فتح خرمشهر؛ برگ زرینی ازتاریخ ایران

این عملیات با نام «بیت‌المقدس» طی 3 مرحله انجام شد و 25 روز به طول انجامید. رمز عملیات، ذکر مقدس یا علی ابن ابیطالب(ع)بود و در ساعت 30 دقیقه بامداد 10/2/61 آغاز شد. غرب کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر، مناطقی بودند که این نبرد در آن مناطق شکل گرفت. وسعت منطقه عملیات، حدود 6000 کیلومتر مربع بسیار وسیع بود.

مراحل عملیات بیت‌المقدس
این عملیات پس از برنامه‌ریزی دقیق و ساعتها طرح و برنامه آغاز شد و این درحالی بود که هدف اصلی آن، یعنی آزادسازی خرمشهر، اهمیت فوق العادهای داشت. این شهر برای ایران و عراق بسیار مهم بود؛ به عبارت دیگر، خرمشهر، برگ برنده جنگ بود و هر کس بر آن تسلط پیدا میکرد، برتری خود را بر طرف مقابل اثبات می‌نمود؛ از این رو عراق، به طور ویژهای در پی حفظ آن بود و نیروهای بسیاری در آن منطقه، متمرکز کرده بود. ایران نیز که از اهمیت استراتژیک خرمشهر، آگاه بود، برنامهای وسیع و سنگین برای آزدسازی آن منطقه تدارک دیده بود. مرحله اول عملیات در غرب کارون و در 10/2/61 آغاز شد و سرعت عملیات، دشمن بعثی را غافلگیر کرد.

در حقیقت، دشمن هرگز گمان نمیکرد که ایران بتواند با عبور از رودخانه، خود را به جاده اهواز - خرمشهر برساند، اما این امر با دانش نظامی فرماندهان جنگ و ایثار رزمندگان تحقق یافت.
مرحله دوم در16/2/61 روی داد. ایران در این مرحله، حرکت تهاجمی خود را به سوی نوار مرزی آغاز کرد. این قسمت، از جاده اهواز- خرمشهر در غرب کارون آغاز شد. لشکر عراق در این ماجرا محاصره و منهدم شد و افراد بسیاری به اسارت درآمدند. نتایج مهمی از این نبرد، نصیب ایرانیان شد. در این نبرد، نیروهای ایرانی توانستند در 17 کیلومتر از نوار مرزی استقرار یابند. در مقابل، نیروهای عراقی از جفیر، کرخه نور، هویزه و پادگان حمید عقب نشینی کردند و در محور شلمچه - خرمشهر متمرکز شدند.

بعداز دستیابی به این دو پیروزی تاکتیکی مهم نظامی، اکنون زمان حمله نهایی فرا رسیده بود. مرحله سوم عملیات در 24/2/61 آغاز شد.

این عملیات، 10 روز مداوم به طول انجامید و هدف نهایی آن، آزادسازی خرمشهر بود. حمله سنگین نیروهای نظامی ایران، سبب عقبنشینی متجاوزان بعث عراق شد.
مرگ فرماندهان نیروهای عراقی، روحیه آنها را ضعیفتر میکرد و سرانجام در دقایق اولیه بامداد سوم خرداد 1361،با ورود دلاورمردان ایران به شهر، خرمشهر آزاد شد.

