محمد آرمند

يكي از ابزار هاي موثر براي آشنايي نسل جوان با مفاهيم شهيد و شهادت،درج اين مفاهيم دربرنامه‌ها و كتب درسي آموزش و پرورش‌ مي¬باشد. پژوهش حاضر با هدف تهيه متون و مفاهيم شهيد و شهادت براي درج در كتب درسي به تناسب محتوا و حجم و كتب انجام شده است. در تهيه متون ملاك هاي زير مورد توجه قرار گرفته است:
توانايي ونياز دانش‌آموزان و ويژگيهاي كتب درسي در هر مقطع،اعتبار علمي نويسندگان و مولفان واعتبار علمي مطالب، متون تهيه شده شامل شعرونثر در اهميت و ارزش شهيد و شهادت،شامل داستان و خاطره و زندگينامه و متون عربي كه براي مقاطع مختلف تحصيلي جداگانه آورده شده است.در دوره ابتدايي به علت عدم وجود تفكر انتزاعي دانش‌آموزان، شعر مي‌تواند موجب ايجاد نگرش مثبت در آنها گردد.بنابراين شعرهاي متناسب براي اين دوره ها انتخاب شده است.در تهيه مطالب درسي دوران راهنمايي و متوسطه، سطح فكري و نياز آنها مورد توجه قرار گرفته است.همچنين منابع و ماخذي متون منتخب را با شماره ارجاع مشخص شده، تا در صورت لزوم بتوان به منبع اصلي رجوع كرد.
مفاهيم شهيد و شهادت در كتابهاي درسي دوره ابتدايي و مفاهيم قابل درج در آنها:
1- فارسي اول ابتدايي:شعر ايران خانه ما(اثر شهيدان) مفهوم شهيد رابه صورت ساده و درس نوروز،ديدار با خانوادههاي شهداوجانبازان رامي‌توان افزودودر درس خاطرات انقلاب (شهداي انقلاب )مطرح گرديده است.
2- فارسي دوم ابتدايي:درس نامه اي از كودك فلسطيني مفهوم ايثار و شهادت را مي‌توان آوردو بعدازدرس دوازده فروردين روز جمهوري اسلامي و دوازده بهمن روز پيروزي انقلاب شعري و شرحي كوتاه از زندگي شهدا قابل درج است.
3- فارسي سوم ابتدايي:درس اي ايران وطن ( شهداي انقلاب اسلامي)، درس آزادگي(واقعه كربلا)، درس ميدان شهدا (علت تغييرنام ميدان از ژاله به شهداوآوردن مفهوم شهيد درتمرينهاي درس )،افزودن شعري مرتبط با شهادت بعد از درس فوق، (درس شهر ما خانه ما تغييرنام دبستان به دبستان شهداي انقلاب اسلامي)
4- فارسي چهارم ابتدايي:درس نوجوان بسيجي (زندگينامه شهيد فهميده)، درس جهاد سازندگي(تفضيل بيشتر فداكاري جهاد گران و درس جمهوري‌اسلامي (ديدار جانبازان و خانوادههاي شهدا)،درس ميهن دوستي،افزودن شعرمرتبط باشهيدوشهادت بعدازاين درس.
5- فارسي پنجم ابتدايي:
الف- درس بوي ماه مهر تغيير نام دبستان به دبستان شهدا،درس ابوذر(وفاداري وي به پيامبر و ايثار و شهادت وي )
ب- تشريح واژه شهيد درس كتابهاي مرجع، درس
اي ايران سرزمين دليران،افزودن شرحي كوتاه از زندگي شهدا.
ج-درس شكوه ايثار،در شعر حضورلاله ها (جاي خالي يكي از شهداي دانش آموز) ودردرس صبر و پايداري(ايثار و شهادت عمار ) ودر درس تو را سپاس اي معلم آزاده ويژگيهاي شهيد مطرح گرديده است.
6- تعليمات اجتماعي سوم ابتدايي:درس سحرگاه در قم، درس بهشت زهرا (زيارت مزار هزاران شهيد) و تكليف درس نيز ارتباط با شهيدان است،درس كاخ هاي طاغوت و درس مشهد( شهادت حضرت امام رضا (ع))، در درس نامه اي به دوست نمونه اي از روي پاكت آمده است كه آدرس خيابانها و كوچه هاي مطرح به نام شهداست، درس بهشت زهرا (ديدار از گنجينه شهدا و معرفي اين موزه).
