روز غمبار هنر متعهد/ عنايت ويژه رهبر انقلاب به شهيد آويني

به گزارش نويد شاهد 20 فروردين 1372 براي اهالي فرهنگ روز بسيار تلخ و غم انگيزي محسوب مي شود چرا كه در اين روز مرتضي آويني راوي مجموعه هاي روايت فتح و نويسنده و سردبير نشريه سوره كه به همراه همكارانش براي ساخت مجموعه تلويزيوني 'روايت فتح' به منطقه عملياتي فكه رفته بود، بر اثر برخورد با مين خنثي نشده، يك پاي خود را از دست داد و بر اثر شدت خون ريزي در راه بيمارستان به شهادت رسيد.

نوشتار زير روايتگر گوشه اي از زندگي سيد شهيدان اهل قلم است:

مرتضي آويني در شهريور سال 1326 در شهر ري متولد شد. تحصيلات ابتدايي و متوسطه ي خود را در شهرهاي زنجان، كرمان و تهران به پايان رساند و سپس به عنوان دانشجوي معماري وارد دانشكده ي هنرهاي زيبا دانشگاه تهران شد. وي از كودكي با هنر نزديكي فراواني داشت؛ شعر مي سرود. داستان و مقاله مي نوشت و نقاشي مي كرد. تحصيلات دانشگاهي اش را نيز در رشته اي به انجام رساند كه با طبع هنري او سازگار بود، ولي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي معماري را كنار گذاشت و به اقتضاي ضرورت هاي انقلاب به فيلم سازي پرداخت.

 تخصص حقيقي در سايه ي تعهد اسلامي به دست مي آيد

شهيد آويني در همين خصوص نوشته است:«حقير داراي فوق ليسانس معماري از دانشكده ي هنرهاي زيبا هستم اما كاري را كه اكنون انجام مي دهم نبايد با تحصيلاتم مربوط دانست. حقير هر چه آموخته ام از خارج دانشگاه است. َبنده با يقين كامل مي گويم كه تخصص حقيقي در سايه ي تعهد اسلامي به دست مي آيد و لاغير. قبل از انقلاب بنده فيلم نمي ساخته ام، اگر چه با سينما آشنايي داشته ام. اشتغال اساسي حقير قبل از انقلاب ادبيات بوده است.
  شروع كار
 
وي در شرح احوالش آورده است: «با شروع كار جهاد سازندگي در سال 58 به روستاها رفتيم كه براي خدا بيل بزنيم. بعدها ضرورت هاي موجود رفته رفته ما را به فيلم سازي كشاند... ما از ابتدا در گروه جهاد نيت مان اين بود كه نسبت به همه ي وقايعي كه براي انقلاب اسلامي و نظام پيش مي آيد.عكس آلعمل نشان بدهيم.
 
 گروه جهاد اولين گروهي بود كه بلافاصله بعد از شروع جنگ به جبهه رفت. دو تن از اعضاي گروه در همان روزهاي اول جنگ در قصر شيرين اسير شدند و نفر سوم، در حالي كه تير به شانه اش خورده بود، از حلقه ي محاصره گريخت. گروه بار ديگر تشكل يافت و در روزهاي محاصره ي خرمشهر براي تهيه ي فيلم وارد اين شهر  شد.
 
 پخش اولين مستند جنگي
 
وقتي به خرمشهر رسيديم، هنوز خونين شهر نشده بود. شهرهنوز سر پا بود. اگر چه احساس نمي شد كه اين حالت زياد پر دوام باشد، و زياد هم دوام نياورد. ما به تهران بازگشتيم و شبانه روز پاي ميز موويلا كار كرديم تا اولين فيلم مستند جنگي درباره ي خرمشهر از تلويزيون پخش شد؛ فتح خون.
 
 كار گروه جهاد در جبهه ها ادامه يافت و با شروع عمليات والفجر هشت، شكل كاملا منسجم و به هم پيوسته اي پيدا كرد. آغاز تهيه ي مجموعه ي زيبا و ماندگار روايت فتح كه بعد از اين عمليات تا پايان جنگ به طور منظم از تلويزيون پخش شد، به همان ايام باز مي گردد.
 
