كتابشناسي حماسه تنگستان

معرفي كتاب (ويژه نامه رئيس علي دلواري)


حماسة رئيس علي دلواري
سرودة منسوب به سيد محمد مضطر، با مقدمه، تصحيح و توضيحات محمد دادفر تحت عنوان «حماسه رئيس علي دلواري» كتابي است كه توسط اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان بوشهر منتشر شده است.
كتاب، در ابتدا به اين صورت، به روان پاك شهداي گمنام تقديم شده است:
«دشتمردان دريادلي كه در نبرد با بيگانگان بر خاك سرخ جنوب جان باختند و با خروشا خروش خون شان فرياد سرفرازي سر دادند، اما نامي از خويش بر جاي نگذاشتند...»
اين تقديم نامه چة زيبا، ما را مستقيماً به «سخن اول» رهنمون مي شود:
«مبناي اصلي كتاب حاضر، يك مثنوي حماسي با 414 بيت است. اين مثنوي پيرامون نبردهاي دلاوران جنوبي به ويژه رئيس علي دلواري كه در هنگامة جنگ جهاني اول و اشغال بوشهر (1915م) در مقابل نيروهاي اشغالگر انگليسي به مبارزه برخاسته اند، سروده شده است.
ارزش اين مثنوي بيشتر در اين است كه با كمك آن مي توانيم افكار عمومي مردم آن زمان را بشناسيم و با ديدگاه هاي آنان دربارة نبردها، دلاوري هاي رزمندگان، ماهيت نيروها و ايدئولوژي آن ها آشنا شويم.
در اين اثر كه اساس آن – مانند ديگر منظومه هاي حماسي – بر حماسه پردازي و قهرمان پروري استوار است زمان و مكان و ويژگي هاي قهرمانان از حد و مرز واقعيت درمي گذرد و شاعر كمتر دربند آن است كه مكان و زمان دقيق حادثه را بيان كند و قهرمانان را به گونه اي طبيعي و معمولي به تصوير بكشد.»
نگاهي گذرا بر قهرمان پروري در شعر حماسي، درباره اين مثنوي، مضطر كيست، زمينه تاريخي حماسه رئيس علي دلواري، زندگي قهرمان حماسه، متن مثنوي، توضيحات مثنوي، ضمائم، كتاب نامه و اعلام، اسامي بخش هاي اين كتاب هستند.
دليران خاموش
اگر چه كتاب محسن شريفيان تحت عنوان دليران خاموش (گفت وگو با همايون شهنواز و ديگر عوامل مجموعه دليران تنگستان) مي كوشد به سريال مذكور بپردازد، اما در نفس همين كار نيز اطلاعات و موارد تازه اي را در خصوص مبارزه و شخصيت رئيس علي و قيام جنوب عرضه مي كند، به علاوه اين كه همايون شهنواز (سازنده سريال دليران تنگستان) در لا به لاي ارائه اطلاعات مربوط به تحقيقات خود درباره سريال و نيز هنگام ساخت فيلم مستندي دربارة «خيري» همسر رئيس علي دلواري، نكات جالبي را در اين خصوص بازگو مي كند.
فهرست مطالب كتاب از اين قرار است:
«به عنوان مقدمه، در مورد همايون شهنواز، شناسنامه سريال «دليران تنگستان»، درباره مجموعه «دليران تنگستان»، دليران خاموش/ گفت وگوي محسن شريفيان با كارگردان، روايتي ديگر، گفت وگوي فيروزه ميزاني با همايون شهنواز، چگونه عاشقان ستيزنده را گريم كردم، واسموس، لورنس ايران، بازي در سه نقش متفاوت، حيف كه ديگر شهنواز سريال نمي سازد، گفت وگو با طراح تيتراژ سريال «دليران تنگستان»، نقش سيد مهدي جاي كار بيشتري داشت، گفت وگوي سيد قاسم ياحسيني با منوچهر آتشي، هنوز چشم به راه رئيس علي ام، دليران تنگستان حماسي سريال هاي قبل از انقلاب، روزي هيجده ساعت كار مي كردم، حيف كه ادامه ندادم، همزمان هم فيلم بازي مي كردم و هم سريال، سريالي كه هيچ وقت كهنه نمي شود، به سريال بي اعتنا هستم، درباره ديگر عوامل سريال، نويسنده كتاب «دليران تنگستاني»، پيوند واقعيت ها براي تجّسم تاريخ، گونه اي سفر به انتهاي زمان و تصاوير پشت صحنه سريال»
مطالعاتي در باب تنگستان
«سرزمين دليرپرور تنگستان نامي آشنا براي اهل تاريخ و پژوهش هاي تاريخي است. جايي است كه شيرمردان و مبارزان بزرگ و نستوهي چون سرهنگ باقرخان تنگستاني، شهيد احمدخان تنگستاني، شهيد رئيس علي دلواري، شهيد زائر خضرخان اهرمي و... در آن ظهور كرده، باليده و از استقلال و شرف ايران و ايراني دفاع كرده اند.