7-تعليمات اجتماعي چهارم ابتدايي:در درس چرا تاريخ مي‌خوانيم آشنا شدن با زندگي شهدا و ايثار آنها را در مبارزات مي‌توان افزود.افزودن درسي با عنوان"آشنايي با نهادهاي انقلابي و بنياد شهيد انقلاب اسلامي "اشاره به ايثار و شهادت و ضرورت اهتمام و رسيدگي به امورخانواده هاي شهدا و پاسداري ازخون شهيدان دراين درس،كشور اسلامي ايران.
8-تعليمات اجتماعي پنجم ابتدايي:درس خلافت علي(ع) (رسيدگي و اهتمام علي(ع)، به امور خانواده هاي شهدا )،درس قيام امام حسين(ع)، درس ديكتاتوري رضاخان مبارزات و شهادت،درس انقلاب شكوهمند اسلامي ايران ودرس ايثار (مفهوم شهادت ).
9-تعليمات ديني دوم ابتدايي: درس علي كودكان را دوست داشت ومي توان در كتاب شعري به زبان ساده افزود.
10-تعليمات ديني سوم ابتدايي: درس قرآن پيام خدا (تاكيد بر مبارزه با ستمگران)، درس‌هاي امام حسن مجتبي(ع) و حسين(ع) (زندگي و نحوه شهادتشان و توصيه شان در مورد مبارزه با ظلم )، درس كودك مبارز و شجاع( مبارزه و شهادت عبداله پسر امام حسن(ع) )، درس باغ سبز و سرخ( شعري درباره شهيد و شهادت)و درس چهارم امام حضرت سجاد(ع).
11- تعليمات ديني چهارم ابتدايي:درسهاي امام پنجم،امام ششم، امام هفتم و امام هشتم(ع) «خلاصه اي از مبارزات و شهادت اين چهار امام معصوم» و در درس جهان آخرت، هنگام جايزه و پاداش مبارزه و شهادت را مي‌توان افزود.
12- تعليمات ديني پنجم ابتدايي:درس آشنايي با اخلاق و رفتار اسلامي،درس بر بال رنگين كمان( شعري درباره شهادت)،درسهاي امامان نهم و دهم ويازدهم(ع) (خلاصه اي از زندگينامه و شهادت اين سه امام )ودرس جهان آخرت.
مفاهيم شهيد و شهادت در كتب دوره راهنمايي و مفاهيم قابل درج در آنها:
1-فارسي اول راهنمايي: درس سوم( چشمان مادر بزرگ واقعه پيروزي انقلاب )و تمرينات درس ونكاتي در مورد شهادت ،درس مدرس مرد دين و سياست،درس همچون پرستو ها ( جان فشاني عشاير در طول دفاع مقدس)، درس سرزمين افتخار و حماسه (مبارزات مردم آذربايجان در قيام مشروطه) در اين درس شعر شهريار جنگجويان دلاور قابل درج است.
2-فارسي دوم راهنمايي:درس فرزند ملت (زندگينامه و شهادت شهيد رجايي)،شعر لبخند شمعدانيها، درس اسوه مقاومت و ايثار( زندگينامه و شهادت شهيد تندگويان)،درس سوگندي كه هرگز شكسته نشد
( خاطرات يك آزاده و شهامت هايش)،درس سرزمين طلاي سپيد(ايثار و شهادت مردم خوزستان ).افزودن خاطرات رزمندگان و شهدابه نمونه خاطرات.
در مبحث نگارش، شعر صفحه137 از آقاي قيصر امين‌پور با يكي از اشعار ايشان با موضوع ايثار و شهادت جايگزين گردد.
3-فارسي سوم راهنمايي: درس بنيانگذار جمهوري (شرح زندگاني امام خميني(ره)ونحوه شهادت فرزند ايشان و يارانشان در جريان مبارزات )، به دليل عدم كفايت مطالب فوق مي‌توان مطالب زير را اضافه نمود.در فصل اول و پنجم (زندگينامه و شهادت يك شهيد بزرگ)، و فصل ششم (شعري درباره ايثار و شهادت) قابل درج است.
