فراقوميتي مي انديشيد ...

كجا، كي و چگونه با شهيد محمد منتظري آشنا شديد؟
آشنا شدن مستقيم من با حجت الاسلام شهيد محمد منتظري رضوان الله عليه در قبل از پيروزي انقلاب مبارك اسلامي ايران نبوده است. او هميشه مي گفت خيلي دلش مي خواهد با من ملاقات بكند، همان طور كه من رغبت زيادي در ملاقات با او داشتم، ولي اين فرصت بعد از پيروزي انقلاب در ايران دست داد و با او در تهران ملاقات كردم و شيفته شخصيت او شدم و ديدم كه غرق فعاليت و كار و كوشش و مسئوليت هاي بزرگ است. بعد ازپيروزي انقلاب اسلامي و به خاطر حرص او بر اهميت دادن به كار و كوشش در تمامي مناطق مسلمان نشين و مستضعفين ما با هم و در ساعت هاي 2 و 3 بعد از نيمه شب وعده ملاقات مي گذاشتيم تا درباره بعضي امور و مواضع صحبتي بكنيم. شايد مرحوم در آن روزها بيش از 2 يا 3 ساعت نمي خوابيد و الگويي براي كار مستمر و نشاط و كوشش و بيداري بود.
نظر شهيد محمد منتظري درباره اهداف و آرمان انقلابيون عراق چگونه بود؟
شهيد شيخ محمد منتظري رحمت الله عليه عقيده داشت كه جنبش انقلاب اسلامي عراق به چند عامل احتياج دارد: مي گفت عراق فاقد يك شخصيت عراقي كه ملت عراق و جنبش هاي اسلامي با هم و متفقاً رهبري او را تاييد كنند و مانند امام خميني دام ظله باشد، هستند، لذا بايستي حقيقت جنبش ها معلوم شود، چون بعضي خطوط مشكوك براي قضيه عراق كار مي كنند و در مصلحت اسلام هست كه اين خطوط كشف شوند تا در آينده مشكلي ايجاد نكنند. عقيده او با ما يكسان بود. او مي گفت كساني كه در سرنگوني رژيم حاكم در عراق فعاليت مي كنند چند گونه اند: اسلامي و غيراسلامي و از نوع دوم يعني غيراسلامي، دسته اي مخلص و غيروابسته به استعمار هستند، ولي به ايدئولوژي و انديشه اسلامي ايمان و عقيده ندارند و كساني هستند كه با استعمار در ارتباطند و به دستور او كار مي كنند تا جاي صدام را بگيرند. بديهي است در اين حالت مسلمان ها و مستضعفين چيزي عايدشان نخواهد شد، چون صدام كه مي رود مزدوران ديگر جاي او خواهند آمد و از اين طريق بقاء استعمار در عراق ادامه خواهد يافت.
در مورد خط اسلامي ها همچنان كه ما عمل مي كنيم، براي ايجاد هماهنگي و يگانگي ميان شخصيت هاي مخلص اسلامي و جنبش هاي مخلص اسلامي مستقل بايد تلاش كرد، زيرا او مي ديد در ميان اين اسلامي ها ممكن است بعضي از مزدوران و خطوط متاثر و تابع استعمار باشند. به علاوه آن شهيد تاكيد مي نمود كه جنبش اسلامي عراق خالي از هرگونه عناصر مشكوك و وابسته به استعمار است. علي العموم او به همه افراد مخلص خوش بين بود و هدف او ايجاد همبستگي ميان تمامي خطوط اسلامي و ايجاد انقلابي اسلامي و جبهه متحدي ميان تمام گروه هاي اسلامي بود كه همه ما به اين موضوع عقيده داشتيم. اضافه بر آن همكاري با غير مسلمان ها چنانچه مخلص باشند.
آيا با شما در باره خطوط داخلي موجود در عراق و نظام حاكم بر عراق و منطقه صحبتي و بحثي كرده بود؟
ما بسيار درباره اوضاع سياسي و خطوط استعمار كه در عراق و منطقه نفوذ داشتند با مرحوم منتظري صحبت مي كرديم. شهيد با چشم انداز بسيار روشن سياسي خود مي ديد كه در منطقه دو خط حاكم وجود دارند كه خط امريكائي همراه با خط صهيونيستي است. اضافه بر آن با مرحوم منتظري درباره وجود خط انگليس در منطقه نيز صحبت مي شد كه او نيز بر وجود اين خط تاكيد مي كرد و همچنين او عقيده داشت كه سه خط امريكائي و انگليسي و صهيونيستي، بر عراق و منطقه حكومت و تسلط دارند.