دشمن مزدور با تمام امکانات و تجهیزات و با وجود حامیان بسیار، در برابر قدرت ایمان و وحدت ملت ایران شکست خورد و با دادن تلفات و ضایعات فراوان، خرمشهر را به صاحبان اصلی آن،واگذار کرد و گریخت.
از جمله نتایج این عملیات، انهدام کامل 2 لشکر عراق، آسیب دیدن 6 لشکر به میزان 50٪درصد، -کشته و زخمی شدن بیش از 6 هزار نفر مزدور عراقی، اسارت 17499 نفر و انهدام 550 تانک و نفربر، 50 خودرو سبک، دهها عراده توپ، 53 هواپیما، 3 هلی کوپتر ومقادیر زیادی جنگ افزار و مهمات است.
یکی از دلایل شکست عراق، پیشینه ایران بود. عراق، پیش از این به دلیل وضعیت سیاسی داخلی ایران و نتایج سلسله عملیاتهای ناموفق در پاییز و زمستان 1359 به فرماندهی بنی صدر، از نظر استراتژیکی در غفلت کامل به سر میبرد؛ تا آنجا که بسیاری از مقامهای عالی رتبه عراق در طول تابستان 1360 کاملاٌ به این باور رسیده بود که دولت ایران تا پاییز همان سال سقوط خواهد کرد.

واکنش عراق در این باره بسیار جالب است. عراقیها، در 4 خرداد از طریق رسانهها اعلام کردند که نیروهای ما، ایرانیان را گوشمالی دادند و در 3 خرداد تا مرزهای بین‌المللی عقب نشینی کردند. آنهابه جای خرمشهر از عنوان «بندر خرمشهر» استفاده کردند و درباره شکست خود، چیزی نگفتند. پس از آن تلویزیون ایران، صحنههایی از جبهه های جنگ، اسارت نیروهای عراقی و...نشان داد تا همگان از ماجرا باخبر شوند.
صدام پس از شکست در خرمشهر از حاکمان مصر درخواست کمک کرد و گفت که اگر ارتش مصر به بغداد بیاید، وی به استقبال آنها خواهد شتافت.
کشورهای عربی برای اعلام حمایت از عراق و روحیه دادن به صدام حسین، به تبلیغات به نفع وی ادامه دادند. کشورهای غربی نیز که تا آن زمان، چشم و گوش خویش را بر فجایع جنگ تحمیلی بسته بودند، برای آتش بس و ایجاد صلح در منطقه به تکاپو افتادند. آنها پیروزی ایران را خطری برای منطقه وانمود میکردند. اروپایی‌ها در همان سوم خرداد، نگرانی خود را از ادامه جنگ، ابراز داشتند. در واقع، پیروزی اعجاب برانگیز قوای نظامی ایران، سبب شده بود تا آنها بیمناک شوند. و رعب و وحشت بر وجودشان تسلط یابد.