4-تعليمات ديني اول راهنمايي:درس سوم (معنا و مفهوم شهادت )،درس چهارم درباره شهدا و توصيه هاي آنها و بيانات امام حسين(ع)در روز عاشورا و درس يازدهم( اعلام آمادگي پيامبر(ص)براي شهادت)،درس سيزدهم( اسلام آوردن و شهادت يك مسيحي آورده شده است.)،درس هفدهم(اشتياق نسبت به شهادت).
5-تعليمات ديني دوم راهنمايي:درس ايمان و پايداري ( ايثار وشهادت عمار و سميه )،درس دهم بسيج (نقش بسيجيان در طول جنگ و ايثار و شهادت آنها )وبعد از اين درس درج درس مستقل زندگينامه و شهادت يكي از نوجوانان بسيجي.
6-تعليمات ديني سوم راهنمايي:درس چهارم (مطرح شدن شهدا در توصيف بهشتيان)،درس جهاد و دفاع در اسلام، درس رفتار اِِئمه(ع) (مقاومت و ايثار و شهادت ائمه در مقابل خلفاي جور )،درج زندگينامه يكي ازشهيدان بعد از درس يازدهم.
7-تعليمات اجتماعي سال اول راهنمايي:درس يازدهم،در پايان درس يازدهم سوال زير قابل طرح است (وظيفه ما در مقابل شهدا چيست؟ وچه وظيفه اي داريم؟ و چگونه مي‌توانيم مشكلات خانواده آنها را كمتر كنيم؟)
8-تعليمات اجتماعي دوم راهنمايي:فصل هفتم، درس همدلي مي‌توان به وظايف بنياد شهيد در مقابل خانواده شهدا اشاره كرد.
9-تعليمات اجتماعي سوم راهنمايي:در فصل دوم (پيروزي انقلاب اسلامي، روز 13آبان و شهادت دانش‌آموزان در اين روز )،در مبحث حكومت،در فصل دوم،بر نقش شهدا در تشكيل حكومت اسلامي تاكيد بيشتري شود.
10-تاريخ اول راهنمايي: درس اول با عنوان اهميت و فايده تاريخ اين مفهوم كه(با مطالعه تاريخ با سرگذشت،ايثار و شهادت بسياري از شهدا كه با ظلم مبارزه كرده اند آشنا مي شويم) قابل درج است.
11- تاريخ دوم راهنمايي:درس خلافت حضرت علّي(ع)، درس خلافت بني اميه در دمشق وقيام امام حسين(ع)و نحوه شهادت اين حضرت و درس هفتم مبارزه و شهادت امامان موسي كاظم(ع)و امام رضا(ع).
12-تاريخ سوم راهنمايي: درس هشتم (مبارزات و شهادت شيخ فضل ا.. نوري )،درس دهم(مبارزات و شهادت شهيد مدرس)،درس سيزدهم (مبارزات امام خميني(ره)و شهادت تعدادي از مبارزان) ودرسهاي چهاردهم و پانزدهم (پيروزي انقلاب اسلامي و شهادت ياران وفرزند امام).
13- عربي اول راهنمايي: در تمرينات درس دوازدهم باتوجه به وجود مفاهيم بيشتري از شهيد وشهادت در چاپ هاي قبلي اين كتاب وعربي سال دوم وسوم راهنمايي لازم است مفاهيم چاپ هاي قبلي حذف نگردد.
مفاهيم شهيد وشهادت و مفاهيم قابل درج در كتاب هاي درسي دوره متوسطه:
1- ادبيات فارسي(1):درس نهم (دريادلان صف شكن)و بخشي از درس بيستم (قبرستان بقيع)ومناجات شهيد چمران در پايان كتاب، در فصل سوم شعري قيصر امين پوروعبدالملكيان را مي¬توان با استعاره در مورد ايثار و شهادت جايگزين كرد.
2- زبان فارسي(1): درس خاطره نويسي (درج بخشي از خاطرات شهدا)، درس بيست وهشتم( جايگزيني داستان خانه پدري با داستاني با موضوع شهادت و ايثار).