تنگستان مفتخر است كه هر گاه استعمارگران اروپايي به جنوب ايران هجوم برده اند، مردمان دلير اين سرزمين عليه آن ها قد علم كرده و به مبارزه با آنان پرداخته اند. از اين روي برخي از نويسندگان معاصر به تنگستان لقب «دژ مبارزه با استعمار» داده اند.»
مطالعاتي در باب تنگستان (مجموعه مقالات) به انتخاب و اهتمام سيد قاسم ياحسيني توسط انتشارات گلگشت در قطع وزيري به زيور طبع آراسته شده است. كتاب مجموعه اي است مفصل و دربرگيرنده مقالاتي ارزشمند همچون: سيماي جغرافيايي تنگستان (مرتضي كرمي) به همراه 3 فصلِ تنگستان و جنوب غربي ايران در عصر صفاريان، تنگستان شناسي و تنگستان پژوهان، تنگستان از نگاه سفرنامه نويسان ايراني و اروپايي (هر سه به قلم سيد قاسم ياحسيني)، مبارزات ضد استعماري مردم تنگستان، جنگ ايران و انگليس (ليوتنان بالارد، ترجمه كاوه بيات)، جنگ جهاني اول، رئيس علي دلواري و تنگستاني ها، عصر رئيس علي دلواري (سيد علي موسوي نژاد)، جنبش رئيس علي دلواري و جنبش هاي مسلحانه ضد استعماري آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين (دكتر ايرج نبي پور)، تنگستان از چند ديدگاه، رساله در احوال اهرم و تنگستان (محمدعلي خان سديدالسلطنه كبابي)، تنگستان (لوريمر)، تنگسير و تنگستان (دكتر سيد جعفر حميدي)، پژوهشي كوتاه در خصوصيات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ٱبادي دلوار (منصور صرافان)، بادهاي محلي تنگستان (حسين زنده بودي)، گياهان دارويي تنگستان (ابراهيم نادري)، خشم طبيعت (مرتضي كرمي)، بازي هاي محلي تنگستان (روستاي چاه پير) (غلام رضا (كرم) عمراني)، بازي هاي محلي تنگستان (مهتاب خالدي)، قلعه ها و قدمگاه هاي تنگستان (حسين زنده بودي)، واقعيات جنگ تنگستان با انگليس (حاج سردار فولادي)، اسارت در تنگستان (فردريك اوكانر- ترجمه: حسن زنگنه)، [قيام ٱيت الله سيد مرتضي مجتهد اهرمي] (سرپرسي كاكس) (ترجمه: حسن زنگنه)، نقش زنان در قيام تنگستان (عبدالكريم نيستي)، بررسي عوامل مؤثر بر پايگاه اجتماعي- اقتصادي زنان در شهرستان تنگستان (غلام حسين كرمي)، دكتر مصدق در بندر بوشهر و قيام تنگستاني ها (سيد قاسم ياحسيني)، تنگستان تاريخ، تنگستان امروز (رحيم جمالي)، تنگستان امروز (تنگستان به روايت آمار)، سيماي اقتصادي- اجتماعي شهرستان تنگستان، سال 1380، رجال و مشاهير تنگستان، رئيس احمدشاه تنگستاني و خاندانش (سيد قاسم ياحسيني)، زندگي و مبارزات باقرخان تنگستاني (سيد قاسم ياحسيني)، احمدخان تنگستاني... (علي مراد فراش بندي)، زندگي و مبارزات علم الهدي اهرمي (دكتر عبدالكريم مشايخي)، زندگي نامه معتقد اهرمي (علي حق شناس)، رئيس علي دلواري (سيد قاسم ياحسيني)، نقش زائر خضرخان امير اسلام در قيام جنوب (داريوش تنگستاني)، سيد اسماعيل آشي، مجاهدي گمنام از تنگستان (سيد قاسم ياحسيني)، ملاعلي تنگستاني(حسين زنده بودي)، خاندان ماحوزي (دكتر سيد جعفر حميدي)، محمدباقر تنگستاني (سيد قاسم ياحسيني)، شيرمحمد تنگسير (رسول پرويزي)، رئيس علي چه پيري (اهرمي)، (دكتر سيد جعفر حميدي)، نگاهي به زندگي و آثار شعله تنگستاني (عبدالرحمان چهار لنگ) و رسول پرويزي (دكتر علي بهزادي).
منبع: شاهد ياران شماره 52
انتهاي پيام/ز