نتایج فتح خرمشهر
نتایج فتح خرمشهر را میتوان چنین برشمرد:
1-تغییر توازن سیاسی- نظامی به سود ایران
این پیروزی و قدرت برتر نظامی ایران در جنگ،برای کشورهای منطقه و دولتهای غربی و آمریکایی و رسانههای آنها به خوبی مشهود بود و نگرانی آنان را برانگیخت؛ زیرا آنها که به نابودی انقلاب، دل بسته بودند، اکنون میدیدند که انقلاب اسلامی، توانسته خود را محکم و استوار نگه دارد. اکنون نگرانی آنها از فروپاشی رژیم بعث عراق و سرنگونی صدام بود.
2-به دست گرفتن ابتکار عمل توسط نیروهای ایران
عملیات آزادی بستان و...اکنون عملیات فتح خرمشهر، سبب شد که نیروهای عراقی، به دفاع روی بیاورند و در انتظار حملات نیروهای نظامی ایران باشند. که وحشت ارتش بعث عراق از توان نظامی ایران باعث می‌شد. قوای نظامی بعث از درون خود نیز ضربه پذیر باشد.
3-تقویت روحیه مردم ایران
با شنیدن خبر پیروزی قوای نظامی ایران و آزادسازی خرمشهر- امید مردم انقلابی ایران دو چندان گشت.
و ملت ایران به جهانیان ثابت کردند که ایران ید واحدی ست در برابر دشمنان این مرز و بوم.
4- تقویت روحیه شهادت طلبی
با پیروزی و آزاد سازی خرمشهر-روحیه شهادت طلبی در بین تمام احاد ملت ایران گسترش پیدا نمود و پیر و جوان برای دفاع از وطن وانقلاب به فرمان امام خویش لبیک گفتنند.
5-بازگشت امنیت برای مناطق جنوب
پس از آزدسازی خونین شهر، مناطق مسکونی جنوب که در برد آتش توپخانه دشمن قرار داشتند از این خطر نجات یافتند. و امنیت در این مناطق برقرار شد.
6-افزایش هماهنگی بین نیروهای ایرانی
در اثر این عملیات، بین نیروهای سپاه، ارتش و بسیج، هماهنگی افزایش یافت و تجارب بسیار مفیدی به دست آمد. که طی هشت سال دفاع مقدس باعث پیروزهای نیروهای مسلح در جنگ شد.
7-تقویت توان نظامی ایران
ایران بر اثر این پیروزی، توان نیروی نظامی خود را تجدید کرد؛ زیرا پیش تر، بخاطر مشکلات بوجود آمده و فعالیت‌های احزاب سیاسی معاند درکشور- این توان رو به ضعف نهاده بود.
8-شکست سیاسی و نظامی عراق
صدام که از حمایت همه جانبه غرب و برخی دولتهای شرقی بهره میبرد، بر اثر این رخداد، وجاهت خود را از دست داد. سرعت عمل نیروهای ایرانی، متجاوزان را غافلگیر کرد. همچنین عبور از کارون، نیروهای عراقی را متحیر ساخته بود؛ زیرا آنها باور نمیکردند که ایران از این مسیر، استفاده کند.
9-از دست رفتن برگ برنده عراق در مذاکرات صلح
عراق، خرمشهر را تصرف کرده بود و قصد خروج نداشت. قصد رژیم اشغالگر بعث عراق، این بود که با این برگ برنده، ایران به پای میز مذاکره بنشاند و از آن امتیاز بگیرد؛ اما با آزادسازی خرمشهر، عزت ایران، بازگشت و عراق، ناکام ماند.
10-ایجاد تهدید برای عراق
عقب نشینی نیروهای متجاوز، سبب شد که مناطق نفت خیز دشمن، در تیررس
نیروهای نظامی ایران قرار بگیرد. بصره ازسوی ایران تهدید میشد و این امر، صدام- را بیش از پیش مضطرب کرده بود.
11-برداشتن مهر سکوت
در تمام مدتی که نیروهای اشغالگر، در قسمت‌هایی از خاک ایران، حضور داشتند، مجامع بین‌المللی سکوت اختیار کرده بودند؛ ولی پس از آزادسازی خرمشهر، آنها به تکاپو افتادند تا از پیشرفتهای بعدی ایران و نابودی رژیم بعث عراق، جلوگیری کنند.
12-افزایش حمایتها از عراق:
کمکهای فراوانی به عراق، سرازیر شد تا صدام، روحیه خود را از دست ندهد. همچنین ممکن بود که بر اثر تضعیف روحیه عراق و شکست آن،. کشورهای منطقه هم از غرب و آمریکا دلسرد شوند؛ از این رو حمایتهای حامیان صدام، به‌رغم این شکست سنگین، افزایش یافت.
چه زیبا گفت فرمانده سپاه خرمشهر سردار شهید محمدجهان آرا؛
بچه‌ها نگران نباشید اگر خرمشهر سقوط کرد دوباره او را پس خواهیم گرفت.
مواظب باشید ایمان تان سقوط نکند.
به راستی ایمان بچه‌ها بود که خرمشهر با آن همه موانع دفاعی نظامی ارتش عراق-
به دست فرزندان ایران زمین آزاد شد.
و امام خمینی رحمت‌الله علیه فرمود: خرمشهر را خدا آزاد کرد.
جمله‌ای که برگ زرینی ازتاریخ ایران شد.
و تا ابد در دفتر افتخارات وطن به یادگار خواهد درخشید.

منبع: روزنامه جمهوری اسلامی