3- ادبيات فارسي(2):درس هشتم( بزرگداشت شهدا)،درس بيست و چهارم (شعر مسافر)، فصل سوم (ادبيات پايداري ) مي توان شعر و نثرهاي درباره شهيد و شهادت مي‌توان گنجاند.
4- آرايه‌هاي ادبي سال سوم : درس چهارم شعر معروف محتشم كاشاني درباره حضرت سيد الشهدا(ع)كه مي توان از اشعاري درباره ايثار و شهادت دربخش هاي مختلف استفاده كرد.
5-ادبيات فارسي(5)سال سوم : فصل چهارم ايثار و شهادت،درس خون خورشيد واقعه عاشورا،شعر بانگ جرس، درس تپه برهاني(خاطرات يك رزمنده جانباز)،شعرباغ نگاه( ايثارگريهاي جانبازان )، صفحه87(ايثار مجروحان در جنگ)، فصل هشتم (ادبيات پايداري)، داستان قاصدك( ارتباط با شهيد و شهادت)،چند رباعي در درس نوزدهم درباره شهيدوشهادت.
6-زبان و ادبيات فارسي1و2پيش دانشگاهي:درس دوازدهم با عنوان سپيده آشنا، درس چهاردهم شعر قيصر امين پور و درس شانزدهم ايثاروشهادت حسين ابن منصور، فصل ششم مي‌توان( زندگينامه شهدا)و فصل هفتم(ادبيات داستاني)و فصل نهم(ادبيات معاصر) داستان و اشعاري در مورد ايثار و شهادت آورد.
7-ادبيات فارسي1دوره پيش دانشگاهي: در مثالها و نمونه ها بخش اول اشعارمرتبط باشهادت مي توان گنجاند.
8-ادبيات فارسي دوره پيش دانشگاهي رشته علوم انساني:درس هشتم وشعر محتشم كاشاني درباره امام حسين(ع)و شعري در پايان درس درباره اين امام.درس يازدهم، دوازدهم خلاصه داستاني درباره ايثاروشهادت، درس سيزدهم و چهاردهم(شعر خط خون) شعرتاوان اين خون تا قيامت مانده بر ما،زندگينامه و شهادت شهيد مطهري در فصل هفتم.
9- تاريخ ايران و جهان1(قسمت اول)سال دوم متوسطه:درس سيزدهم (شهادت مسلمانان در جنگ هاي،بدر،غزوه،احد)،درس چهاردهم (شهادت علّي و ياران ايشان). درس پانزدهم( شهادت امام حسين )،زندگينامه و شهادت امام زين العابدين(ع)، درس شانزدهم(زندگي و شهادت امامان موسي كاظم(ع)،امام رضا(ع)،امام هادي(ع)،امام حسن عسگري(ع).مطالب كتاب در ارتباط با شهيدوشهادت كافي مي باشد.
10- تاريخ معاصر ايران سال سوم متوسطه:درس هشتم در باره فعاليت ها و مبارزات شيخ فضل ا.. نوري، درس نهم (تصوير شهادت شهيد خياباني)،درسهاي دوازدهم و چهاردهم و پانزدهم ( فعاليت هاي ميرزا كوچك خان، مدرس و نواب صفوي) درسهاي هفدهم تا بيست و سوم (مبارزات سياسي امام)،مفاهيم فوق براي اين كتاب كافي مي باشد و در درس شهيد مدرس مي‌توان چند نمونه از خاطرات اين شهيد بزرگوار را آورد.
11-تاريخ اسلام و دولت هاي مسلمان سال سوم:درس ششم و هفتم جنگ هاي احد،خندق،موته وخيبر،درس دوازدهم شهادت امير المومنين و مالك اشتر.درس سيزدهم واقعه كربلا ودرس شانزدهم (زندگي شهادت امام پنجم،امام هشتم و نهم،امام دهم و يازدهم). مفاهيم كتاب فوق به ميزان كافي مي باشد و مي‌توان زندگي و شهادت برخي از شهدا را افزود.