آيا در عراق، در ارتباط با انقلاب اسلامي، با شهيد منتظري برنامه هاي مشترك سياسي و فرهنگي و نظامي داشتيد؟
شهيد محمد منتظري از ديرباز و هنگامي كه در نجف اشرف بود، تمامي سعي خود را براي اقامه حكومت اسلامي در عراق و براندازي رژيم مزدور آن به كار مي گرفت، ولي به خاطر اينكه شهيد ما در سرزمين عراق بزرگ نشده بود، تلاش هاي او محصور به اتصال مستمر با مراجع و علما و گروه هاي مختلف بود و از آنها مي خواست فعاليت و كار و انقلاب كنند و دست روي دست نگذارند و خبر فعاليت هاي او در اين زمينه به سمع ما نيز رسيده است. او عقيده داشت كه كارها بايد به تدريج، به راه بيفتند، ولي با اين همه او همواره روي كار و اقدام عملي تاكيد مي كرد. اهتمام ايشان به انقلاب اسلامي در عراق قديمي است و از روزي كه وارد نجف اشرف شد و بدانجا رفت و آمد مي كرد، تمام كوشش هاي او در زمينه همكاري با جنبش هاي اسلامي و انقلابي عراق بود، چون همكاري از صفات مميز و بارز شهيد بود، لذا جنبش اسلامي عراق همكاري خود را با ايشان از ديرباز شروع نموده بود و به طور عموم، نقاط نظر مشتركي در شئون نظامي و سياسي و فرهنگي ميان جنبش اسلامي عراق و شهيد منتظري وجود داشت و همكاري آنها به حد عالي رسيده بود و او در ميان رهبران جوان انقلاب اسلامي به همكاري و همگامي با جنبش ها خيلي مشهور است. او يكي از بنيانگزاران سازمان جنبش هاي آزادي بخش اسلامي و يكي از كساني است كه با تمامي اخلاص و حقيقت، همكاري با جنبش هاي اسلامي عراق را ادامه داد. از خداوند مي خواهيم مسلمين به وسيله كار و تلاش مستقل، جبران از دست دادن شهيد منتظري را بنمايد.
به نظر شما مسائل سياسي جهان در ارتباط با انقلاب اسلامي در عراق چگونه تجزيه و تحليل مي گردد؟
شهيد معتقد بود كه خطوط حاكم در منطقه عبارتند از خط امريكائي و صهيونيستي و انگليسي كه اين خطوط بر حكمرانان و حكومت هاي منطقه تسلط دارند و عراق از اين كشورها مستثني نيست. اين كشور به سبب انقلاب اسلامي مبارك ايران دستخوش تحولات و تغييرات شد و استعمار به علت ترس از تاثير انقلاب اسلامي در عراق، شروع به تقويت نفوذ خود در اين كشور نمود. از طرف ديگر استعمار مي خواست به انقلاب اسلامي ايران ضربه بزند و عراق به صورت مركز نظامي براي اين كار انتخاب شد.
ما با هم در اين موضوع متفق القول بوديم كه امپرياليزم و صهيونيزم و انگليسي ها نمي خواهند انقلاب اسلامي به عراق سرايت كند و عراق را به صورت پايگاهي براي حمله به انقلاب اسلامي درآوردند، همچنان كه ديديم از بدو پيروزي انقلاب اسلامي ايران، عراق شروع به تحريك و خرابكاري در ناحيه خوزستان و كردستان نمود و هنگامي كه خرابكاري و دخالت غيرمستقيم در جمهوري اسلامي مثمرثمر واقع نشد، شروع به جمع كردن بختيار و بقيه نوكران اجانب براي براندازي انقلاب اسلامي ايران نمود، ولي اين كودتا شكست خورد و در نطفه خفه شد. بعد از اينكه ديدند اين حربه موثر واقع نشد، اقدام به تحريك عراق به عنوان وسيله مستقيم از طرف خود در باز كردن جبهه جنگ به طول 1200 كيلومتر عليه انقلاب مبارك اسلامي ايران نمودند و اين جنگ كه سال ها از آن مي گذرد، شروع كننده اصلي اش صدام نبود، بلكه صدام خود يك مزدوراز طرف استعمار جهاني (انگليسي ها، امريكائي ها، صهيونيست ها) در ضربه زدن به انقلاب اسلامي بود.
