«مقايسه ارزشهاي دانشجويان شاهد و غير شاهد دانشگاه شيراز و دانشگاه علوم پزشكي»

 بيان مسئله:
ساختار خانواده يكي از عواملي است كه در انتقال و شكل گيري ارزشهاي فرزندان قابل توجه است اغلب تحقيقات به نقش والدين و به ويژه پدر در انتقال ارزشهاي خود به فرزندان اشاره نموده اند. يكي از زمينه هاي مورد علاقه روانشناسان تحول نگر، مطالعه خانواده هاي فاقد پدر است. تا همين چند سال اخير اعتقاد بر اين بود كه پدران نقش ناچيزي در رشد و پرورش فرزندان دارند؛ براساس يافته هاي پژوهشي پدران مي توانند پيوند عاطفي خوبي با فرزندان خود برقرار كنند و تأثير قابل توجهي به تحول اجتماعي عاطفي و شناختي آنها بگذارند. فرزندان شهيد به لحاظ شهادت پدر از خرده فرهنگ و نظام ارزشي و اعتقادي خاصي حاكم بر خانواده برخوردار مي باشند. از سوي ديگر به لحاظ غيبت پدر نقش مادر و شخصيت او به طور كلي در انتقال ارزش به فرزندان بارزتر مي شود. با توجه به نكات فوق اين پژوهش در پي پاسخ به اين سوال اساسي است.
1ـ آيا بين ارزشهاي دانشجويان شاهد و غير شاهد تفاوت معني داري وجود دارد؟
2ـ آيا بين ارزشهاي دانشجويان دختر و پسر تفاوت معني داري وجود دارد؟
3ـ آيا تأثير تعاملي جنسيت شاهد و غير شاهد بودن دانشجويان برارزشهاي آنها معني دار است؟
4ـ آيا بين هر يك از ابعاد مختلف ارزشهاي دانشجويان شاهد، غيرشاهد (پيشرفت خانواده ،ارزشهاي مذهبي، تأثير هنجارها، جمع گرايي، هر فرزندي، خانواده محوري و خود كنترلي هيجاني) تفاوت معني دار وجوددارد؟
5ـ آيا بين ابعاد مختلف ارزشهاي دانشجويان دختر و پسر شاهد تفاوت معني داري وجوددارد؟
6ـ آيا بين ابعاد مختلف ارزشهاي دانشجويان دختر و پسر غير شاهد تفاوت معني داري وجود دارد؟

 اهميت و ضرورت تحقيق:
ارزشها نقش بسزايي درشكل گيري شخصيت فرد ايفا مي نمايند به گونه اي كه ارزشهايي كه نوجوانان درزندگي خود تاييد مي كنند، براي سازگاري روانشناختي آنها اساسي و ضروري است، بنابراين شناخت ارزشهاي فرزندان شهيد از اهميت بسزايي برخوردار است. بديهي است كه هر چه مشاور نسبت به ارزشهاي جوانان به ويژه ارزشهاي فرزندان شهيد آگاهي بيشتري داشته باشد بيشتر مي تواند به رويكرد روشن سازي ارزشهاي آنان كمك نمايد.


 اهداف تحقيق:
هدف كلي پژوهش حاضر مقايسه ارزشهاي دانشجويان شاهد و غير شاهد دانشگاه شيراز و اهداف جزيي مقايسه ابعاد هفتگانه نظام ارزشي دانشجويان، مقايسه ارزشهاي دانشجويان دختر و پسر دانشگاه شيراز، بررسي تأثير تعاملي جنسيت و شاهد و غير شاهد بودن دانشجويان برارزشهاي آنان.

 جامعه و نمونه تحقيق:
دو گروه دانشجويان شاهد و غير شاهد در متغير وابسته ارزشها مورد مقايسه قرار گرفتند. تحقيق از نوع توصيفي و به روش علي مقايسه اي صورت گرفت. جامعه تحقيق شامل كليه دانشجويان شاهدو غير شاهد دانشكده هاي مهندسي، علوم انساني و پزشكي دانشگاه شيراز بود. نمونه پژوهش حاضر شامل924 دانشجو(462 دانشجوي شاهد و 462 داشجوي غيرشاهد) دانشكده هاي مهندسي، علوم انساني، هنر، علوم تربيتي و پزشكي دانشگاه شيراز بودند كه به روش نمونه هاي دردسترس مورد بررسي قرار گرفتند.