12- تاريخ شناسي دوره پيش دانشگاهي علوم انساني:علاوه بر مطالب موجود درباره شهيدو شهادت ودرس يازدهم ( زندگينامه و سيره انفس)مي‌توان زندگينامه وخاطراتي از شهدا رادرج كرد.
13- عربي(1)سال دوم:درس دوم (به شهادت رسيدن اويس )و جهادبا مال و جان مي‌توان از متن ارائه شده در بخش دوم قسمت هايي را انتخاب و در اين كتاب ارائه كرد و در تمرينات نيز جملات و بيانات كوتاه قابل درج است.
14- عربي(2)سال دوم: درس دوم اهميت شهيد وجهاد با مال و جان،درس چهارم، هفتم( اهميت شهادت)،دهم (رسيدن امام حسين(ع)،درس سيزدهم (مجاهدان راه خدا اسوه شجاعت و اخوان).
15- عربي(2)سال دوم متوسطه به استثناي رشته ادبيات و علوم انساني:درس چهاردهم، هشتم، نهم(اهميت شهادت و آيه اي از قران كريم )و افزودن درسي موضوع شهيدوشهادت قابل درج است.
16- عربي(3)سال سوم متوسطه:درس ششم (مقاومت قهرمانانه)، هشتم(فداكاري و از جان گذشتگي در راه خداوند)ودرس نهم در اين كتاب مفاهيم شهيدوشهادت به ميزان كافي آورده شده است.
17- عربي(4)سال سوم رشته ادبيات و علوم انساني: درس اول، سوم، پنجم، هشتم، نهم،درس دهم (اشاره به شهادت،ذكر مصيبت سيد الشهدا وفوز بزرگ شهدا )، درس يازدهم و سيزدهم شعري درباره شهيد واهميت شهادت در تمرينات. درس چهاردهم اشاره به شهداي كربلا، درس پانزدهم آيه اي از قران، درس شانزدهم آمرزش تمامي گناهان شهيد.
18- عربي(1و2)پيش دانشگاهي رشته علوم انساني:درس سوم شهدا ( چراغ امت)، درس دهم (اهميت جهاد با مال و جان و زبان)،تمرينات درس نهم و دوازدهم(انتخاب وافزودن متون عربي به كتاب )،درس چهارم، ششم، هشتم.
19- بينش اسلامي (1): با توجه به اهميت مطالب اين كتاب مفاهيم شهيد وشهادت قابل درج نيست تنها در درس نهم مي‌توان ايثار و شهادت را كه برخاسته از نيروي ايمان و احساس مسئوليت است را مطرح نمود.
20- بينش اسلامي (2):درس يازدهم(زندگي و شهادت امامان)، درس دهم مي توان به جها، شهادت اصحاب امامان اشاره كرد.
21- بينش اسلامي(3):در اين كتاب مطلبي درباره شهيدوشهادت آورده نشده است مي توان در درس چهاردهم ( آشنايي با انديشه هاي بنيانگذار جمهوري اسلامي) ازانديشه هاي حضرت امام در باره شهيدوشهادت و توصيه به جوانان استفاده كرد.
22- بينش اسلامي(1و2)دوره پيش دانشگاهي:درس پنجم (مجاهدات در راه حق)، درس دهم حديث پيامبر در اهميت جهاد و شهادت،فقط در درس‌هاي پنجم و دهم مطالبي درباره شهيدوشهادت قابل درج است.
23- درسهايي از قران(1) سال اول: درس هفتم (شهيدان نمي‌ميرند)، آيه154سوره بقره ( ارتباط با شهادت و شهيدان).با توجه به ماهيت كتاب، حجم آن، مفاهيم كافي است.
24- درسهايي ازقرآن(2)سال دوم:درس دهم (تفسير آياتي درباره شهيدوشهادت) ومفاهيم اين كتاب كافي است.
25- درسهايي از قرآن(3)سال سوم:به دليل عدم وجودمطلبي درباره شهادت در كتاب ؛مي توان با اختصاص يكي از درسهابه مفهوم شهيدوشهادت،ازمطالب بخش متون با عنوان شهيدوشهادت در قرآن استفاده نمود.
نام:
ایمیل:
* نظر:
مطالب برگزیده استان ها
عکس
تازه های نشر
اخبار برگزیده