شهيد منتظري نيز همين عقيده را داشت. او نيز مي ديد كه ما نبايد در مسئوليت خود در طرد استعمار از عراق كوتاهي كنيم. اين مسئوليت هميشگي ماست كه در دفاع از كشور عزيز عراق و بقيه كشورهاي اسلامي فعاليت كنيم. ما احتياج مبرمي به تشكيل جبهه اسلامي در عراق داريم.
اگر خاطره خاصي از شخص ايشان و يا در ارتباط با ايشان داريد بفرمائيد؟
شخصيت شهيد گرامي و عزيز و برادر مجاهدمان حجت الاسلام شيخ محمد منتظري پر از خاطره است و از مشهورترين خصيصه هاي او سادگي و خاكي بودن و اخلاق اوست و خالي بودن او از هر نوع كينه. آدمي كه با او همنشين مي شد، متوجه مي شد كه او از ميان مستضعفين برخاسته است و همچنين آدمي متوجه عمق و قوت ايمان در او مي شد. در رفتار با ديگران، سادگي و صداقت از صفات ويژه شهيد مرحوم منتظري بود.
از ديگر خصوصيات شهيد محمد منتظري مجاهده او در خط جهاني بودن اسلام است. او در اين راه هرگز به مليت و نژاد و كشور خاص ايمان نداشت، بلكه يك مسلمان بين المللي و انترناسيوناليستي و در فكر تمامي كشورهاي اسلامي بود، همچنان كه به فكر ايران بود. اين جهان بيني اسلامي و انترناسيوناليستي يك حقيقت است براي شخص مسلمان كه هر روز در نمازش مي گويد (الحمدلله رب العالمين).
از خصوصيات ديگر شهيد، عمق نگاه سياسي او در قضاياي مختلف است، چون او بسياري از موضوعات سياسي جديد را مطرح مي كرد. در اين خصوص بسياري شخصيت هاي انقلابي و جوانان نظرهائي نسبت به دولت بازرگان داشتند، ولي شهيد منتظري از اولين كساني بود كه نظر محكم و روشنش را در اين خصوص مطرح كرد و گفت دولت بازرگان دولتي نادرست و در خط امريكاست. اضافه بر آن او از اولين كساني بود كه نظرش را به طور واضح نسبت به بني صدر مطرح كرد و بعدا صحت و حقيقت نقطه نظرهايش را ديديم و در اين خصوص، متحمل افترائات و حرف هاي مغرضين درباره پيش بيني و نظرهايش نسبت به مسائل مختلف شد. در اين باره امام خميني(ره) نام مغرضين را به كساني كه عليه شهيد منتظري حرف مي زدند، اطلاق كرد. علاوه بر آن شهيد اولين كسي بود كه به بعضي از شخصيت هاي عراقي هجوم برد و اين ناشي از ايمان او در كشف خطوطي بود كه در آينده براي پيشبرد انقلاب اسلامي عراق خطراتي را به وجود خواهند آورد.
بر ما واجب است به عنوان مسلمان انقلابي درباره شخصيت و خاطرات شهيد محمد منتظري بنويسيم، چون او يك شخصيت معمولي نبود، بلكه او عالمي بود با انديشه و كار و بصيرت و آگاهي. جوانب مختلف شخصيت او بايد بررسي شود تا براي ملت ما الگوئي باشد. از خداوند متعال مسئلت مي نمائيم تا مرا و ديگران را در نوشتن درباره اين شخصيت، براي اشنا كردن هرچه بيشتر توده هاي مسلمان با زندگي اين نوع مرداني كه با خداي خود صداقت و اخلاص نشان دادند و هرچه را كه در توان داشتند، در طبق اخلاص در راه انقلاب اسلامي و انقلاب مستضعفين نهادند،توفيق بدهد.