 انگيزه گروه جهاد در ساخت "روايت فتح"
 
شهيد آويني درباره ي انگيزه ي گروه جهاد در ساختن اين مجموعه كه نزديك به هفتاد برنامه است چنين مي گويد:
انگيزش دروني هنرمنداني كه در واحد تلويزيوني جهاد سازندگي جمع آمده بودند آنها را به جبهه هاي دفاع مقدس مي كشاند نه وظايف و تعهدات اداري. روح كارمندي نمي توانست در اين عرصه منشا فعل و اثر باشد. گروه هاي فيلمبرداري ما با همان انگيزه هايي كه رزم آوران را به جبهه كشانده بود كار مي كردند، داوطلبانه و بدون چشم داشت مالي، در كمال قناعت و شجاعت و آماده براي شهادت.
 
 تاسيس "روايت فتح" به فرمان مقام معظم رهبري
 
اواخر سال 1370 « موسسه ي فرهنگي روايت فتح» به فرمان مقام معظم رهبري تاسيس شد تا به كار فيلم سازي مستند و سينمايي درباره ي دفاع مقدس بپردازد و تهيه ي مجموعه ي روايت فتح را كه بعد از پذيرش قطع نامه رها شده بود ادامه دهد.
 
شهيد آويني و گروه فيلمبرداران روايت فتح سفر به مناطق جنگي را از سر گرفتند و طي مدتي كم تر از يك سال كار تهيه ي شش برنامه از مجموعه ي ده قسمتي « شهري در آسمان» را به پايان رساندند و مقدمات تهيه ي مجموعه هاي ديگري را درباره ي آبادان، سوسنگرد، هويزه و فكه تدارك ديدند. شهري در آسمان كه به واقعه ي محاصره، سقوط و باز پس گيري خرمشهر مي پرداخت. در ماه هاي آخر حيات زميني شهيد آويني از تلويزيون پخش شد. اما برنامه وي براي تكميل اين مجموعه و ساختن مجموعه هاي ديگر با شهادتش در روز جمعه بيستم فروردين 1372 در قتلگاه فكه ناتمام ماند.
 
شروع فعاليت هاي مطبوعاتي

شهيد آويني فعاليتهاي مطبوعاتي خود را در اواخر سال 1362، هم زمان با مشاركت در جبهه ها و تهيه ي فيلم هاي مستند درباره ي جنگ، با نگارش مقالاتي در ماهنامه ي «اعتصام»، ارگان انجمن اسلامي آغاز كرد. اين مقالات طيف وسيعي از موضوعات سياسي، حكمي، اعتقادي و عبادي را در برمي گرفت.
 
 مقالاتي نيز در تبيين حكومت اسلامي و ولايت فقيه در ربط و نسبت با حكومت الهي حضرت رسول (ص) در مدينه وخلافت امير مومنان (ع) نوشت و اتصال انقلاب اسلامي را با نهضت انبيا عليهم السلام و جايگاه آن با جنگ هاي صدر اسلام و قيام عاشورا و وجوه تمايز آن از جنگ هايي كه به خصوص در قرون اخير واقع شده اند، و نيز بركات ظاهري و غيبي جنگي و ويژگي رزم آوران و بسيجيان، در زمره ي مطالبي بود كه در « اعتصا» منتشر شد.

 آغاز نگارش كتاب "فتح خون"
مقارن با همين سالها شهيد آويني علاوه بر كارگرداني و مونتاژ مجموعه ي «روايت فتح» نگارش متن آن را برعهده داشت كه بعدها قالب كتابي گرفت با عنوان «گنجينه ي آسماني» او در ماه محرم سال 1366 نگارش كتاب « فتح خون» (روايت محرم) را آغاز كرد و نه فصل از فصول ده گانه ي آن را نوشت. اما در حالي كه كار تحقيق در مورد وقايع روز عاشورا و شهادت بني هاشم را انجام داده و نگارش فصل آخر را آغاز كرده بود به دلايلي كار را ناتمام گذاشت.

