جنگي كه گنج شد

ايشان درحالي كه يك روحاني بوده و ظاهراً نسبتي با امور نظامي نداشتند، در سمت هاي رسمي و غيررسمي، براي تقويت قدرت و اقتدار آن در شوراي انقلاب و در سمت هايي نظير نماينده ي امام خميني(ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، نماينده ي شوراي انقلاب در وزارت دفاع، معاونت وزارت دفاع و نماينده ي امام در شوراي عالي دفاع و سخنگوي آن شورا تلاش كردند و در اين مدت، درك عميق و صحيحي از ساختار نيروهاي مسلح اعم از سپاه و ارتش و ضرورت هماهنگي و اقتدار آن دو نيرو كسب كرده بودند.

در سال اول جنگ تحميلي نيز به صورت مستقيم و بلافاصله با پوشيدن لباس نظامي در جبهه هاي جنگ جنوب و غرب كشور حضور يافتند و در كنار شهيد چمران و ستاد جنگ هاي نامنظم او، ضمن دادن روحيه به سپاهيان اسلام، از مسائل و مشكلات جبهه ها نيز اطلاعات دقيق و دست اولي تهيه و هر هفته زماني كه براي اقامه ي نماز جمعه ي تهران و شركت در جلسه هاي شوراي عالي دفاع به تهران مي آمدند، به اطلاع امام خميني(ره) مي رساندند.

در طول دوران هشت ساله ي رياست جمهوري نيز، گرچه امكان حضور ايشان در جبهه ها وجود نداشت، اما به عنوان دومين مقام رسمي كشور و رياست شوراي عالي دفاع و از سال 1365 به بعد با امور مربوط به جنگ و دفاع مقدس در ارتباط بوده و لحظه اي از تجهيز و تقويت نيروهاي مسلح و رفع نيازمندي هاي آن و تلاش براي خودكفايي در توليد سلاح و مهمات و جنگ افزارهاي نظامي غافل نبودند. همچنين با بازديد از جبهه هاي جنگ و شركت در مراسم هاي سان و رِژه و سخنراني در جمع نظاميان، به تقويت روحيه ي جنگاوري و دشمن ستيزي آن ها كمك مي كردند.

در عرصه ي سياست خارجي جنگ تحميلي نيز يكي از عناصر اصلي تصميم گيري و از اركان اجرايي و سياسي در امر مذاكرات سياست خارجي مربوط به جنگ و پشتيباني از آن بوده اند. بنابراين همچون امام خميني(ره) و ساير مسؤولان ارشد كشور به پيگيري امور مربوط به جنگ به عنوان اولويت اول كشور نگاه ميكردند. مذاكره با سازمان ها، تعاملات و سران كشورهاي خارجي، پيگيري حقوقي موضوع جنگ از طريق مجامع و سازمان هاي بين المللي، خنثي سازي تبليغات عراق و جهان استكباري براي وارونه نشان دادن حقايق جنگ و عدم پذيرش صلح تحميلي تا زمان بازگرداندن نيروهاي متجاوز دشمن به مرزهاي بين المللي و مواردي از اين قبيل بخشي از تلاش هاي ايشان بوده است.

از تريبون نماز جمعه ي تهران نيز به نحو شايسته اي براي پيشبرد امور جنگ، تشويق و ترغيب مردم براي اعزام به جبهه هاي جنگ و كمك هاي مردم به جبهه هاي جنگ و همچنين خنثي سازي تبليغات هدف دار و دروغين دشمن و حاميان آن و ذكر حقايق جبهه هاي جنگ بهره برداري مي نمودند. پس از ذكر مقدمه اي از نقش و جايگاه آيت الله خامنه اي در رابطه با جنگ تحميلي و دفاع مقدس به ترسيم و تبيين موضوع جنگ تحميلي و دفاع مقدس از نگاه ايشان مي پردازيم:

آيت الله خامنه اي جنگ تحميلي عراق بر ضد نظام جمهوري اسلامي ايران را "جنگ ميان اسلام و كفر" مي دانند كه قدرت هاي استكباري و در رأس آن ها آمريكا براي مقابله با انقلاب اسلامي طراحي و توسط دولت بعثي عراق اجرا كردند. ايشان در خطبه ي نماز جمعه ي 28 شهريور 1359، يعني سه روز قبل از آغاز رسمي جنگ گفتند: "نيروهايي كه بايد با اسرائيل بجنگند، پشت مرزهاي جمهوري اسلامي متمركز شدند. آمريكا مي دانست كه حضور نظامي او در ايران براي او گران تمام خواهد شد، بسياري از نقشه ها و هدف هاي خود را به دست حكام بعثي پست و مزدور عراق انجام مي دهد."2

بر مبناي ياد شده، جنبه ي عقيدتي و ايدئولوژيكي دفاع مقدس بر ساير جنبه هاي معمول تقدم داشت و در واقع جنگ عقيده با عقيده بود. آيت الله خامنه اي اهداف و انگيزه هاي تجاوز عراق به قلمرو جمهوري اسلامي ايران را به شرح زير برمي شمارند:

1. مقابله با اسلام و انقلاب اسلامي: "جنگ تحميلي هشت ساله، محاصره ي اقتصادي و انواع حملات بي شمار سياسي و تبليغاتي و اقتصادي عليه جمهوري اسلامي، در حقيقت با انگيزه ي فشار بر اسلام و دشمني با آن انجام گرفت و ما افتخار مي كنيم كه به خاطر گوهر عزيز يك دانه اي كه با خود داشتيم ـ يعني ايمان به خدا و عمل به اسلام- سال ها مورد خشم جنون آميز و انتقام سبعانه ي قدرت هاي جهاني قرار گرفته و سپر بلا شديم."3 در جاي ديگري نيز اشاره مي كنند: "غرب به خاطر دشمني با اسلام و ترس از اسلام مبارز، به عراق كمك كرد تا نگذارد كه جمهوري اسلامي در جنگ به پيروزي قاطع نظامي دست پيدا كند و عراق را از صحنه خارج نمايد."4

