«ایستگاه خیابان روزولت»؛ رویکردی نوین در تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی
به گزارش نوید شاهد؛ این نشست که با حضور محمد محبوبی، نویسنده کتاب و پژوهشگر تاریخ معاصر، امین آریان‌راد، عضو هیئت علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی و هادی قیصریان‌فرد، پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی، برگزار شد، به نقد و بررسی محتوای کتاب و بازخوانی روایت‌های تاریخی مربوط به تسخیر سفارت آمریکا اختصاص یافت. دبیری این نشست را قربانعلی کناررودی، عضو هیئت علمی و رئیس گروه تاریخ معاصر و تاریخ شفاهی پژوهشکده اسناد، بر عهده داشت.
در ابتدای نشست، قربانعلی کناررودی، دبیر نشست، با اشاره به اهمیت تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، این رویداد را یکی از تحولات کلیدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دانست و گفت: این واقعه که از آن به‌عنوان انقلاب دوم یاد می‌شود، تأثیر عمیقی بر مناسبات ایران و آمریکا داشته است. اکنون، پس از گذشت ۴۵ سال، انتشار کتاب ایستگاه خیابان روزولت فرصت مناسبی را فراهم کرده تا این رخداد تاریخی از منظری تازه مورد بازخوانی و تحلیل قرار گیرد.
وی با اشاره به ساختار و محتوای کتاب افزود: این اثر روابط سیاسی ایران و آمریکا از سال ۱۳۵۷ تا دی‌ماه ۱۳۵۹، یعنی مقطع پایان گروگان‌گیری، را بررسی می‌کند. این برهه که به ۴۴۴ روز شهرت دارد، در ۱۲ فصل همراه با اسناد، تصاویر و منابع تاریخی مورد تحلیل قرار گرفته است. کتاب که در زمستان ۱۴۰۲ با تیراژ ۱۵۰۰ نسخه منتشر شده، تلاشی برای بازخوانی این رویداد دیپلماتیک و ارائه رویکردی نوین در تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی است.
در ادامه این نشست، محبوبی، نویسنده کتاب، درباره انگیزه‌های تألیف آن توضیح داد: ایده اولیه این کتاب در تابستان ۱۴۰۰ و با این پرسش شکل گرفت که پرداختن به این موضوع چه ضرورتی دارد.
وی افزود: نخستین ضرورت، فقدان روایت‌ها و پژوهش‌های جامع در این زمینه است. علاوه بر این، تسخیر سفارت آمریکا و روابط دوجانبه ایران و آمریکا در سالهای ۵۷ تا ۵۹ همچنان موضوعی زنده بوده و بر مناسبات کنونی دو کشور تأثیرگذار است. از سوی دیگر، آثاری که در مراکز تاریخ‌نگاری رسمی جمهوری اسلامی تولید شده‌اند، از دقت پژوهشی کافی برخوردار نیستند و برخی ظرافت‌های تحقیقاتی در آنها نادیده گرفته شده است.
سپس، امین آریان‌راد، عضو هیئت علمی، به نقد کتاب پرداخت و بیان کرد: این کتاب از نوع تاریخ رسمی، یا به عبارت دیگر تاریخ مجاز، است. مسئله اصلی کتاب بر موضوع اشغال سفارت آمریکا متمرکز است و عنوان کتاب نیز این نکته را به خوبی نشان می‌دهد.
این عضو هیئت علمی افزود: با این حال، این کتاب به روابط پیشین ایران و آمریکا نپرداخته و موضوعاتی همچون حضور مستشاران آمریکایی، قراردادهای نظامی و فعالیت انجمن‌های مشترک دو کشور را بررسی نکرده است. علاوه بر این، منبع اصلی کتاب، اسناد سفارت آمریکا بوده و از سایر منابع تاریخی استفاده نشده است.
هادی قیصریان‌فرد، پژوهشگر تاریخ انقلاب، نیز با اشاره به نکات مثبت کتاب اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های قابل توجه این اثر، توجه مقام معظم رهبری به آن است. علاوه بر این، نویسنده با قلمی روان و زیبا، از تعابیر مناسبی در عنوان و فصل‌بندی‌های کتاب بهره برده است.
این پژوهشگر در ادامه افزود: سبک نگارش این کتاب کمتر در میان مورخان انقلاب دیده می‌شود و بیشتر به شیوه آثار و خاطراتی شباهت دارد که در خارج از ایران منتشر شده‌اند، مانند شاه اثر میلانی و کتاب‌های مشابه که از زبانی خاص استفاده می‌کنند. همچنین، نویسنده از منابع انگلیسی بهره گرفته و آنها را با نثری شیوا و روان ارائه کرده که این امر جذابیت کتاب را دوچندان کرده است.
این نشست، با طرح پرسش‌هایی از سوی حاضران و ارائه پاسخ‌های تخصصی از سوی نویسنده کتاب پایان یافت.