سالهاي 1368 تا 1372 دوران اوج فعاليت مطبوعاتي شهيد آويني است. آثار او در طي اين دوره نيز موضوعات بسيار متنوعي را شامل مي شود. هر چند آشنايي با سينما در طول مدتي بيش از ده سال مستندسازي و تجارب او در زمينه ي كارگرداني مستند و به خصوص مونتاژ باعث شد كه قبل از هر چيز به سينما بپردازد. ولي اين مسئله موجب بي اعتنايي او نسبت به ساير هنرها نشد.
 
 تاليف مقالاتي در خصوص ولايت فقيه
 
 آويني دركنار تاليف مقالات تئوريك درباره ي ماهيت سينما و نقد سينماي ايران و جهان، مقالات متعددي در مورد حقيقت هنر، هنر و عرفان، هنر جديد اعم از رمان، نقاشي، گرافيك و تئاتر، هنر ديني و سنتي، هنر انقلاب و ...تاليف كرد كه در ماهنامه ي « سوره» به چاپ رسيد. طي همين دوران در خصوص مباني سياسي، اعتقادي نظام اسلامي و ولايت فقيه فرهنگ انقلاب در مواجهه با فرهنگ واحد جهاني و تهاجم فرهنگي غرب، غرب زدگي و روشنفكري، تجدد و تحجر و موضوعات ديگرتفكر وتحقيق كرد و مقالاتي منتشر نمود.

 شناخت مباني فلسفي لازمه مقابله با تهاجم فرهنگي
 
وي شناخت مباني فلسفي و سير تاريخي فرهنگ و تمدن جديد را از لوازم مقابله با تهاجم فرهنگي مي دانست چرا كه اين شناخت زمينه ي خروج از عالم غربي و غرب زده ي كنوني را فراهم مي كند و به بسط و گسترش فرهنگ و تفكر الهي مدد مي رساند.
 
 
 عنايت رهبري به سيد شهيدان اهل قلم
 
بر اساس اين گزارش مقام معظم رهبري عنايت بسياري به شهيد آويني داشتند و بر اساس گفته نزديكان شهيد ساخت ادامه مجموعه روايت فتح كه با ناهمواري هايي روبرو شده بود با عنايت ويژه ايشان شروع به فيلمبرداري مجدد كرد.

همچنين حضور رهبر معظم انقلاب در مراسم تشييع پيكر شهيد آويني نشان از عمق علاقه ايشان به شهيد آويني حكايت مي كرد كه گوشه هايي از خاطرات حضور رهبر معظم انقلاب در مراسنم شهيد آويني در ذيل مي آيد:  اواخر فروردين 72 بود. پيكر سيدمرتضي بر دوش مردم مقابل حوزه هنري تشييع مي شد... . خودرو حامل رهبر انقلاب در خيابان سميه ايستاد. به رغم مسائل امنيتي، آقا براي احترام از ماشين پياده شدند، كنار پيكر آويني ايستادند و زير لب زمزمه كردند: انا لله و انا اليه راجعون. بعد در جستوجوي خانواده شهيد، نگاهي به اطراف انداختند اما به دليل ازدحام مردم نتوانستند از نزديك خانواده را ببينند.
 
پس از پايان مراسم گفتند: از طرف بنده به خانواده شهيد تسليت بگوييد، گرچه خودم هم در اين مصيبت داغدارم.
 
بعد در حالي كه چشم به تابوت سيدمرتضي دوخته بودند، به راه افتادند.
 
 دستخط رهبر انقلاب
 
چندي بعد، در صفحه اول قرآني كه به خانواده آويني هديه كردند، اين عبارت را به دستخط خود نوشته بودند:

«به ياد شهيد عزيز، سيد شهيدان اهل قلم، آقاي سيدمرتضي آويني كه يادش غالبا با من است.»