2. براندازي يا تضعيف نظام جمهوري اسلامي: "جنگ را به وجود آوردند، تا نظام اسلامي را از بين ببرند يا وادار به تسليم كنند، براي آن ها فرقي نمي كرد. مي خواستند يا جمهوري اسلامي به خاطر اشغال و گرفتاري هاي جنگ ساقط بشود، يا اگر ساقط نمي شود، همان طوري كه بيشتر كشورهايي كه به اين مصيبت ها دچار مي شوند و بالأخره رو به يك قدرتمند مي كنند و پيش او دست دراز مي كنند، شايد ملت ايران و نظام عظيم الشأن اين ملت هم مجبور بشوند در مقابل دشمنان تسليم بشوند، دست دراز كنند و بگويند خيلي خوب، تسليم هستيم. نگذاريد ديگر عراق اين قدر ما را بكوبد. بدون ترديد هدف شان اين بود؛ اما اين آرزو هم به دل شان ماند."5

ايشان در جايي ديگر اشاره دارند: "در اول انقلاب، استكبار با مطالعه ي دقيق به اين نتيجه رسيد كه بايد ملت ايران را به خاطر انقلابي كه به اسلام عظمت مي بخشد، مورد فشار شديدي قرار بدهد تا به خيال خود، هم آن ها را از انقلاب پشيمان كند و هم وضع ملت ايران براي كشورهاي ديگر عبرتي بشود. جنگ كه به راه افتاد، همه ي نيروهاي قابل توجه دنياي كفر و استكبار، پشت سر رژيم جنگ افروز قرار گرفتند. تصميم قطعي آن ها اين بود كه جمهوري اسلامي را نابود كنند؛ اما اراده ي خداي متعال غير از اين بود."6

3. جلوگيري از سازندگي و آباداني كشور: "اين جنگ را بر ما تحميل كردند، يكي از هدف هاي عمده اش همين بود كه نگذارند كشور ما ساخته بشود، نگذارند اين نيروهاي كار مانند چشمه اي بجوشند، نگذارند پول بيت المال كه در اختيار دولت است، خرج وضع محروميت بشود؛ خواستند ما را دائم به جنگ و به حمله ي خارجي سرگرم نگهدارند"7

4. تجزيه ي كشور: "آن نيروي مجهز به همه ي ابزارهاي مدرن جنگي، نيامده بود كه برود. مگر ارتش عراق به ايران آمده بود كه برگردد؟ اگر مي خواست برگردد، نمي آمد؛ آمده بود كه خوزستان را از آن خود كند، منابع نفت را از جمهوري اسلامي بگيرد و اين ننگ و ذلت را بر پيشاني جمهوري اسلامي ابدي كند و بگويد جمهوري اسلامي نتوانست يك استان ثروتمند و نفت خيز خودش را حفظ كند."8

البته جنگ ابعاد وسيع تري داشت و خسارات مادي و انساني فراواني به بار آورد اما چون به عرصه ي تجلي و تأثير معنويت و ايمان سپاهيان ايراني تبديل شد. لذا علاوه بر خنثي كردن همه ي توطئه هاي دشمن، عناصر سازندگي و خودكفايي نيز از دل دفاع مقدس جوشيد و اهداف و انگيزه هاي حمله به جمهوري اسلامي ايران به ضد خود تبديل شد: "جنگ تحميلي هشت ساله، ملت ما را عزيزتر كرد. اگرچه طراحان اين توطئه مي خواستند به جمهوري اسلامي ضربه بزنند، اما ملت بزرگ ما با ايستادگي و مقاومت خود در راه خدا، اين توطئه را به وسيله و نردباني به سمت قله ي آرزوها و ارزش هاي اسلامي و وسيله اي براي پيشرفت تبديل كرد."9

بنابر آنچه گفته شد در سايه ي نظام ولايي به رهبري امام خميني(ره) و ايمان راستين به خدا و نگرش عقيدتي به دفاع مقدس، نظام جمهوري اسلامي و ملت ايران همه به الگويي براي استقلال و پيشرفت ملت ها تبديل شد و همه پرچم دار عزت و سربلندي اسلام و در داخل نيز موجب اتحاد و انسجام مردم گرديد و ارزش ها و پيام هاي انقلاب ايران از اين رهگذر به سراسر جهان صادر گرديد.
سجاد راعي گلوجه كارشناس اسناد و پژوهش گر تاريخ معاصر و انقلاب اسلامي

برگرفته از پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمي سيدعلي خامنه اي (مد ظله العالي) - مؤسسه پژوهشي فرهنگي انقلاب اسلامي


منابع:
1. در مكتب جمعه؛ مجموعه خطبه¬هاي نماز جمعه ي تهران، ج 2، به كوشش مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، تهران، انتشارات چاپخانه وزارت ارشاد اسلامي، 1364، ص 341.
2. همان، ص 310.
3. حديث ولايت؛ مجموعه رهنمودهاي مقام معظم رهبري، ج 1، به كوشش دفتر مقام معظم رهبري، تهران، سازمان مدارك فرهنگ انقلاب اسلامي، 1375، صص 224 ـ 223.
4. همان، ج 4، ص 55.
5. همان، ج 8، ص 118.
6. همان، صص 256 ـ 255.
7. همان، ج 7، ص 280.
8. همان، ج 1، ص 294.
9. همان، ج 5، ص 112.