روش تجزيه و تحليل داده ها:
به منظور بررسي تأثير تعاملي جنسيت شاهد و غيرشاهد بر ارزشها ازتحليل واريانس دو طرفه بين جنسيت شاهد و غير شاهد استفاده شد. در اين تحليل، جنسيت شاهد و غير شاهد متغير مستقل و ارزشهاي دانشجويان متغير وابسته بود. مقايسه ابعاد ارزشها در دانشجويان شاهد و غير شاهد و دانشجويان دختر و پسر با استفاده از آموزن t براي گروههاي مستقل داراي واريانس هماهنگ و از آزمون من ويتني بر روي گروه هاي مستقل داراي واريانس ناهماهنگ استفاده شد.

نتيجه گيري كلي:
يافته هاي پژوهشي براساس سوالات مطرح شده بيانگر آن است كه ارزشهاي دانشجويان شاهد و غير شاهد بطوركلي و همچنين در ابعاد ارزشهاي مذهبي، جمع گرايي و مهر فرزندي با يكديگر تفاوت دارند. به اين معنا كه دانشجويان شاهد از ارزشهاي مذهبي جمع گرايي كمتر و مهر فرزندي بيشتري در مقايسه با دانشجويان غير شاهد برخوردارند. بعلاوه دانشجويان پسر نمرات بيشتري درمقايسه با دانشجويان دختر وارزشها نشان دادند.
لازم به يادآوري است كه مهر فرزندي معرف محبت و مراقبت فرزندان از والدين مي باشد بايد توجه نمود كه همسران شهيد وظيفه اصلي پرورش و بزرگ كردن فرزندان خود را در اغلب موارد به تنهايي بعهده دارند. آنان تمام محبت خود را به پرورش فرزندان خود اختصاص مي دهند. و زندگي آنان در وجود فرزندانشان خلاصه مي گردد. در بسياري از اين خانواده ها مادر بواسطه فرزندان ازدواج مجدد ننموده است و از فقدان حمايت همسر رنج مي برند، شايد به همين دليل است كه دانشجويان شاهد مهرفرزندي بيشتري ابراز نمودند و تعهدبيشتري را نسبت به مراقبت از مادر خود بخصوص در هنگام ناتواني و پيري مادر احساس مي نمايند.



 كاربرد نتايج تحقيق:
1ـ مشاورين بنياد شهيد و همچنين اساتيد مشاور بايد با ارزشهاي دانشجويان شاهد آشنايي داشته باشند، تا در امر مشاوره با آنان ازتكنيكهاي خاص متناسب با زمينه ارزشي آنها استفاده نمايند
2ـ پايين تر بودن ارزشهاي مذهبي و تأثير هنجارها در دانشجويان شاهد لزوم تجديد نظر به نحوه ارائه برنامه هاي آموزشي، هنري و فرهنگي اين عزيزان را روشن مي نمايد. بالا بردن كيفيت برنامه ها ياد شده با بهره گيري ازنظر متخصصين و مشاورين تربيتي و مذهبي امري ضروري است همچنين بالا بردن كيفيت و كميت خدمات مشاور ه اي براي اين عزيزان بايد مورد تاكيد قرار گيرد.
3ـ برگزاري كارگاههاي آموزشي براي دانشجويان شاهد بويژه در خصوص شناخت ارزشها و روشن سازي آنان كمك شايان توجهي به شناخت ارزشها، ضدارزشها و نحوه كنار آمدن با ارزشها متعارض، حل مشكلات زندگي و تصميم گيري بر مبناي ارزشها مي نمايد.

 پيشنهادات تحقيق:
انجام پژوهشهاي آينده حول محورهاي زير پيشنهاد مي گردد:
1ـ بررسي و مقايسه ارزشهاي همسران شهيد و فرزندان آنها.
2ـ مقايسه ارزشهاي فرزندان شاهد با فرزندان خانواده هاي طلاق و فرزندان خانواده هاي كه پدر آنها فوت نموده اند.
3ـ مقايسه ارزشهاي فرزندان شاهد در خانواده هايي كه به مادر، ناپدري، مادر بزرگ، پدربزرگ و ياهر دو زندگي مي كنند.
4ـ بررسي ارزشهاي فرزندان شاهد در ارتباط با متغيرهايي كه مستقيماً با غيبت پدر ارتباط دارند. از جمله سن فرد به هنگام شهادت پدر، ساختار فعلي خانواده اعم از حضور ناپدري،تعداد خواهران و برادران، تربيت، تولد در خانواده و بزرگسالان كه با كودك زندگي مي كنند (مانند پدربزرگ و مادربزرگ) اشتغال مادرو....
5ـ كنترل متغيرهاي نامربوط جهت مقايسه دو گروه متفاوتي كه تنها از حيث حضور و يا شهادت پدر متفاوت باشند. همچنين جدا كردن گروهي كه در خانواده آنهاناپدري حضور دارد.
6ـ بررسي سلسله مراتب ارزش مذهبي فرزندان شاهد در پژوهشهاي آينده.