رهبر معظم انقلاب همچنين دو هفته پس از شهادت سيد شهيدان اهل قلم  حضرت آيت الله خامنه اي دو هفته پس از شهادت سيدمرتضي آويني در ارديبهشت سال 72 در ديدار با خانواده اين شهيد فرمودند: يك مساله اين است، آن كاري را كه ايشان كرده اند و حاضر و آماده است، چگونه از آن بهره برداري بشود. يك مساله هم اين است كه كار ادامه پيدا كند. آن روز كه ما از اين آقايان خواهش مي كرديم و من اصرار مي كردم كه اين \\\\\\\'روايت فتح\\\\\\\' ادامه پيدا كند، درست نمي دانستم چگونه ادامه پيدا كند.
 
رهبر معظم انقلاب در ادامه فرمودند: بعد كه برنامه ها اجرا شد، ديديم همين است. يعني زنده كردن ارزش هاي دفاع مقدس در خاطرها. آن خاطره ها را يكي يكي از زبان ها بيرون كشيدن و آنها را به تصوير كشيدن و آن فضاي جنگ را بازآفريني كردن. اين كاري بود كه ايشان انجام مي داد و هرچه هم پيش مي رفت، بهتر مي شد. يعني پخته تر مي شد. چون در اين زمينه كار نشده بود. غير از اين بود كه بروند در ميدان جنگ و با رزمنده حرف بزنند. آن كار خيلي آسان تر بود. اين كار، هنري تر و دشوارتر و محتاج تلاش فكري و هنري بيشتري بود كه اول ايشان شروع كرد و بعد كم كم بهتر و پخته تر شد.
 
حضرت آيت الله خامنه اي همچنين فرمودند: من حدس مي زنم اگر ايشان زنده مي ماند و ادامه مي داد، اين كار خيلي اوج پيدا مي كرد. حالا هم بايد اين برنامه دنبال شود. تازه در همين ميدان هم منحصر نيست. يعني بازآفريني آن فضا از راه خاطره ها يكي از كارهاست. در باب جنگ و ادامه برنامه \\\\\\\'روايت فتح\\\\\\\' كارهاي ديگري هم شايد بشود انجام داد.
 
 رهبر انقلاب:نوري را در شهيد آويني مشاهده مي كردم
 
رهبر معظم انقلاب در ادامه مي فرمايند: من با ايشان خيلي كم، هم صحبت شدم. منتها آن گفتارهاي تلويزيوني را از سال ها پيش مي شنيدم و به آنها علاقه داشتم. هرچند نمي دانستم كه ايشان، آنها را اجرا مي كند ولي در ايشان همواره نوري مشاهده مي كردم.
 
ايشان در ادامه افزودند: من يك نور و يك صفا و يك حالت روحاني در ايشان حس مي كردم و همين جور هم بود. همين ها هم موجب مي شود كه انسان بتواند به اين درجه رفيع شهادت برسد.
 
 حضرت آيت الله خامنه اي به خانواده سيد شهيدان اهل قلم فرمودند: وقتي شما مي دانيد كه فرزندتان در پيشگاه خداي متعال در درجات عالي پرواز مي كند، يعني آن چيزي كه همه  عرفا و اهل سلوك و آن سرگشته هاي وادي هاي عشق و شور معنوي و عرفاني يك عمر به دنبالش گشته اند و دويده اند، او با اين فداكاري و اين شهادت به دست آورده و رضوان و قرب الهي را درك كرده است، خوشحال مي شويد كه فرزندتان به اينجا رسيده است. ظ
 
تاريخ اين سرزمين همواره متفكران و انديشمندان بسياري را به خود ديده است اما شايد سالها طول بكشد تا مقتدايي در عرصه فرهنگ همچون شهيد آويني پيدا شود بطوريكه بسياري از هنرمندان و انديشمندان فرهنگي بعد از شهادت وي تصريح كردند كه فرهنگ اين كشور يكي از مهمترين حاميان هنر متعهد را از دست داده است. ياد و خاطره وي گرامي باد.

انتهای پیام