امریکا در راه اندازی جنگ عراق علیه ایران دنبال چه منافعی بود؟

در اینکه امریکا در راه اندازی جنگ ایران و عراق نقش داشته است و یکی از مشوقان و ترغیب کنندگان صدام برای حمله به ایران بوده است، شکی نیست. اما لازم است که این ادعا براساس شواهد و اظهارات مقامات امریکایی بررسی شود.

گواه اول اینکه با وجود قطع روابط دیپلماتیک امریکا و عراق از سال 1968، به دنیال پیروزی انقلاب اسلامی، برزیسکی مشاور امنیت ملی سابق امریکا برای اطلاع از وضعیت عراق و ترغیب این کشور برای آغاز جنگ با ایران، سفرهای مکرری به عراق می نماید، به طوری که روزنامه وال استریت ژورنال در هشتم فوریه 1980 یکی از سفرهای محرمانه برژینسکی را فاش ساخت و روزنامه تایمز لندن نیز در 17 ژوئن 1980 به ملاقات این شخص با صدام اشاره می کند و می گوید: برژینسکی بعد از سفر محرمانه به بغداد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: ما تضاد قابل ملاحظه ای بین امریکا و عراق نمی بینیم، ما معتقدیم عراق تصمیم به استقلال دارد و در آرزوی امنیت خلیج فارس است و تصور نمی کنیم که روابط امریکا و عراق سست گردد.

به هر حال مشاهده می شود که امریکا با وجود اختلافات دیرینه اش با عراق، چنین وانمود کرد که در مقابل آرزوهای همیشگی عراق یعنی تسلط بر منطق خلیج فارس واکنشی نشان نخواهد داد. حتی آن طور که از سخنان برژینسکی بر می آید امریکا موافق آرزوهای صدام است و برژینسکی می خواسته چنین وانمود کند که حرکت صدام برای تسلط بر خلیج فارس باعث سستی روابطش با امریکا نخواهد شد. مسلما منظور برژینسکی حمله به ایران است و الا تسلط بر دیگر شیخ نشین ها همیشه و از طرف هر کشوری مخالف منافع امریکا بوده است و این در جنگ عراق و کویت در سال 1990 به اثبات رسیده است.

شاهد دیگر آنکه، در همین زمان نیز، رفت و آمدها و تماس های مکرری میان مجرمان فراری ارتش ایران با مسئولان دولت امریکا و حکومت بغداد صورت می گرفت که خود نشان دهنده نوعی آمادگی برای تحولات بعد از آغاز جنگ و حمله عراق به ایران بود. در این باره می توان به تماس های مکرر افرادی همچون شاپور بختیار و ارتشبد اویسی با مسئولان امریکایی و عراقی اشاره کرد.

گواه آخر اینکه، روزنامه امریکایی نیویورک تایمز، پنج ماه قبل از آغاز تجاوز عراق، در آوریل 1980 (اردیبهشت 1359) از طرح های مرحله به مرحله امریکا در این زمینه سخن می گوید. این روزنامه می نویسد:

«دولت امریکا پس از شکست عملیات طبس، امکان اجرای سه طرح نظامی بسیار مهم را بررسی می کند. طرح های مزبور عبارتند از: پیاده کردن نیروهای نظامی در شهرهای محل نگهداری گروگان های امریکایی، مین گذاری در میادین صدور نفت و بمباران پالایشگاه های ایران.» نیرویورک تایمز می افزاید: واشنگتن امیدوار است که تحریم اقتصادی و سیاسی ایران بتواند در تیرگی روابط ایران و عراق تاثیر بیشتری داشته باشد.در پایان نیز عنوان می کند: عده ای معتقدند شاید چشم انداز جنگ با کشور نیرومند عراق، ایران را وادار سازد در سیاست خود تجدیدنظر کند.

به هر حال، اظهارات این روزنامه ا مریکایی نز خود می تواند نشان دهنده نیات پنهانی سیاستمداران امریکایی برای تشویق صدام در آغاز جنگ علیه ایران باشد. اما پرسش اساسی این است که چرا امریکا خواهان حمله عراق به ایران بود و چه منافعی را تعقیب می کرد؟

به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن در جریان اشغال لانه جاسوسی (سفارت امریکا) در تهران و شکست مفتضحانه این کشور در طبس، امریکا که ضربات پیاپی و سختی از ایران خورده بود، نه تنها از هر حرکتی که بضرر ایران تمام می شد، استقبال می کرد، بلکه خود نیز به دنبال انتقام جویی و جبران شکست های قبلی بوده است.

از طرفی انقلاب اسلامی ایران نه انها موجب شد تا امریکا مطمئن ترین متحد سیاسی نظامی خود یعنی رژیم شاه را از دست بدهد بلکه نظام سیاسی جدید ایران نیز به الگویی برای دیگر کشورهای مسلمان منطق تبدیل شد. امریکا از آن می ترسید که دیگر متحدان منطقه ای اش نیز همچون شاه سرنگون شوند که این امر برای امریکا بسیار نگران کننده بود، زیرا که منطقه خلیج فارس حدود 60 درصد ذخایر نفت جهان را در خود جای داده است و اگر بحران انقلاب در کشورهای این منطقه متاثر از انقلاب اسلامی به وقوع می پیوست به معنای بحران سرمایه داری غرب بود. لذا امریکا به عنوان سردمدار سرمایه داری غرب، سعی نمود با استفاده از قدرت نظامی عراق، ضمن جلوگیری از سرایت اندیشه های انقلاب اسلامی به دیگر کشورهای منطقه، نظام جمهوری اسلامی را ساقط و یا تضعیف سازد.

منبع: جنگ ایران و عراق/پرسش ها و پاسخ ها/ فرهاد درویشی/ 1385