني چنين شيوه اي را طرح كردند كه هنوز كشورهاي صنعتي، بحث انرژي هاي جايگزين نفت و تعبيه ذخائر استراتژيك را مطرح نكرده بودند. امام مشكل اصلي مسلمين را كه موجب ساير گرفتاري ها و مصائب شده بود، حكومت هاي سرسپرده به ابرقدرت هاي مي دانستند و معتقد بودند كه راه حل آن هم به دست ملت هاست. (17)
امام در خصوص نقش سازمان هاي بين المللي اظهار داشته اند: “مسلمانان ننشستند كه سازمان هاي بين المللي براي آنها كاري بكنند، ملت ها خودشان قيام كنند و حكومت ها خودشان را وادار كنند كه در مقابل اسرائيل بايستند و اكتفا نكنند به محكوم كردن.” (18)
امام رمز پيروزي را شهادت دانسته اند و از آن به يك رمز قرآني كه بدون توجه به حيات مادي، دنيايي و حيواني موجب توفيق و پيشبرد آمال ملت هاست، ياد مي كنند و به ملت ها يادآوري مي كنند كه اين رمز را بايد بفهمند. (19)
امام با ياد كردن از انتفاضه فلسطين و حركت اسلامي و مردمي فلسطين، با عنوان شجره مباركه و كوكب دريه، اين شيوه را كارآمدترين استراتژي براي نابودي صهيونيست ها دانسته، و بر استمرار آن و عدم توقف قيام تأكيد داشتند. (20)

نتيجه گيري
امام هيچ راهي براي مصالحه با صهيونيسم حتي با فرض توبه از اقدامات گذشته باقي نگذاشته ، قيام عمومي ملت ها و دولت هاي پشتيبان ملت فلسطين با استراتژي وحدت اسلامي، اخوت ديني و همچون يد واحده تحت بيرق اسلام و با تأكيد بر هويت ملي و بومي، آنها را مهمترين ضرورت مبارزاتي، براي مبارزه با اسرائيل مي دانند. نابودي بي چون و چراي اسرائيل از طريق جهاد مسلحانه و قيام عمومي، به ويژه قيام ملت فلسطين و تمسك به رمز شهادت و ياري گرفتن از خدا و دين را، پايه هاي اين مبارزه مي دانستند و بيداري ملت ها و مبارزه آنها با سازش دولت ها در مسأله فلسطين، بهترين پشتوانه براي استمرار مبارزه خواهد بود. انتفاضه در حقيقت نمود و ظهور اين انديشه و استراتژي امام خميني بوده است.


پي نوشت:
1. صحيفة نور، ج 4، مصاحبه مورخ16/9/1357.
2. همان، ج 1، ص 77، 25/2/1343
3. همان، ج 1، ص 157 و 154، مورخ 13/3/1343.
4. همان، ج 1، ص 137.
5. همان، ج 1، ص 134.
6. همان، ج 10، ص 113 و 119.
7. همان، ج 17، ص 29، 29/6/61.
8. همان، ج 6. ص 164، 24/2/58.
9. همان، ج 4، ص 219، 24/10/57.
10. همان، ج 1، ص 186، 22/4/51.
11. همان، ج 19، ص 7 و 6.
12. همان، ج 19، ص 7.
13. همان، ج 18. ص 12.
14. همان، ج 16، ص 228، 25/4/61.
15. همان، ج 8، ص 235، 25/5/58.
16. همان، ج 16، ص 197، 24/3/61.
17. همان، ج 12، ص 278، 24/3/59
18. همان، ج 15، ص 262، 25/2/60.
19. همان، ج 5، ص 262.
20. همان، ج 20، ص 179، 21/11/66.

نويسنده:سعيد كرمي