همكاري شهيد شيخ محمد منتظري با حزب الدعوه اسلامي عراق قبل و بعد از انقلاب اسلامي ايران چگونه بود؟
قبل از پيروزي انقلاب اسلامي همكاري قابل ذكري ميان حزب الدعوه و شهيد منتظري نبود، چون حزب الدعوه در عراق هنوز پايگاه پيدا نكرده بود تا به مرحله انقلاب رسيده باشد، بلكه در حالت آماده شدن براي اين مرحله بود و هنگامي كه كشمكش سياسي شروع شد، همكاري قابل ملاحظه اي وجود نداشت. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و هنگامي كه جنبش اسلامي عراق به حركت افتاد، همكاري ميان دو طرف به مرحله خوبي رسيد. در بعضي مواقع اين همكاري دچار مشكلات مي شد و آن بدين سبب بود كه شهيد منتظري به حزب الدعوه از جنبه رفتار بعضي از اشخاص و جريانات ديگر مي نگريست و ليكن بعد از اينكه متوجه شد كه اينان از حزب الدعوه نيستند و اين رفتارها بيان كننده نظر رسمي اين حزب نيست، همكاري خود را با صداقت و اخلاص و دوستي ادامه داد. ايشان انساني خالي از هر عقده بود و از روي اعتقاد و ايماني كه به مسائل داشت رفتار و عمل مي كرد. و همين طور بود با تمامي جنبش هاي آزادي بخش اسلامي.
من شخصا شروع به نوشتن درباره شخصيت شهيد محمد كرده ام و به دوستان خود پيشنهاد مي كنم از اين كار درباره شهيد پيروي كنند و درباره بارزترين صفات او بنويسند؛ مثلا درباره صبر و تحمل او و درجات تحمل و صبر او در تمامي مراحل زندگي اش و يا درباره وضع مالي و طرز رفتار او با اين موضوع در تمام طول زندگي اش و يا موضع جهاني بودن اسلامي در انديشه ها و شخصيت و فعاليت و كردار او چه قبل و چه بعد از انقلاب و درباره صداقت و سادگي شهيد از طفوليت تا آخر عمر. به طور عموم شخصيت رهبري به چهار و يا پنج و يا شش قسمت تقسيم مي شود و هر قسمتي از طفوليت او شروع مي شود و به مرگ ختم مي شود و من اين پيشنهاد را به دوستان عرضه مي كنم.
و سخن آخر؟
در پايان اين مصاحبه لازم به يادآوري است كه شهيد منتظري با هر گروه اسلامي حتي الامكان همكاري مي كرد و سعي در هماهنگ كردن گروه هاي اسلامي كشورها داشت و اگر احيانا اشتباهات يا خطوط انحرافي و جاسوسي در آن بود تذكر مي داد و در رفع آن مي كوشيد، مگر اينكه از اصلاح خطوط انحرافي مايوس شود؛ بنابراين ارتباط محمد با گروه هاي اسلامي چه ايراني و چه غير ايراني به خاطر تقويت نيروهاي مخلص آن گروه ها بود و اگر احيانا كسي در آن ها ناباب باشد يا خداي ناكرده آن گروه منحرف گردد، ربطي به استاد شهيد ندارد.
نكته ديگر اينكه مصاحبه ها و مقالات درباره شهيد محمد از باب نمونه بود وگرنه دوستان و شخصيت هائي كه در مورد آن شهيد خاطرات جالبي دارند، زيادند و بعضي از آنها از صدا و سيما مصاحبه ها و اظهاراتشان پخش شده است كه در اينجا نيامده. از باب نمونه مصاحبه حجت الاسلام شيخ حسنعلي ابراهيمي كه از تلويزيون در نخستين سالگرد محمد پخش شد و نكات جالبي داست.
ضمناً از دوستان محمد كه در خارج و داخل با محمد همكاري داشته اند و در اينجا اسمي از آنها برده نشده است، پوزش مي طلبيم. آنچه مهم است اينكه اعمال و كارها و افكار خالص هر مسلماني در پيش خدا گم نمي شود گرچه هيچكس از آنها خبر نداشته باشد. ما از فداكاري و همكاري سيد سراج الدين موسوي (فعلا در دفتر امام هستند) كه با سفارش محمد جان خود را كف دست مي گذاشت و جمعي از برادران مسلمان را در دوران اختناق رژيم از خطر ساواك نجات داد و به خارج برد يا براي تعليم به خارج آورد، كمال تشكر را مي نمائيم.