تاریخ شفاهی دفاع مقدس در عرصه‌ی ایثار و شهادت
نوید شاهد: انقلاب اسلامی ایران که با برهم زدن معادلات جهانی امکان پیدایش قطب جدیدی را در مقابل جهان‌خواران فراهم آورده بود، آنان را واداشت تا با تحمیل جنگ، آن هم در زمانی که ساختار دفاعی نظامی کلاسیک کشور درهم ریخته بود، انقلاب را در همان آغاز خاموش و یا حداقل در داخل مرزهای ایران زمین‌گیر کنند، اما بنیان ایدئولوژیک پیروزی خون بر شمشیر با پیوند به حماسه‌ی هشت سال دفاع مقدس مانع از شکست انقلاب شد و مکر مکاران را به خودشان بازگرداند.
باید به خاطر داشت که این مقطع خون‌رنگ از انقلاب اسلامی، مانند تمام حوادث مشابه تاریخی روایت‌هایی را بر جای گذاشته که توجه به آنها و آسیب‌شناسی بخش‌هایی از آن، نوع برخورد و استفاده‌ی مردم از آنها را مورد تأکید قرار می‌دهد و نیز برای حفظ ساختار (فیزیکی) و تأثیر این روایت‌ها در احوال نسل‌های آتی اقدامات شایسته‌ای به انجام می‌رساند تا امکان صیانت از داشته‌ای چنین پربها فراهم آید. در ضمن، با نظر به این نکته که در دفاع مقدس، همان مردمی که حماسه‌ی انقلاب را آفریده بودند وارد عرصه‌ی پیکار با متجاوزان شدند تا فرصتی فراهم آید و نظام نوپای اسلامی بتواند سیستم کلاسیک رزمی خود را نظم داده و بازسازی کند، باید از همین مردم و خاطرات آنها هم برای زنده نگه داشتن آن حماسه‌ی بزرگ استفاده شود، اما این مهم سختی‌هایی را خواهد داشت که توجه به آنها الزامی است. در اين مقاله ضمن بررسي اجمالي جايگاه تاریخی جنگ ايران و عراق، علل نياز به تاريخ شفاهي و بازگويي اهداف فرهنگ شفاهي به كاركردها و تأثيرات تاريخ شفاهي، آسيب‌هايي كه در حوزه‌ی فردي و ساختاري (تخصصي و محيطي) وجود دارد، می‌پردازیم تا مشخص شود که چرا باید مسئولان برای صیانت از سلامت این داشته‌ي مهم تاریخی اقدامات جدی انجام دهند و در کنار این دو آسیب، به دو تحریف مهم:
1ـ تحریف به‌وسیله‌ی دوستان 2ـ تحریف به‌وسیله‌ی دشمنان نيز اشاره مي‌شود که برای مصون نگه داشتن حماسه از این دو تحريف باید اقداماتی برای ماندگار کردن آن به انجام رساند، اما باید به خاطر داشت که در ماندگاری فرهنگ شفاهی از سادگی و خلوص منادیان پیام شاهدان کاست و به قولی، با وارد کردن ادبیات کلاسیک و قواعد سخت نوشتاری، از لطافت و نرمی این نوع از فرهنگ که می‌تواند سریع و گسترده نفوذ کند و تأثیر تعلیمی و تربیتی داشته باشد، کاسته نگردد.
پژوهشگر: آذر آقاداداشی
کلیدواژه‌ها: تاریخ شفاهی، آسيب تاريخ شفاهي، ادبیات دفاع مقدس، ایثار، شهادت، تاریخ‌نگاری.
دریافت متن کامل مقاله 
